1.jpg
Những cán bộ kỹ thuật viba kiên cường duy trì thông tin liên lạc trong trận chiến "Điện Biên Phủ trên không" ở Hà Nội.

   Những cánh sóng viba (bài 1)

    Những cánh sóng viba (bài 2)

    Các tuyến viba ở Việt Nam ra đời như thế nào (bài 3)

Đêm ngày 18/12/1972, không quân Mỹ tiến hành không kích vào Hà Nội. Các đài phát, các tuyến đường trục trở thành mục tiêu đánh phá liên tục với cường độ cao của máy bay Mỹ. Vừa bảo vệ tài sản, vừa giữ mạch thông tin phục vụ chiến đấu là một thách thức lớn đối với cán bộ công nhân viên các đài, các tuyến. Trong thời kỳ đó, những cán bộ, kỹ thuật viên thuộc Trung tâm Viba đã góp phần không nhỏ vào việc duy trì mạng lưới thông tin thông suốt.

Giữ nguyên cánh sóng

Ba mươi bảy năm sau chiến dịch "Điện Biên Phủ trên không", trong căn nhà nhỏ trên đường Hồng Hà, quận Hoàn Kiếm (Hà Nội), Phó Giám đốc Trung tâm Viba (giai đoạn 1972-1977) Lê Tư, một trong số 10 người ở lại giữ Trạm Viba T-0 để ngày đêm giữ nguyên cánh sóng nối Thủ đô tới mọi phương trời, kể rằng ngay từ đầu tháng 12/1972 Giám đốc Trung tâm viba Nguyễn Thái Hòa đã chủ trì cuộc họp toàn bộ cán bộ nhân viên của Trung tâm để phổ biến lệnh sơ tán, di dời cơ quan về bến Đục (Hà Nam) nhằm tránh không quân Mỹ ném bom. Duy nhất chỉ có các cán bộ, kỹ thuật viên Trạm viba T-0 (Trạm đầu mối của tuyến thông tin liên lạc Viba RVG-950 đi vào phía Nam) vẫn “bám trụ” ở Hà Nội để giữ vững thông tin liên lạc phục vụ Trung ương.

Ngày 15/12/1972, toàn bộ thiết bị máy móc của Trạm được chuyển xuống tầng hầm của tòa nhà 75 Đinh Tiên Hoàng. Các đường dây ăng-ten được nối từ tầng hầm lên các cột ăng-ten dựng trên nóc nhà, sát những tán cây sấu (dọc phố Nguyễn Xí ngày nay), các cột ăng-ten được ngụy trang bằng lá cây nhằm tránh sự phát hiện của máy bay Mỹ. Ngoài Giám đốc và Phó giám đốc Trung tâm Viba, còn có 8 nữ cán bộ công nhân viên đã kiên cường bám máy tại tầng hầm trong suốt 12 ngày đêm máy bay Mỹ “quần thảo” trên bầu trời Hà Nội. Đêm 18/12/972, không quân Mỹ tiến hành không kích vào Hà Nội, mở đầu chiến dịch Lainơ Béccơ II với cường độ đánh phá vô cùng ác liệt. Tại Tạm T-0, các kỹ thuật viên thay phiên nhau trực. Máy viba có 5 kênh, trong đó có 1 kênh để anh em cán bộ liên lạc nghiệp vụ. Qua đường nghiệp vụ này, các kỹ thuật viên của Trạm phải thường xuyên trao đổi với anh em ở các trạm khác để đảm bảo thông tin trên tuyến vẫn thông suốt. Có những lúc bom đánh dữ làm lệch hướng sóng, bất chấp bom đạn thù, các kỹ thuật viên đã dũng cảm leo nên nóc nhà để điều chỉnh ăng-ten lấy lại hướng sóng. Trong suốt quá trình chiến dịch 12 ngày đêm ấy T-0 đã góp phần không nhỏ giữ thông suốt liên lạc cho các đài, các tuyến để kịp thời phục vụ chiến đấu.

Hỗ trợ kịp thời

Trong hệ thống thông tin vô tuyến, cùng với Trạm Viba T-0, các đài phát tín trung ương cũng là những đơn vị có thành tích xuất sắc trong sản xuất và chiến đấu trong thời gian 12 ngày đêm không quân Mỹ đánh phá miền Bắc ác liệt. Hai đài vô tuyến đầu não là Đài phát Đại Mỗ (C1), Đài thu Quế Dương (C3) và một số cơ sở thông tin khác đều bị bom Mỹ đánh trúng. Lúc này, Đài phát C1 không chỉ có nhiệm vụ phát tin phục vụ đấu tranh chính trị, đấu tranh ngoại giao mà còn phải thực hiện nhiệm vụ quan trọng là luôn đảm bảo thông suốt thông tin phục vụ phái đoàn ta đang dự Hội nghị Paris, đồng thời đảm bảo thông tin liên lạc của ngành Bưu điện với các nước trong hệ thống XHCN và các nước có quan hệ với ngành bưu điện Việt Nam.

Ngoài ra, nhằm đảm bảo thông tin liên lạc của Đảng và Chính phủ ra nước ngoài và thông tin phục vụ chỉ đạo chiến đấu trong nước luôn thông suốt, các cán bộ thuộc Trung tâm Viba còn được Tổng cục Bưu điện chỉ đạo chuẩn bị phương án thông tin dự phòng trường hợp các đài, trạm thông tin hữu tuyến và vô tuyến sóng ngắn bị máy bay địch đánh trúng, chưa kịp khắc phục làm gián đoạn thông tin. Trong thời kỳ này, để phục vụ chiến dịch “12 ngày đêm Điện Biên Phủ trên không phận Thủ đô Hà Nội”, đã ra đời 2 tuyến Viba đột xuất: tuyến Hà Nội-Đại Mỗ và tuyến Hà Nội-Bắc Giang.

13g20 ngày 27/12/1972, bom địch thả trúng đài khiến toàn bộ hệ thống máy chính bị hư hỏng nặng. Trong cảnh hoang tàn đổ nát, máy bay địch vẫn quần đảo trên bầu trời và có thể chịu tiếp những đợt bom thả xuống bất cứ lúc nào, cán bộ, công nhân viên đài C1 vẫn làm việc khẩn trương, liên tục 36 giờ để lần lượt khôi phục nguồn điện, ăng-ten, cáp tín hiệu. 12g ngày 29/12, Đài tiếp tục phát tin phục vụ phái đoàn tại bàn đàm phán Paris. Mặt khác, giai đoạn này, các đơn vị thông tin liên lạc dự phòng đã phát huy tác dụng tốt.

Ông Mai Liêm Trực, nguyên cán bộ Cục Điện chính kể: “Trưa ngày 27/12/1972, chúng tôi nhận được thông tin từ Tổng cục báo Đài phát C1 bị đánh trúng, mất liên lạc toàn bộ, cần phải vào gấp để hỗ trợ. Ngay chiều đó, tôi cùng một số anh em ở Cục Điện chính cấp tốc vào Đại Mỗ. Khi đến nơi, Đài C1 đã bị đánh sập, mọi thứ vẫn còn ngổn ngang. Sau khi kiểm tra, nắm bắt tình hình, các xe Viba của Trung tâm Viba cấp tốc được huy động, gấp rút xây dựng tuyến Hà Nội-Đại Mỗ để giữ vững thông tin liên lạc trong thời gian Đài phát C1 khắc phục thiệt hại, khôi phục mạng lưới thông tin liên lạc”.

Đọc toàn bộ bài viết trên báo Bưu điện Việt Nam số 58 ra ngày 15/5/2009.