"Việt Nam và Cristiano Ronaldo có điểm gì chung?" - đó là tựa đề bài viết của Jacques Morisset - nhà kinh tế trưởng và là lãnh đạo chương trình của Ngân hàng Thế giới - trên trang web của Viện Brookings hôm 9/6.

{keywords}
Ảnh: VNA/WB

Trong bài viết, tác giả chỉ ra rằng, suốt nhiều năm liền, Cristiano Ronaldo được biết đến là cầu thủ vừa có sức khỏe phi thường vừa có kỹ thuật điêu luyện. Khi chơi cho Manchester United, ngôi sao bóng đá này có thể chạy khắp sân, rê bóng qua nhiều cầu thủ và ghi bàn.

Giờ đây, ở tuổi 35, Ronaldo vẫn có thể ghi 3 bàn thắng trong một trận đấu quyết định, vì anh đã học được cách ở đúng vị trí và đúng thời điểm. Và, nhờ biết thích ứng với năng lực của bản thân và thích nghi với trận đấu, đến nay Ronaldo vẫn là một trong những cầu thủ bóng đá hàng đầu thế giới.

Kinh tế gia Jacques Morisset mô tả Việt Nam cũng được coi là một ngôi sao trong thế giới phát triển kinh tế. Không chỉ giữ vững vị trí nền kinh tế tăng trưởng nhanh thứ 2 trong thập niên vừa qua, Việt Nam còn thành công trong xóa đói giảm nghèo, từ tỷ lệ 53% năm 1992 đưa xuống còn chưa đầy 2% trong năm 2018.

Theo ông, Việt Nam đạt được thành tích ấn tượng như vậy chủ yếu là vì nền kinh tế vận hành nhanh, tương tự Ronaldo trẻ tuổi ở đỉnh cao thể lực. Dân số trẻ và năng động, ham học hỏi và chăm chỉ làm việc; và sản xuất được đẩy mạnh nhờ làn sóng toàn cầu hóa và chuyển đổi cơ cấu.

Trong một bài viết mới đây, ông Morisset lý giải cách thức quản lý chính sách thông minh của Việt Nam đã được thể hiện cả trong đại dịch Covid-19, đến mức giờ đây Việt Nam được dự đoán vẫn là một trong những quốc gia tăng trưởng nhanh nhất thế giới năm 2020.

Cũng giống như Ronaldo ở tuổi 35, nền kinh tế Việt Nam có thể sẽ gặp khó khăn hơn khi vận hành nhanh hơn. Nhiều động lực tăng trưởng truyền thống đã bắt đầu chậm lại và được dự đoán sẽ chậm hơn nữa trong tương lai.

Lợi thế về nhân khẩu học cũng bớt đi khi dân số chuyển sang giai đoạn già hóa. Động lực xuất khẩu có thể khó duy trì hơn trong một thế giới đang ngày càng khép cửa - như đã thấy rõ qua những dòng dịch chuyển của vốn và thương mại toàn cầu. Các quy trình công nghiệp tự động hóa có thể dẫn đến xu hướng hồi hương các hoạt động sản xuất mà xưa nay thường bị thu hút bởi nhân công giá rẻ ở Việt Nam.

Nếu vận hành quá nhanh, Việt Nam cũng sẽ trở nên dễ bị tổn thương hơn trước những rủi ro về môi trường và chứng kiến một số tài sản đẹp nhất bị xuống cấp, chẳng hạn như đồng bằng sông Cửu Long và những cánh rừng. Các thành phố cũng trở nên ô nhiễm nghiêm trọng.

Vì tất cả những lý do nêu trên, báo cáo mới nhất của WB có tựa đề Vibrant Vietnam kêu gọi Việt Nam hãy đặt tính hiệu quả lên hàng đầu và là trung tâm của chiến lược phát triển. Việt Nam cần học cách không chỉ phát triển nhanh mà còn bền vững hơn nữa.

Điều đó đòi hỏi năng lực quản lý thông minh đối với các nguồn lực của đất nước, bằng cách làm cho các công ty năng động hơn, cơ sở hạ tầng hiệu quả hơn, công nhân lành nghề hơn và bảo vệ môi trường bền vững hơn trước các hoạt động của con người và biến đổi khí hậu.

Nhưng nói luôn dễ hơn làm. Ngoài các khuyến nghị thông thường nhưng quan trọng nhằm cải thiện sự phổ biến công nghệ - thông qua phát triển một nền kinh tế kỹ thuật số và củng cố các kỹ năng lao động - thì còn cần phải thay đổi tư duy.

Thứ nhất, Việt Nam nên tập trung ít hơn vào tăng sản lượng sản xuất mà dồn sức vào phân bổ tối ưu các nguồn nhân lực và tài chính cho các công ty năng động nhất. Các nhà chức trách nên dỡ bớt rào cản cho các nhà đầu tư mới, đặc biệt là những người sẵn sàng mang đến kiến ​​thức và công nghệ mới. Họ cũng nên để cho những doanh nghiệp yếu kém nhất ra đi bằng cách hiện đại hóa cơ cấu hiện thời.

Thứ hai, Chính phủ nên chuyển đổi từ khuyến khích tiếp cận các dịch vụ hạ tầng cơ bản sang khích lệ những hành vi có trách nhiệm. Vì hầu hết người Việt Nam giờ đây đều có thể tiếp cận những dịch vụ đó, chiến lược về giá nên là điều chỉnh thuế quan với chi phí cung ứng để tăng cao hiệu quả cũng như giảm thiểu rác thải và ô nhiễm.

Tất nhiên, một chính sách như vậy cần được thực thi một cách từ từ và thông minh để bảo vệ các nhóm dễ tổn thương, theo ông Morisset. Sự thay đổi chính sách này sẽ tạo ra các khoản tiết kiệm công lớn, mà có thể được điều hướng sang các ưu tiên khác, trong đó có giáo dục phổ thông trung học.

Ít năm trước, Cristiano Ronaldo đã nói với thế giới thể thao rằng "Tôi muốn liên tục chơi tốt và giành các danh hiệu. Tôi chỉ vừa mới bắt đầu" và ngôi sao bóng đá đã đạt được mục tiêu của mình bằng cách điều chỉnh cách tiếp cận trận đấu.

Tham vọng của Việt Nam là trở thành nền kinh tế có thu nhập cao vào năm 2045. Theo kinh tế gia hàng đầu WB, nếu bắt đầu điều chỉnh chiến lược phát triển theo hướng hiệu quả hơn thì Việt Nam sẽ tiếp tục chơi tốt và giành thêm nhiều danh hiệu nữa về phát triển kinh tế.

Thanh Hảo