Xuân Nha là xã biên giới của tỉnh Sơn La, được thành lập trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và quy mô dân số của hai xã Xuân Nha và Tân Xuân.
Sau sáp nhập, xã có diện tích trên 26.000 ha, gồm 17 bản với hơn 2.100 hộ dân. Đời sống người dân chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, tỷ lệ hộ nghèo còn cao, thu nhập bình quân mới đạt khoảng 17 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều còn tới 20,3%.

Ngay sau sáp nhập, xã đã kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng nông thôn mới, phân công rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm cho từng thành viên. Công tác rà soát, đánh giá thực trạng 19 tiêu chí và 57 chỉ tiêu được triển khai đồng bộ, bám sát tình hình thực tế của đơn vị hành chính mới.
Kết quả, xã hiện đạt 9/19 tiêu chí và 34/57 chỉ tiêu nông thôn mới. Các tiêu chí đạt gồm: thủy lợi và phòng chống thiên tai; điện; trường học; cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn; tổ chức sản xuất; y tế; giáo dục; hệ thống chính trị và tiếp cận pháp luật; quốc phòng - an ninh.
Đảng ủy, chính quyền xã xác định, phát triển kinh tế là nền tảng để thúc đẩy xây dựng nông thôn mới. Trong đó, xã chú trọng công tác tuyên truyền, dân vận khéo để huy động nội lực nhân dân, nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận cao trong cộng đồng.
Nội dung tuyên truyền tập trung làm rõ mục đích, ý nghĩa và vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng nông thôn mới, theo phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”.
Xã đã phát huy vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội như Đoàn Thanh niên, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân trong việc tuyên truyền sâu rộng tới từng bản, từng hộ dân, qua đó tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động.
Các hội, đoàn thể còn tổ chức các lớp tập huấn, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, đồng thời nhận ủy thác tín dụng chính sách với Ngân hàng Chính sách xã hội và Ngân hàng Nông nghiệp để hỗ trợ hội viên vay vốn phát triển sản xuất. Đến nay, tổng dư nợ của các tổ chức hội, đoàn thể nhận ủy thác đạt trên 88 tỷ đồng.
Nhờ đó, nhiều mô hình kinh tế hiệu quả đã được hình thành và nhân rộng như trồng cây ăn quả (với trên 350 ha, trong đó 220 ha đã cho thu hoạch), 51 ha mắc ca, phát triển măng tre bát độ, chăn nuôi gần 8.500 con trâu bò, hơn 76.500 con lợn, và 76 lồng cá. Toàn xã có hơn 15.000 ha rừng được bảo vệ, góp phần ổn định sinh kế và bảo vệ môi trường sinh thái.
Hoạt động kinh tế tập thể cũng phát triển mạnh mẽ với 8 hợp tác xã đang hoạt động hiệu quả, tạo việc làm thường xuyên cho 75 lao động. Tiêu biểu là Hợp tác xã Nông nghiệp Tiến Thành (bản Suối Quanh) với 50 ha nhãn, xoài, cam, trong đó 20 ha sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, thu hoạch khoảng 400 tấn quả mỗi năm, thu về lợi nhuận khoảng 3 tỷ đồng.
Về hạ tầng, xã đã phối hợp với Ban Quản lý dự án khu vực Vân Hồ triển khai xây dựng 3 tuyến đường giao thông tại các bản Đông Tà Lào, Mường An, Chiềng Nưa và 1 công trình nước sạch tại bản Chiềng Hin. Đến nay, 100% đường trục xã và đường từ trung tâm xã đến các bản đã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa; 95% hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia; 17/17 bản có nhà văn hóa phục vụ sinh hoạt cộng đồng.
Một minh chứng cụ thể cho hiệu quả công tác dân vận là mô hình “Nhà nước và nhân dân cùng làm” tại bản Đông Tà Lào. Ban quản lý bản đã huy động nhân dân đóng góp gần 300 triệu đồng thuê máy san ủi nền đường, Nhà nước hỗ trợ thêm xi măng, cát, đá trị giá khoảng 300 triệu đồng. Nhờ đó, tuyến đường nội bản dài 275 m, rộng 3 m được bê tông hóa, giúp người dân đi lại thuận tiện, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Trong giai đoạn 2026 – 2030, xã Xuân Nha tiếp tục đặt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo mỗi năm từ 3–4%, đạt thêm từ 1–2 tiêu chí nông thôn mới/năm. Để làm được điều đó, xã chú trọng phát huy vai trò chủ thể của người dân, tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền để người dân “hiểu đúng, làm đúng, cùng giám sát”. Đồng thời, tranh thủ tốt các nguồn lực hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước, các chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án phát triển và nguồn vốn xã hội hóa.
Xã cũng xác định tiếp tục phát triển nông – lâm nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, xây dựng sản phẩm OCOP gắn với tiềm năng lợi thế địa phương, tạo sinh kế bền vững, nâng cao thu nhập và chất lượng sống cho nhân dân, đúng với tinh thần “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” trong xây dựng nông thôn mới.