Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Ngành GTVT không có tư duy nhiệm kỳ

Báo cáo một số nội dung liên quan đến tổng thể triển khai đường cao tốc trong giai đoạn tới, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành biết, theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII, Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm giai đoạn 2021-2030, chúng ta đặt mục tiêu đến năm 2025 hoàn thành 3.000 km đường cao tốc, tới năm 2030 hoàn thành 5.000 km đường cao tốc.

Trên cơ sở Nghị quyết của Trung ương, Bộ Chính trị đã xác định tuyến đường cao tốc Bắc Nam giai đoạn 2021-2025 phải được hoàn thành, phải ưu tiên bố trí nguồn lực để triển khai dự án này. Trên cơ sở đó, Chính phủ đã trình Quốc hội và đã được Quốc hội thông qua kế hoạch và đầu tư công trung hạn, bổ sung nguồn vốn từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội bố trí cho đường cao tốc. 

Về các danh mục triển khai đường cao tốc trong giai đoạn 2021-2025, sẽ tập trung vào các dự án lớn sau: tuyến cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 có chiều dài là 654 km; tuyến cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 có chiều dài 729 km. Chính phủ đã trình Quốc hội tại Kỳ họp này 5 tuyến cao tốc có chiều dài 549 km. Như vậy, tổng chiều dài toàn bộ các tuyến cao tốc đang triển khai là 1932 km, số km đường cao tốc đã hoàn thành tới thời điểm hiện nay là 1290 km. Nếu tính cả các công trình đã hoàn thành đưa vào khai thác và các công trình đang triển khai, chúng ta có 3222 km cao tốc.

Về tiến độ triển khai cụ thể các dự án, tuyến cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 đã được Quốc hội phê chuẩn chủ trương đầu tư năm 2017 với chiều dài 654 km, đã khởi công rải rác trong 3 năm 2019, 2020 và 2021, sẽ hoàn thành toàn tuyến vào năm 2023.

Tuyến cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 với chiều dài 729 km được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp bất thường tháng 1/2022 vừa qua, hiện nay đã triển khai lập dự án đầu tư, kiểm đếm, cắm mốc chỉ giới, lập phương án đền bù, toàn bộ 729 km sẽ khởi công vào năm 2022, phấn đấu hoàn thành vào năm 2025, thông toàn bộ tuyến cao tốc Bắc Nam vào năm 2025 với tổng chiều dài là 2063 km từ Lạng Sơn đến Cà Mau.

Các tuyến còn lại, tuyến Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, tuyến Biên Hòa - Vũng Tàu, tuyến Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột dự kiến khởi công tháng 6 năm 2023 nếu được Quốc hội thông qua tại kỳ họp này, cơ bản hoàn thành vào năm 2025 và đưa vào khai thác, sử dụng năm 2026.

Đường vành đai 3 TP.HCM và đường vành đai 4 vùng Thủ đô sẽ khởi công vào tháng 6 năm 2023, năm 2023 và cơ bản hoàn thành vào năm 2026.

Phó Thủ tướng cho biết, Chính phủ sẽ quyết tâm cao để thực hiện bằng được mục tiêu mà Đại hội Đảng lần thứ XIII đặt ra, hoàn thành 3000 km đường cao tốc đến năm 2025, 3500 km đường cao tốc đến năm 2030. Phó Thủ tướng Chính phủ mong tiếp tục nhận được sự ủng hộ, chia sẻ, cùng giám sát của Quốc hội trong việc thực hiện nhiệm vụ quan trọng này.

Tranh luận về các kết quả kiểm toán một số dự án BOT không đảm bảo phương án tài chính dẫn đến buộc phải xử lý bằng cơ chế riêng, ĐB Lê Minh Nam (Hậu Giang) dẫn chứng kết quả kiểm toán giai đoạn 2016 – 2020 cho thấy, kiểm toán 83 dự án BOT và BT, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị giảm thời gian thu phí so với phương án ban đầu đối với các dự án là 302 năm.

Thực tế chứng minh có những khó khăn trong giám sát quy trình thực hiện các dự án BOT để đảm bảo cho các dự án triển khai một cách hiệu quả, hiệu lực và đạt được mục tiêu đề ra. Đề nghị Bộ trưởng làm rõ thêm về thực trạng này nhằm phản ánh một cách đầy đủ, toàn diện vấn đề, đồng thời chia sẻ với cử tri về những giải pháp đang được Bộ triển khai thực hiện để khắc phục vấn đề này.

Tranh luận về việc sửa chữa, nâng cấp các công trình giao thông với số vốn không lớn nhưng thủ tục đầu tư công rất nhiêu khê và chậm chạp, ĐB Trần Hữu Hậu (Tây Ninh) nêu, Bộ trưởng đã đồng ý rằng, trong quy định hiện tại, với những công việc sửa chữa, nâng cấp các công trình giao thông trên 500 triệu đồng mà phải thực hiện các thủ tục đầu tư công là bất hợp lý và hứa sẽ có đề xuất hướng sửa đổi nội dung chất vấn này. 

Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng cho rằng vướng mắc này là có thật, là bất hợp lý nhưng nằm trong quy định Luật Đầu tư công và cần phải xem xét thực hiện đúng theo chỉ đạo, định hướng của Chủ tịch Quốc hội, đó là: Mọi việc đặt ra cần phải xem xét cho tường minh và phải theo đến tận cùng.

Đề nghị Bộ trưởng cho biết ngay sau kỳ họp này Bộ trưởng có thể trực tiếp làm việc với Bộ trưởng Tài chính, mời thêm Bộ trưởng KH&ĐT, Bộ trưởng Xây dựng để tìm cách tháo gỡ vướng mắc nói trên theo quy định của Luật Đầu tư công. Qua đó, các địa phương và các đơn vị, trong đó ngành giao thông phát huy được sự chủ động trong điều hành và sử dụng ngân sách hiệu quả nhất?

Trả lời phần tranh luận của ĐB Lê Minh Nam về liên quan đến kết quả kiểm toán của các dự án BOT, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, khi chưa có Luật Đầu tư công, theo Nghị định 108, đấu thầu dự án là đấu thầu khi dự án đầu tư được duyệt, chưa phải thiết kế kỹ thuật được duyệt chứ không phải là dự toán được duyệt. Trong khi đó, dự án đầu tư có phần dự phòng khối lượng, dự phòng trượt giá và nhiều loại dự phòng khác. Bởi, nghị định quy định hợp đồng là hợp đồng nguyên tắc và ký hợp đồng theo dự án được duyệt. Trong hợp đồng có đưa một điều khoản sau khi dự án hoàn thành căn cứ vào kết quả quyết toán của dự án, Bộ Giao thông Vận tải, nhà đầu tư điều chỉnh thời gian thu phí theo số liệu thực mà dự án đã được triển khai. 

Do đó, có hai con số, con số kiểm toán đưa ra đúng, nhưng chưa đúng bản chất. Bởi đúng theo hợp đồng nguyên tắc, hợp đồng ban đầu khi chưa có hồ sơ thiết kế, chưa triển khai, chưa giám sát, chưa điều chỉnh hợp đồng.

Con số thứ hai, theo ông Thể, từng dự án BOT, sau khi hoàn thành, được kiểm toán, quyết toán và ký hợp đồng điều chỉnh thời gian thu phí. Nên số liệu kiểm toán và số liệu chúng tôi ký là không khác nhau, chỉ khác với hợp đồng nguyên tắc. 

"Chứ không thể làm sai, vi phạm pháp luật nghiêm trọng được", ông Thể tái khẳng định và đề nghị đại biểu kiểm tra lại thông tin.

Về chất vấn của ĐB Trần Hữu Hậu liên quan sửa chữa đường, Bộ trưởng cho biết, hiện nay có hai nguồn vốn, nguồn vốn sự nghiệp kinh tế và nguồn vốn đầu tư công. Trong Luật Đầu tư công quy định, những dự án trên 500 triệu được xem như có tính chất đầu tư xây dựng cơ bản, có một quy trình, hồ sơ riêng. Những dự án dưới 500 triệu có nghĩa là sửa chữa nhỏ thì mới rút gọn được thủ tục.

Bộ trưởng cũng chia sẻ, cách đây khoảng 3 năm, Bộ đã tham mưu Chính phủ rà soát, nghiên cứu vấn đề này để điều chỉnh lại Luật Đầu tư công hoặc phải có một cơ chế, quy định đối với việc sửa chữa nhỏ.

Theo Bộ trưởng, đây là việc bất cập, nhất là trong lĩnh vực giao thông. Do đó, khi con đường xuống cấp, xuất hiện ổ gà, rất cần thiết có một cơ chế để xử lý ngay, nhưng xử lý phải đúng luật, nếu xử lý không đúng sau này sẽ khó giải trình. Chính vì vậy, cần xem xét, điều chỉnh lại Luật Đầu tư công để đưa vào những trường hợp đặc biệt, những trường hợp cấp bách để xử lý. Trong Luật Đầu tư công quy định, đối với những dự án cấp bách mà có vốn, sẽ triển khai ngay. Huy động vốn để vừa thiết kế vừa thi công và triển khai luôn. 

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể mong muốn sẽ nghiên cứu một số loại hình đặc thù để đưa vào Luật Đầu tư công. Với những trường hợp đặc thù, thủ tục phải ngắn gọn, nhanh để thực hiện.

Trả lời ĐB Trần Văn Tiến về giải ngân vốn trong lĩnh vực giao thông vận tải, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, khi Bộ Giao thông vận tải đăng ký kế hoạch vốn đều tổ chức họp, rà soát kỹ, không chỉ là chủ đầu tư đăng ký, mà các đơn vị, lãnh đạo bộ đều dựa trên tình hình thực tế để xem xét, xác định số vốn đăng ký. Nhìn chung, trong hai năm vừa qua, Bộ đã giải ngân khoảng 95 - 96%. Phần nhỏ còn lại là do các yếu tố bất khả kháng như khó khăn trong giải phóng mặt bằng, thời tiết địa chất… 

Bộ trưởng cho rằng, trong năm nay và những năm tiếp theo, khi trình với Quốc hội, Chính phủ và được bố trí vốn, Bộ sẽ chỉ đạo, điều hành chặt chẽ theo từng tháng để đáp ứng được nhu cầu không để vốn dư, gây lãng phí.

Về vấn đề thực hiện Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư trong lĩnh vực giao thông vận tải mà ĐB Nguyễn Hữu Toàn nêu, Bộ trưởng cho biết, Luật này đã đi vào cuộc sống rất tốt ở các lĩnh vực như xây dựng, điện lực. 

Tuy nhiên ở lĩnh vực giao thông, nhiều công trình có chi phí dự án lớn, mặt bằng yếu, xử lý cầu cống nhiều, rất khó kêu gọi PPP. Những dự án kêu gọi thành công thì vốn của nhà nước đã chiếm hơn 50%-60%. Đối với ngành giao thông có những dự án lớn lên tới 7 nghìn tỷ, huy động PPP sẽ rất lớn, rất khó. Do đó, PPP trong lĩnh vực giao thông vận tải cần nghiên cứu, rà soát để tiếp tục tháo gỡ vướng mắc.

Đối với ý kiến một số đại biểu cho rằng các dự án lớn của ngành vẫn bị chậm tiến độ, theo Bộ trưởng, thời gian qua, ngành giao thông vận tải đã hoàn thành và đưa vào khai thác sử dụng nhiều dự án, công trình giao thông trọng điểm, góp phần quan trọng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương, các vùng và cả nước. Tuy nhiên, do cả nguyên nhân khách quan và chủ quan, một số dự án bị chậm so với kế hoạch ban đầu. 

Để khắc phục tình trạng này, Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương sớm tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc của dự án, yêu cầu các địa phương giải quyết dứt điểm; yêu cầu các địa phương rà soát, giảm bớt các thủ tục hành chính; đôn đốc, kiểm tra các địa phương xây dựng, công bố giá và chỉ số giá các loại vật liệu xây dựng theo đúng quy định của pháp luật về quản lý chi phí đầu tư xây dựng, bảo đảm đầy đủ thông tin của các vật liệu cho công trình xây dựng giao thông. Còn đối với những dự án nhóm nhỏ, đa số đảm bảo đúng tiến độ khi đã bố trí đủ vốn trong 3 hoặc 4 năm, và đảm bảo theo yêu cầu của Luật Đầu tư công.

Đầu giờ chiều, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ thông báo Quốc hội tiếp tục phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể. Thời gian chất vấn đối với nhóm vấn đề này là 1 tiếng (từ 14h đến 15h). Để đảm bảo tiến độ cũng như hiệu quả phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội đề nghị đại biểu đặt câu hỏi chất vấn tập trung vào nội dung tâm đắc nhất, tránh dàn trải.

ĐB Phạm Thị Thanh Mai (Hà Nội) đặt 2 câu hỏi: Trước áp lực và tiến độ, chất lượng lớn của một số dự án giao thông, đề nghị cho biết với các cơ chế đặc thù, quy trình rút gọn thực hiện dự án đã được Quốc hội thông qua, Bộ trưởng có cam kết giải ngân vốn đầu tư công trên 50.000 tỷ đồng của giai đoạn đầu tư công trung hạn 2021-2025.

Một số công trình xây dựng của Việt Nam còn mang tư duy nhiệm kỳ, nhất là khâu lập, thẩm định, sắp xếp thứ tự ưu tiên dự án. Tình trạng tư duy nhiệm kỳ có tồn tại ở lĩnh vực giao thông hay không?

Trả lời câu hỏi của ĐB Phạm Thị Thanh Mai, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, tất cả danh mục đăng ký đầu tư đều được rà soát kỹ. Hơn nữa, hai năm qua, mỗi năm Bộ giải ngân được 95-95% vốn đầu tư công. Số còn lại chưa giải ngân được đều do yếu tố bất khả kháng là khó khăn về giải phóng mặt bằng, thời tiết, khí hậu bất thường... Vì vậy, Bộ sẽ tích cực chỉ đạo để không gây lãng phí do không giải ngân được vốn.

Bộ trưởng khẳng định, riêng ngành GTVT hoàn toàn không có tư duy nhiệm kỳ. Bởi tất cả các quốc lộ, cao tốc đều nằm trong các quy hoạch và các quy hoạch này đều định hướng nhiều chục năm chứ không phải bộc phát đưa vào. 

Đa số các dự án đăng ký với Quốc hội, Chính phủ, trong đó, dự án lớn nằm trong các Nghị quyết của Đại hội Đảng, Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển vùng. Tất cả các căn cứ này đảm bảo khách quan, minh bạch.

"Ngành giao thông là phát triển kết cấu hạ tầng, quy hoạch lâu dài, công trình mang tính chất liên vùng, đột phá nên không có tư duy nhiệm kỳ. Tất cả các dự án đều cấp bách, bức xúc, tạo động lực", ông Thể nhấn mạnh.

ĐB Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) cho biết, hiện trạng giao thông của nhiều tỉnh miền núi phía Bắc, trong đó có Bắc Kạn đang trong tình trạng không có đường sắt, không có đường thủy và không có đường hàng không. Bộ trường cho biết, đối với dự án đường cao tốc Chợ Mới- Bắc Kạn đã có quyết định chủ trương đầu tư, bao giờ Bộ sẽ chỉ đạo tổ chức triển khai thực hiện tuyến đường này?

ĐB Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc) phản ánh về tình trạng đầu tư theo phương pháp đối tác công tư chưa như mong muốn, nhất là các công trình cao tốc. Ông đề nghị Bộ trưởng cho biết nguyên nhân và giải pháp về vấn đề này trong thời gian tới?

ĐB Đinh Ngọc Minh (Cà Mau) nói về chất lượng đường cao tốc được xây dựng vừa qua bộc lộ nhiều vấn đề, mặt đường gồ ghề, sụt lún... Đề nghị Bộ trưởng làm rõ nguyên nhân và giải pháp giải quyết vấn đề này trong thời gian tới?

ĐB Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu) cho biết, Luật Đầu tư công có một quy định rất quan trọng để đảm bảo thời gian thực hiện các dự án nhóm A. Đề nghị Bộ trưởng cho biết Bộ đã thực hiện việc này như thế nào, trong trường hợp phát hiện vi phạm thì xử lý ra sao?

Quốc hội kết thúc phiên làm việc buổi sáng.

ĐB Âu Thị Mai (Tuyên Quang) đặt câu hỏi về tình hình giá nguyên vật liệu, nhiên liệu hiện nay tăng cao, xin Bộ trưởng cho biết có hiện tượng các nhà thầu có tâm lý thi công cầm chừng chờ sự điều chỉnh giá nên ảnh hưởng đến tiến độ thi công các công trình, dự án giao thông trọng điểm quốc gia? Nếu có thì Bộ trưởng có giải pháp gì để khắc phục tình trạng nêu trên?

Thứ hai, theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải, một trong những nguyên nhân dẫn đến việc chậm tiến độ thi công công trình, dự án giao thông là do một số nhà thầu năng lực tổ chức thi công, năng lực tài chính yếu kém. Vậy Bộ trưởng đã có những giải pháp gì để xử lý đối với những tình trạng nêu trên?

ĐB Lâm Văn Đoan (Lâm Đồng) đặt vấn đề, chúng ta đang triển khai tách riêng dự án bồi thường giải phóng mặt bằng và hỗ trợ tái định cư thành dự án độc lập với tổng thể dự án đầu tư áp dụng cho nhiều dự án cao tốc đang và sẽ triển khai. Việc đổi mới này đã giúp đẩy nhanh thời gian hoàn thiện dự án, giảm chi phí giải phóng mặt bằng, hạn chế phải điều chỉnh dự án nhiều lần. Tuy nhiên, giải pháp này theo tôi đang thiên về giải phóng mặt bằng. Còn chưa rõ giải pháp đổi mới trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho hàng chục nghìn hộ dân bị thu hồi đất. Xin hỏi Bộ trưởng đã có chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành tham mưu cho Chính phủ các giải pháp gì mới hơn so với hiện hành để khắc phục những tồn tại, hạn chế trong thời gian qua nhằm ổn định cuộc sống của người dân, tạo đồng thuận xã hội, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp, người dân?

Cử tri Lâm Đồng kiến nghị đề nghị Bộ trưởng quan tâm xử lý hoàn thành nốt đoạn 20km còn lại Quốc lộ 27 nhằm bảo đảm thông suốt toàn tuyến quốc lộ theo cơ chế chính sách dùng nguồn dự phòng năm 2022 hoặc vốn đầu tư công 2021-2025 theo tinh thần cân đối vốn ngân sách trung ương và 50% ngân sách địa phương để góp phần phát triển kinh tế xã hội của Tây Nguyên và Lâm Đồng.

ĐB Hồ Thị Minh (Quảng Trị): Tại phiên thảo luận ngày mùng 1/6/2022, ĐB Hà Sỹ Đồng của tỉnh đã phản ánh bất cập của dự án đường tránh phía Đông thành phố Đông Hà. Tôi được biết dự án này triển khai thì có sự thỏa thuận giữa lãnh đạo tỉnh và Bộ Giao thông Vận tải. Tuy nhiên, thực tế là đến nay dự án vẫn còn dang dở. Chính vì vậy nên cử tri Quảng Trị gửi đến Bộ trưởng với tư cách là đơn vị chủ đầu tư và tư lệnh ngành, đề nghị cho biết giải pháp đầu tư 4,2km còn lại để nối tuyến, thông đường tránh, giảm áp lực cho giao thông trên thành phố Đông Hà cũng như tránh những hệ lụy hết sức lớn cho người dân nơi đây? 

ĐB Nguyễn Thanh Phong (Vĩnh Long) đề cập về tiến độ, chất lượng và công tác phòng, chống thất thoát, lãng phí trong việc triển khai các dự án, công trình giao thông trọng điểm quốc gia; công tác kiểm tra, giám sát hệ thống đường cao tốc. Bộ trưởng có giải pháp gì về vấn đề nêu trên? Biện pháp xử lý các tồn đọng trong đầu tư khai thác kinh doanh các dự án giao thông theo hình thức BOT?

ĐB Lê Tất Hiếu (Vĩnh Phúc) nêu quan điểm: Một số công trình giao thông bị xuống cấp nghiêm trọng, thiệt hại nhiều tỷ đồng. Một trong những nguyên nhân cơ bản là do xe quá tải gây ra. Tuy nhiên, hành vi vi phạm quy định an toàn giao thông quá tải. Hiện nay, các cơ quan chức năng chủ yếu chỉ có thể xử phạt hành chính theo Nghị định 100 ngày 30/12/2019 mà không thể xử lý bằng biện pháp hình sự do không có cơ sở để xác định giá trị thiệt hại. Vì vậy, đánh giá này không cao. Tại Điều 20 Bộ Luật hình sự năm 2015 quy định về tội vi phạm quy định về an toàn giao thông, trong đó quy định nếu gây thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên có thể phải chịu trách nhiệm hình sự. Xin Bộ trưởng cho biết, về mặt kinh tế kỹ thuật, khi xác định được phương tiện, mức độ quá tải, hành trình trên đường thì có việc xác định được mức độ thiệt hại cụ thể về vật chất để xử lý trách nhiệm hình sự theo pháp luật hay không?

Trả lời ý kiến ĐBQH về tư tưởng chần chừ của các nhà thầu trong điều kiện vật giá tăng vọt, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể thừa nhận trên thực tế có tình trạng này. Bên cạnh một số nhà thầu làm việc có trách nhiệm theo hợp đồng, có một số nhà thầu trông chờ vật giá xuống mới triển khai thực hiện. Tuy nhiên, với những dự án trọng điểm quốc gia và những dự án đầu tư công hiện nay Bộ đang triển khai, quan điểm của Bộ là rất nghiêm khắc, nêu cao tinh thần trách nhiệm với ngân sách nhà nước và với địa phương, với dự án trọng điểm.

Bộ trưởng cho biết, Bộ Giao thông vận tải sẽ giao Ban quản lý dự án phối hợp với nhà thầu kiểm soát các công trình, nghiệm thu cơ sở để xác định thời điểm thi công, làm cơ sở để thanh quyết toán, có điều chỉnh giá theo theo thời điểm. Các nhà thầu đã ký hợp đồng phải thực hiện nghiêm, có khó khăn thì cần phối hợp giải quyết, không vì lý do vật giá mà chậm triển khai làm ảnh hưởng đến tiến độ. Hiện nay, Bộ đã nghiêm túc chấn chỉnh nhiều dự án trọng điểm quốc gia và thu được kết quả khả quan.

Trả lời về tiến độ của các dự án trọng điểm chậm, Bộ sẽ tiến hành kiểm tra, giám sát về chất lượng, kiểm tra vấn đề chống lãng phí từ khâu lập chủ trương đầu tư, lập dự án đầu tư, đưa ra nhiều phương án để so sánh, để lựa chọn; kiểm tra quá trình thiết kế, giải pháp kỹ thuật của từng cây cầu; xem xét kỹ lưỡng quá trình thi công cho phù hợp với điều kiện thực tế để đảm bảo tiến độ, chất lượng nhưng chi phí rẻ nhất.

Bộ trưởng khẳng định, đây là công tác thường xuyên của bộ và các chủ đầu tư. Ngoài ra, các cơ quan chức năng còn kiểm tra, thanh tra xem từng giải pháp có hợp lý hay không, có tình trạng thất thoát, lãng phí không để không lãng phí về tiến độ.

Trả lời ĐB Lê Tất Hiếu, Bộ Giao thông vận tải đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc nghiên cứu. Mặc dù Nghị định 100 vừa qua đã tạo đột phá rất lớn, tuy nhiên vẫn còn một số điểm còn hạn chế, trong đó có xử phạt xe quá tải. Bộ đang kiến nghị sẽ có quy định chặt chẽ xử phạt xe quá tải, nếu quá tải 10% sẽ xử phạt nghiêm, quá tải 20% sẽ tiến hành tịch thu phương tiện…

ĐBQH Vũ Xuân Hùng (Thanh Hóa) tranh luận, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, trong 360km đường cao tốc Bắc - Nam hoàn thành trong năm 2022 và phải trước tiến độ là 3 tháng. Tại cuộc kiểm tra của Thủ tướng Chính phủ tại cao tốc Cao Bồ - Mai Sơn, yêu cầu của Chính phủ đặt mục tiêu trong năm 2024 hoàn thành 650km đường cao tốc. 

Các ĐB rất quan tâm hiện nay giá xăng dầu và sắt thép đều tăng cao. Hiện tại giá các gói thầu so với giá lúc trúng thầu cao tốc Bắc - Nam tăng từ 20-30%. Nguồn vật liệu hiện nay rất thiếu hụt. 

Đại biểu Vũ Xuân Hùng cho biết, trong 6 dự án cao tốc, hiện vẫn còn thiếu hụt đến 12,5 triệu m3. Đối với các dự án này, tuy các địa phương đã có quy hoạch nhưng nguồn cung cấp vật liệu rất khan do việc găm hàng, ép giá và vấn đề tăng giá đã làm ảnh hưởng đến nguồn cung vật liệu cho các dự án này. 

Với trách nhiệm của Bộ trưởng, Tư lệnh ngành chỉ đạo mục tiêu hoàn thành cao tốc Bắc - Nam trong năm 2022, mục tiêu đến năm 2024, đại biểu Vũ Xuân Hùng cũng như các đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết thêm giải pháp cụ thể để bảo đảm tiến độ này?

Tranh luận về vấn đề xung quanh trạm thu phí BOT Bắc Thăng Long - Nội Bài, ĐB Nguyễn Hải Trung (Hà Nội) cho biết, hiện nay có nhiều ý kiến phản đối trạm thu phí BOT Bắc Thăng Long - Nội Bài, hoạt động cả trên không gian mạng và cả trên thực địa, gây phức tạp về an ninh trật tự. Hàng ngày, hàng giờ, lực lượng công an đã phải xử lý giải quyết các vụ việc rất phức tạp.

Do đó, đại biểu Nguyễn Hải Trung đề nghị Bộ trưởng trong thời gian tới cho rà soát, nhưng cần cho biết cụ thể rà soát đến bao giờ và lúc nào thì dừng, lý do tại sao đến lúc đó mới dừng để trả lời cho nhân dân, cử tri biết.

Trả lời ĐB Hùng về cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 1, Bộ trưởng Thể cho biết, hiện nay Bộ đang triển khai 10 dự án, trong đó có 4 dự án sẽ hoàn thành trong năm 2022 và tiến độ bình quân hiện nay đạt được 58%. Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo sẽ rút ngắn thời gian 3 tháng, tuy nhiên, trên thực tế có một số dự án rút ngắn được 3 tháng nhưng có một số dự án do vướng mắc nên chưa điều chỉnh được.

Bộ trưởng cũng khẳng định, hiện Bộ Giao thông vận tải đang giám sát chặt chẽ tiến độ. Hiện nay, dự án Phan Thiết-Vĩnh Hảo đạt được tỷ lệ khoảng gần 40 %, phấn đấu đến ngày 30/6 đạt được tỷ lệ khoảng 50,8 %, sau 30/6 chỉ còn lại các lớp đá, thảm nhựa. Do đó, nhà nhà thầu cũng như Ban QLDA sẽ đảm bảo được tiến độ.

Về tuyến Dầu Giây-Phan Thiết hiện nay đạt được tỷ lệ 45%, cố gắng tập trung hoàn chỉnh phần nền đất trong tháng 6, để tháng 7 và tháng 8 tập trung thảm nhựa. Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, hiện nay đã họp giao ban hàng tháng, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành là Trưởng ban chỉ đạo, các công trình trọng điểm đều họp kiểm điểm tiến độ. Trong mỗi buổi họp kiểm điểm tiến độ sẽ xem xét trong một tháng làm được những gì, chậm những gì, lý do và đưa ra giải pháp....

Đối với Bộ Giao thông vận tải, hàng tuần cácThứ trưởng phải đi công trường, nửa tháng Bộ sẽ họp một lần để kiểm tra, giám sát tiến độ nhằm kịp thời giải quyết các khó khăn. Hiện nay, Bộ Giao thông vận tải đang phấn đấu để cuối năm 2022 sẽ đưa 361km của các đoạn này theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, hiện còn nhiều khó khăn liên quan đến thời tiết bất lợi, vật giá tăng,…tất cả các dự án lớn đều có điều chỉnh giá, do đó, các nhà thầu sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan; Bộ cũng sẽ tham mưu để có thông báo giá cho các địa phương có điều chỉnh kịp thời, thanh toán kịp thời những khối lượng để giảm đi các chênh lệch.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, 4 dự án của năm 2022 đã đạt được 38%. Có thể thấy, giai đoạn 1 có nhiều khó khăn nhưng đến thời điểm hiện nay, Bộ Giao thông vận tải và các bộ, ngành đã tham mưu cho Chính phủ về các giải pháp, cơ bản đảm bảo đúng tiến độ theo Nghị quyết của Quốc hội, theo Nghị quyết của Chính phủ.

Với tranh luận của ĐB Nguyễn Hải Trung, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, dự án BOT Bắc Thăng Long-Nội Bài hiện nay chỉ có 2 giải pháp. Nếu kết thúc sớm, trước khi kết toán theo hợp đồng để nhà đầu tư thu hồi được vốn, có lợi nhuận theo quy định của Nhà nước, cần cho phép nhà đầu tư thu phí để giám sát và kết thúc. Theo Bộ trưởng, đây là giải pháp mà hiện nay đang làm. Về giải pháp thứ hai là phải mua lại một phần. Bởi, theo hợp đồng đã ký, qua giám sát, đến thời điểm này, nhà đầu tư chưa thu hồi toàn bộ, nếu kết thúc sớm thì cần có giải pháp cho nhà đầu tư

Trả lời về giải pháp triển khai một số dự án đường xuyên rừng quốc gia, rừng tự nhiên mà không làm ảnh hưởng lớn đến rừng và môi trường sinh thái, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, Bộ có nhiều giải pháp, đã được ứng dụng trong việc xây dựng đường Hồ Chí Minh xuyên qua rừng Cúc Phương. Có thể thực hiện làm đường trên cao, hoặc để tiết giảm chi phí hơn thì làm đường chừa nhiều cầu, hầm để thú rừng có thể đi lại, tránh làm ảnh hưởng đến môi trường sinh thái.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cho biết cần phối hợp chặt chẽ với các tổ chức quốc tế bảo vệ rừng sinh thái, rừng đặc dụng. Bộ trưởng nhấn mạnh, việc làm đường qua rừng đặc dụng là bất khả kháng mới phải làm, sẽ hết sức tránh để bảo vệ môi trường sinh thái, đảm bảo các yêu cầu của các tổ chức quốc tế.

Liên quan đến việc triển khai thực hiện các tuyến đường cao tốc đang còn mất cân đối giữa các vùng, miền, ông Thể cho biết, Bộ Giao thông Vận tải và các bộ, ngành, địa phương liên quan đang tập trung triển khai quyết liệt các dự án, công trình giao thông trọng điểm như: Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành, các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM…

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, đúng như một số đại biểu đã chỉ ra, trong danh sách bổ sung các tuyến cao tốc vào quy hoạch này, khu vực phía Bắc vẫn được ưu tiên với chiều dài chiếm gần 2/3, còn lại là khu vực phía Nam và miền Trung, Tây nguyên.

Để khắc phục tình tình trạng “lệch pha” trong đầu tư cao tốc hiện nay, Bộ trưởng cho biết, vừa qua một số tuyến cao tốc phía Nam đã được phê duyệt, mạng lưới đường bộ cao tốc trong quy hoạch đã được đánh giá, cân đối kỹ lưỡng về điều kiện khu vực, đảm bảo nhu cầu phát triển kinh tế giữa các vùng, miền. Hy vọng rằng với các quy hoạch điều chỉnh thì mạng lưới đường bộ cao tốc tại khu vực miền Trung, Đồng bằng sông Cửu Long sẽ hoàn thiện hơn, nâng cao tính hấp dẫn khi thu hút đầu tư các tỉnh, thành trong khu vực….

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh, các dự án trọng điểm quốc gia đều mang tính liên vùng và trọng điểm của các địa phương. Do đó, Thủ tướng Chính phủ đã thành lập Ban chỉ đạo của Chính phủ. Ban chỉ đạo đã tổ chức họp định kỳ hàng tháng và trực tiếp kiểm tra công trường để kiểm điểm tiến độ, chất lượng và kịp thời chỉ đạo tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện các dự án.

Về các gói thầu ký hợp đồng trọn gói giá cố định, Bộ trưởng cho biết hiện Bộ Giao thông có một số gói thầu nhỏ, còn những gói thầu lớn đều có điều chỉnh giá. Theo ông Thể, hiện nay việc điều chỉnh giá ở gói thầu lớn tương đối thuận lợi. Với gói thầu nhỏ, Chính phủ đã nghe phản ánh từ các địa phương, bộ, ngành về tình trạng gói thầu nhỏ, gói thầu trọn gói, gói thầu cố định giá gặp nhiều khó khăn. Thủ tướng đã giao Bộ Xây dựng phối hợp với một số bộ, ngành nghiên cứu tìm giải pháp theo hướng, xây dựng Nghị định hoặc Nghị quyết để tháo gỡ khó khăn. 

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, đồng thời hy vọng có sự phối hợp giữa các địa phương và các Bộ, ngành trong tham mưu Chính phủ ban hành cơ chế giải quyết vấn đề này, khắc phục những khó khăn bất khả kháng trong tình trạng hiện nay.

Về việc huy động thực hiện các dự án BOT, Bộ trưởng cho biết, năm 2015 rất nhiều dự án BOT được thực hiện một cách sôi nổi. Tuy nhiên, theo Nghị quyết số 437/NQ-UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các dự án đường bộ đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT chỉ áp dụng đối với các tuyến đường mới để bảo đảm quyền lựa chọn cho người dân, không đầu tư các dự án cải tạo, nâng cấp các tuyến đường độc đạo hiện hữu. Mà việc làm tuyến đường mới thì tốn nhiều chi phí, thu phí BOT thì thấp.

Do đó, nên vấn đề huy động thực hiện các dự án BOT đang gặp khó khăn. Ngoài ra, Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư hiện nay chưa thực sự hiệu quả trong lĩnh vực giao thông vận tải. Do đó, Bộ sẽ tham mưu cho Chính phủ để có hướng giải quyết thỏa đáng, khả thi, đưa ra các giải pháp điều chỉnh thể chế, tạo cơ chế tốt hơn.

Các đại biểu tiếp tục đặt câu hỏi chất vấn. ĐB Phan Thái Bình (Quảng Nam) phản ánh tình trạng hiện nay một số tuyến đường giao thông quan trọng, trong đó có dự án đường cao tốc có nhiều đoạn đi xuyên qua rừng tự nhiên.

 “Đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp nào để vừa xây dựng được được các tuyến đường nhưng hạn chế, giảm thiểu tác động đến rừng?”, đại biểu hỏi.

ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) dẫn báo Nhân Dân đề cập đến các tuyến đường bộ cao tốc phân bổ không đồng đều giữa các vùng miền; các vùng kinh tế động lực như Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ, vùng có vị trí chính trị quan trọng như Tây Nguyên, Tây Bắc nhưng chưa được đầu tư đường bộ cao tốc tương xứng. “Đề nghị Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết nguyên nhân, trách nhiệm, giải pháp và tiến độ khắc phục tình trạng này?”, ông Nghĩa chất vấn.

ĐB Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) cho biết, qua tiếp xúc cử tri, bà con nhân dân tỉnh Bình Dương rất phấn khởi khi có nhiều công trình giao thông cấp quốc gia được xây dựng trên địa bàn của tỉnh, giúp tạo ra kết nối liên vùng, tạo đà cho phát triển kinh tế. Tuy nhiên, đại biểu băn khoăn rằng, tuyến đường 1A có đoạn dài 6km chạy qua thành phố Duy An (tỉnh Bình Dương) nay đã được nhà đầu tư bàn giao lại cho Bộ, nhưng trạm thu phí chưa được dỡ bỏ và hệ thống đèn chiếu sáng hư hỏng nặng. Theo kiến nghị của cử tri, UBND tỉnh Bình Dương đã gửi văn bản đề nghị cho lắp lại hệ thống chiếu sáng và đề nghị Bộ bàn giao tuyến đường trên cho Bình Dương quản lý xong đến nay vẫn chưa được giải quyết. 

Đại biểu đặt câu hỏi: “Bộ trưởng có còn thương mến Bình Dương? Và nếu còn, khi nào kiến nghị trên sẽ được xử lý?”

Nghe vậy, Chủ tịch Quốc hội liền nói: “Chắc là còn yêu và yêu hơn, nhưng câu hỏi đến bao giờ thì khó”.

ĐB Nguyễn Lâm Thành (Thái Nguyên) cho biết, sắp tới ngành giao thông triển khai đồng bộ rất nhiều tuyến cao tốc và các công trình giao thông lớn trên toàn quốc. Do vậy, số lượng, chất lượng thực hiện, nhất là quản lý nhân lực có ý nghĩa quan trọng, quyết định đến tiến độ hoàn thành chất lượng công trình. 

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết quan điểm đánh giá về vấn đề này và giải pháp xử lý trên phạm vi quốc gia và ngành quản lý cho vấn đề này như thế nào?

ĐB Trần Văn Tuấn (Bắc Giang) cho biết, thời gian qua, trong bối cảnh nguồn ngân sách nhà nước còn hạn chế, việc huy động các nguồn lực từ xã hội hóa, trong đó có hình thức BOT là hướng đi đúng đắn để đầu tư cho giao thông, qua đó góp phần làm thay đổi diện mạo hệ thống giao thông của Việt Nam. 

Tuy nhiên, từ năm 2015 đến nay, các dự án BOT giao thông mới ngày càng vắng bóng, trong khi nhu cầu vốn đầu tư cho giao thông hiện nay lại rất lớn. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết khó khăn, bất cập lớn nhất trong thu hút triển khai các dự án BOT giao thông hiện nay? và những giải pháp để khắc phục trong thời gian tới?

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu khi tranh luận đã nêu, Bộ trưởng vừa khẳng định là các trạm BOT khi hoàn vốn thì dừng thu phí. Tháng 4/2020, Bộ trưởng có văn bản trả lời về kiến nghị dỡ bỏ trạm thu phí Bắc Thăng Long - Nội Bài trên đường Võ Văn Kiệt, Hà Nội, vì gây bức xúc cho người dân do vị trí đặt không đúng.

Trong công văn trả lời, Bộ trưởng nói dự án BOT quốc lộ 2 đoạn Nội Bài - Vĩnh Yên trong giai đoạn chuẩn bị kết thúc thời gian thu phí hoàn vốn, nhưng đến nay trạm này vẫn hoạt động bình thường. "Đến bao giờ trạm thu phí vô cùng bất cập này sẽ chính thức được dỡ bỏ? Theo ĐB lời hứa của Bộ trưởng với người dân do ĐBQH chuyển đến cần được giám sát.

ĐB Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) tranh luận về chậm lắp đặt thu phí không dừng khi nhắc lại "chắc Bộ trưởng còn nhớ, khi mới nhậm chức, tôi từng chất vấn câu hỏi về BOT".

"Bộ trưởng khi đó hứa với tôi chắc như đinh đóng cột rằng đến năm 2019 sẽ hoàn thành lắp đặt thu phí không dừng. Nhưng suốt thời gian qua chúng ta làm nửa vời, thiếu kiên quyết, chưa có hạn chót. Nhiều nơi làm nhưng chỉ được một hai luồng trên rất nhiều luồng qua trạm thu phí, nhiều khi đi qua tôi thấy rất kỳ lạ", ông Trí tranh luận.

Theo ông, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành yêu cầu cuối tháng 6 nếu trạm BOT nào chưa thu phí không dừng thì phải xả trạm. ĐB Trí bày tỏ vui mừng vì yêu cầu quyết liệt này và đang rất chờ đợi thực hiện. Việc thu phí không dừng trên các tuyến đường BOT phải minh bạch hoạt động thu tiền, tài chính. Cử tri cho rằng chậm triển khai thu phí không dừng là do có gian lận, lợi ích nhóm. Thực sự có thật hay không, phải trả lời được câu hỏi này?

Trả lời ĐB Nguyễn Lân Hiếu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, trạm thu phí Bắc Thăng Long - Nội Bài là dự án có nhiều bức xúc ở Hà Nội. Bộ đã có những phương án kết thúc BOT này. 

"Tuy nhiên, tôi trả lời cho đại biểu Hiếu là thời điểm doanh thu BOT đang tốt. Nhưng sau đó Covid-19 nên doanh thu sụt giảm", ông Thể nói.

Các trạm BOT trước đây ký hợp đồng có điều chỉnh. Nghĩa là khi doanh thu tăng thì nhiều dự án giảm 3-5 năm, còn những dự án khó khăn thì phải kéo dài thời gian để đảm bảo hài hòa. Dù không áp dụng theo luật PPP, trong các điều khoản hợp đồng đều nêu có khó khăn vướng mắc thì giám sát, phối hợp xử lý.

Ông Thể cho biết sẽ rà soát để đảm bảo công bằng giữa nhà đầu tư và người dân. "Là cơ quan Nhà nước, chúng tôi cũng chẳng có quyền lợi gì trong này, nhưng phải giám sát để nhà đầu tư làm đúng theo hợp đồng đã ký kết", Bộ trưởng Thể nói, khẳng định khi đủ các điều khoản theo hợp đồng thì dừng ngay, không để trạm ở vị trí đó nữa.

Trả lời ĐB Nguyễn Anh Trí, lý giải vì sao trước đây Bộ xác định thời điểm hoàn thành thu phí tự động vào năm 2019, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nêu rõ, theo Đề án của Chính phủ đã giao, mỗi một trạm BOT ít nhất là 2 làn xe, thu phí tự động. Nếu dán thẻ không được nhiều thì việc đi trên các làn đường này cũng khó khăn, thực tế từ năm 2016 đến nay mới dán thẻ 3,2 triệu ô tô. 

Theo Đề án của Chính phủ, tất cả các trạm BT đều có 2 làn xe là thu phí không dừng, đảm bảo đúng theo tiến độ dự án. Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho biết, tiến độ thực hiện cũng phải từng bước mở rộng dần ra, chứ không thể nào không có thẻ, chưa dán thẻ mà đã làm nhiều thì cũng không thể nào sử dụng được.

Lý giải quy định thời hạn đến 31/7/2022 không hoàn thành việc thu phí tự động thì phải xả trạm, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho biết việc này dựa trên cam kết của các đơn vị với Chính phủ. Đến thời điểm đó, trạm nào thực hiện xong thì tiến hành thu phí, trạm nào không xong thì phải xả trạm.

Về tái cơ cấu Tổng Công ty đường cao tốc (VEC), Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, vốn điều lệ của VEC chỉ có 1000 tỷ, còn vay hơn 120.000 ngàn tỷ. Do đó khi tái cơ cấu, không thể vay tiếp, dẫn đến nhiều dự án liên quan đến VEC đều dừng không hoạt động được, không thi công được, kể cả là Bến Lức - Long Thành. Do đó, trong kỳ họp này, Quốc hội cũng đã cho cơ chế liên quan cấp phát vốn vay của nước ngoài về cho VEC. Từ đó, VEC có thêm nguồn vốn và có thể huy động vốn hoặc vay ngân hàng.

Trả lời câu hỏi có lợi ích nhóm ở trong BOT này không, Bộ trưởng khẳng định đây là dự án liên quan tới người dân, rất là nhạy cảm và các cơ quan chức năng, kể cả Bộ Công an cũng rất là quan tâm đến vấn đề này. Hiện nay, chưa phát hiện lợi ích nhóm giữa các cơ quan nhà nước cấu kết với các nhà đầu tư. Bởi vì các nhà đầu tư hầu như độc lập toàn bộ, còn nếu có vấn đề gì bên trong thì cá nhân nào có vi phạm đều sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật. “Chúng ta có bộ máy để kiểm tra, giám sát việc này”, ông Thể nói.

Trả lời về lưu ý của Chủ tịch Quốc hội nêu, Bộ trưởng GTVT cho biết tất cả các dự án, trong đó có dự án lớn đều có cơ chế điều chỉnh giá. "Nhưng vấn đề đặt ra là điều chỉnh có kịp thời hay không? Tức là sự phối hợp giữa các bộ ngành và địa phương trong công tác điều chỉnh biến động giá. Bởi khi triển khai nhà thầu có tâm lý là mua xăng dầu, nguyên vật liệu, vận chuyển giá cao, nhưng đến khi nghiệm thu, thanh quyết toán giá lại xuống thấp. Việc thanh quyết toán, ký hợp đồng sẽ căn cứ vào thông báo giá của địa phương”, ông Thể nói.

Vì vậy, ông Thể cho rằng sự phối hợp của các bộ ngành là quan trọng, nhưng thông báo giá của địa phương quan trọng hơn, nếu địa phương thông báo sát, kịp thời thì thanh quyết toán cho nhà thầu sẽ tốt.

Bộ GTVT đã phối hợp với các bộ ngành, địa phương. Ông Thể mong Quốc hội đồng hành cùng Chính phủ xem xét có cơ chế đảm bảo công bằng với nhà thầu, điều chỉnh giá kịp thời, nhất là thông báo giá.

Trả lời câu hỏi ĐB Phong về tuyến đường kết nối với cao tốc, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho hay, việc kết nối các tuyến cao tốc phụ thuộc vào địa phương có quy hoạch hay không.

"Địa phương quy hoạch thì mới biết chỗ nào là nút giao để làm đường kết nối vào trung tâm huyện, xã, khu công nghiệp... Chưa có quy hoạch địa phương thì biết chỗ nào là nút giao", ông nói và đề nghị lãnh đạo địa phương khẩn trương điều chỉnh quy hoạch giao thông để kết nối với các tuyến đường quốc gia. 

Qua đó Bộ GTVT sẽ phối hợp với địa phương bổ sung nút giao làm từ ngân sách trung ương, địa phương, để tăng tính kết nối, đáp ứng yêu cầu phát triển. Trong cuộc họp Trung ương, Bộ GTVT đề nghị Bí thư Tỉnh ủy chỉ đạo khẩn trương điều chỉnh quy hoạch giao thông ở địa phương kết nối với đường cao tốc, trọng điểm quốc gia….

Về đường vành đai 3 TP.HCM, ông Thể cho biết quy hoạch vẫn có nhưng hiện phải dừng triển khai làm một số nút giao do chưa bố trí được vốn. 

“Không có đủ tiền thì không thể thông qua được”, ông Thể nói. Sắp tới, khi cân đối đủ điều kiện, nguồn lực thì bổ sung làm, theo Luật Đầu tư công, khi bố trí đủ tiền mới được phê duyệt dự án.

Việc bỏ thu phí tại đường cao tốc Trung Lương – TP.HCM, Bộ trưởng cho biết, thực hiện theo Luật Quản lý tài sản công và Luật ngân sách Nhà nước, dự án làm từ vốn có nguồn gốc Nhà nước, ODA không được thu phí. Do đó, một số dự án gần đây như hầm Thủ Thiêm, cầu Cần Thơ... khi hoàn thành đều không thu phí. Với dự án cao tốc Trung Lương – TP.HCM, sau khi hoàn thành hợp đồng với chủ đầu tư trước đây là thu trong 5 năm, Bộ GTVT rà soát và dừng việc thu phí để đảm bảo tuân thủ luật.

Tuy nhiên, hiện bộ trình Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phương án thu hoàn vốn dự án giao thông theo hướng sẽ thu một khoản phí dịch vụ trên cao tốc. Việc này nhằm có kinh phí bảo dưỡng, duy tu cao tốc và điều tiết lưu lượng xe lưu thông giữa quốc lộ và cao tốc.

Trả lời câu hỏi ĐB Hải, Bộ trưởng cho biết, hết nhiệm kỳ này thực hiện được mục tiêu triển khai 4.000km đường cao tốc, đây là áp lực rất lớn. Về vốn đã cân đối đủ nên không lo lắng. Về GPMB, dự án rải rác nhiều tỉnh, nên địa phương phải tập trung toàn lực để GPMB, cố gắng làm nhanh nhất để thi công. Những dự án này đòi hỏi rất lớn từ nỗ lực của các dự án giao thông, tuy nhiên, Bộ trưởng cho biết, với kinh nghiệm và chỉ đạo từ Chính phủ sẽ hoàn thành tiến độ.

ĐB Lê Thanh Phong (TP.HCM) đặt vấn đề, vừa qua nhiều tuyến giao thông, cao tốc khi đưa vào khai thác lại không hiệu quả, không có người đi. Ngược lại có nhiều tuyến quá tải, tắc nghẽn. Việc tính toán đường kết nối và khai thác hiệu quả của các tuyến đường như thế nào?

ĐB chất vấn về giải pháp tăng hiệu quả, chất lượng của tuyến đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương, hiện đã bỏ thu phí và đang xuống cấp.

ĐB Mai Văn Hải (Thanh Hóa)chất vấn giải pháp giải quyết khó khăn phát sinh về nguồn vốn, giải phóng mặt bằng, vật liệu xây dựng để thực hiện được mục tiêu triển khai 2.000km đường cao tốc trong giai đoạn 2021-2025.

ĐB Vũ Tiến Lộc (Hà Nội) nêu về kinh nghiệm các nước cho thấy, để tiếp sức cho nhà đầu tư tư nhân cùng thực hiện với Nhà nước tham gia dự án theo hình thức PPP thì họ thành lập quỹ đầu tư phát triển hạ tầng. Việc này hiện nay được tính toán như thế nào?

ĐB Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ): Hàng loạt công trình giao thông được khánh thành, đặc biệt trong 2 năm tới đây, tuy nhiên chậm tiến độ, Bộ trưởng có giải pháp gì?
 

Chủ tịch Quốc hội cho biết, vừa qua có ý kiến về tiến độ một số dự án giao thông, nhất là công trình trọng điểm quốc gia chậm, do giá nguyên vật liệu tăng. Nếu nhà thầu làm thì không đủ phương án tài chính.

Chủ tịch Vương Đình Huệ nói, thực tế như Bộ trưởng nói thì các hợp đồng xây lắp đều có cơ chế điều chỉnh giá. Vậy chậm do thủ tục và quy trình điều chỉnh. Có phải thế không? Hay các nhà thầu thiệt thòi gì nên không làm. Dư luận, nhân dân cứ nghĩ là đã ký hợp đồng rồi, chọn nhà thầu rồi, bây giờ giá cao thì làm thế nào? Trách nhiệm điều chỉnh giá kịp thời ra sao, do vấn đề gì? Giải pháp khắc phục sắp tới thế nào?.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng vấn đề này phải rất tường minh, tránh hiểu nhầm là nhà thầu bị thiệt thòi khi nhận công trình làm cho nhà nước, bây giờ giá tăng nên thua lỗ.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nhìn nhận, Bộ đã nỗ lực nhưng không đáp ứng theo đúng thời hạn Chính phủ yêu cầu.

Ông giải thích, Chính phủ triển khai thu phí không dừng từ năm 2015. Tuy nhiên đây là công nghệ mới nên trong quá trình triển khai có sai sót về kỹ thuật. Thêm vào đó, quá trình triển khai có nhiều vướng mắc, một phần do thói quen người dân. “Với số lượng hơn 113 trạm BOT, với tiến độ Nghị quyết của Quốc hội nêu ra là năm 2019 hoàn thành, bộ đã rất nỗ lực nhưng chưa thể hoàn thành", ông Thể nói. Mục tiêu là đến năm 2019 cơ bản các dự án BOT đều có ít nhất 2 làn thu phí không dừng.

Tuy nhiên, có 28 trạm của Tổng công ty Đường cao tốc Việt Nam, trực thuộc Ủy ban Quản lý vốn, do vướng mắc về tái cơ cấu nên Tổng công ty này không có kinh phí triển khai. Bộ trưởng GTVT cho biết, Chính phủ đã họp rất nhiều phiên, đến nay mới giải quyết xong về cơ chế và cách đây hai ngày, Tổng công ty Đường cao tốc đã ký hợp đồng với các tổ chức tín dụng để triển khai thu phí không dừng. Theo ông Thể, Thủ tướng yêu cầu toàn bộ trạm BOT, trừ các dự án của Tổng công ty Đường cao tốc Việt Nam, phải hoàn thành lắp đầy đủ thu phí không dừng ở các làn, mỗi trạm trừ 2 làn ở hai bên để giải quyết tình huống phức tạp đột xuất, còn lại thu phí không dừng. Ông cho rằng việc chậm trễ có nhiều lý do, khó khăn về công nghệ và cơ chế.

Đến nay đã dán 3,2 triệu thẻ trên hơn 4 triệu ô tô. Cao tốc Hà Nội – Hải Phòng thu phí 100% và thực hiện rất tốt. Về xử phạt các trạm BOT có lỗi về CNTT và chậm thu phí không dừng, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, Nghị định của Chính phủ chưa quy định xử phạt trạm BOT. Ông tiếp thu ý kiến của đại biểu và sẽ chỉnh sửa quy định cho phù hợp.

Về biến động giá vật liệu xây dựng, Bộ trưởng GTVT cho biết vừa qua xăng dầu tăng đột biến. Vừa qua Bộ Xây dựng tổ chức 7 đoàn kiểm tra, hiện nay có 37 địa phương thông báo giá hàng tháng, các địa phương còn lại báo giá 3 tháng 1 lần. “Chúng tôi sẽ yêu cầu các địa phương thông báo giá vật liệu hàng tháng để có giải pháp điều chỉnh kịp thời. Chúng tôi mong muốn nửa tháng thông báo 1 lần nhưng như thế biến động lớn và áp lực cho địa phương”, ông Thể nói.

Liên quan việc mời thanh tra, kiểm toán, công an tham gia vào các dự án ngay giai đoạn đầu, Bộ trưởng GTVT khẳng định “không ảnh hưởng gì đến nhà thầu” mà còn được giám sát từ khâu phê duyệt, thiết kế,… dự án. Việc tham gia như vậy đảm bảo công khai minh bạch, giúp cho nhà thầu, Bộ GTVT thực hiện chức năng tốt hơn, nếu có ảnh hưởng đến nhà thầu thì bộ sẽ xử lý triệt để.

Với xe quá khổ, quá tải, ông Thể cho biết, Bộ GTVT phối hợp Bộ Công an, Ủy ban An toàn giao thông quốc gia giảm sát. Tuy nhiên những xe này hoạt động trong phạm vi hẹp, ở địa phương để tránh bị kiểm tra. Họ ít khi đi đường dài. Do đó địa phương tăng cường kiểm tra giám sát.

Liên quan đến câu hỏi về triển khai dự án đường cao tốc Bắc - Nam, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, giải pháp cho BQL dự án ở địa phương là nên chọn BQL mạnh nhất để hình thành ban chủ lực cho tỉnh. Trong đó địa phương cần thuê chuyên gia, DN tập hợp thành lực lượng mạnh. Đồng thời, có thể liên kết với bộ ngành để hình thành BQL dự án mạnh.

Về thiếu hụt vật tư trong quá trình làm dự án cáo tốc Bắc – Nam, Bộ trưởng rút kinh nghiệm giai đoạn 1 là lập một bộ hồ sơ đánh giá mỏ vật liệu, nếu không có thì điều tra, quy hoạch bổ sung vào. Ngoài ra Bộ phối hợp một số bộ ngành liên quan nghiên cứu trữ lượng cát tại ĐBSCL, có thể khai thác cát biển, phơi nắng, tưới nước ngọt để xả mặn đảm bảo chỉ tiêu đắp vào lớp dưới, còn lớp trên đắp bằng cát sông.

Liên quan quy trình sửa chữa đường bộ bằng vốn của đơn vị sự nghiệp, Bộ trưởng cho biết, dự án có mức đầu tư dưới 500 triệu thì rút ngắn quy trình rất nhanh.

“Tôi khẳng định những dự án trên 500 triệu thủ tục lâu hơn 20 tháng còn dưới 500 triệu làm nhanh. Tiếp thu ý kiến ĐBQH để có cơ chê linh hoạt thì làm tốt hơn”, Bộ trưởng cam kết.

Quốc hội nghỉ giải lao

Mở đầu phiên chất vấn, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể báo cáo Quốc hội một số nội dung liên quan đến ngành giao thông vận tải. Với trách nhiệm của mình, Bộ trưởng bày tỏ luôn lắng nghe, thực hiện nghiêm tức, nỗ lực cao thực hiện các chủ trương đảng, nhà nước và ý kiến của cử tri.

Bộ trưởng cho rằng, GTVT là mạch máu của nền kinh tế, GTVT phát triển đến đâu thì kinh tế phát triển theo. Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể nói: Sinh thời bác Hồ dạy, “giao thông là mạch máu của tổ chức, giao thông tốt thì mọi việc dễ dàng, giao thông xấu thì các việc đình trệ”.

Ngành GTVT luôn phấn đấu để thực hiện tốt chức trách nhiệm vụ được giao. Trong các nhiệm kỳ qua, GTVT là một trong những khâu đột phá, nhiều Nghị quyết của Đảng đều xác định đầu tư một số công trình lớn. Đến nay một số dự án giao thông trọng điểm đã hoàn thành, đưa vào khai thác hiệu quả. Bên cạnh đó có một số dự án chậm tiến độ, chất lượng có vấn đề và có biểu hiện lãng phí. Tuy nhiên, ông Thể cho biết, trong lúc ngân sách khó khăn, đã xã hội hóa thực hiện một số dự án BOT.

Thời gian qua Quốc hội chất vấn ngành về dự án BOT, Bộ đã tiếp thu, thực hiện các kết luận của Quốc hội. Tuy nhiên đến nay, với một số dự án chậm tiến độ, chất lượng có vấn đề,… với trách nhiệm của mình, ngành GTVT nhận trách nhiệm về những hạn chế, khuyết điểm tồn tại.

Ông Thể cho rằng, hôm nay Bộ trưởng GTVT may mắn khi được các ĐBQH chất vấn. Đây là cơ hội để ngành giải trình những vấn đề lớn của ngành và cam kết lắng nghe ý kiến chất vấn của các đại biểu Quốc hội.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, có 52 đại biểu đặt câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể.

ĐB Đặng Hồng Sỹ (Bình Thuận) chất vấn về sự chậm trễ trong việc triển khai thu phí không dừng, nguyên nhân chính vì đâu?

“Phó Thủ tướng có yêu cầu ngày 31/7 năm nay nếu trạm nào không lắp đặt thì xả trạm, có thực hiện được không? Các trạm bị lỗi công nghệ thông tin và chậm triển khai thu phí không dừng có xử lý không?”, đại biểu chất vấn.

ĐB Dương Minh Ánh (Hà Nội) nhắc đến nhiều tồn tại hạn chế, trong đó có giá nguyên vật liệu đầu tư dự án cáo tốc Bắc – Nam giai đoạn 2017 – 2020 và đặt câu hỏi đến bao giờ giải quyết vấn đề này tháo gỡ khó khăn cho DN? Đề nghị Bộ trưởng làm rõ nhận định về việc mời công an, thanh tra, kiểm toán tham gia vào các dự án gây khó khăn cho DN, làm chậm tiến độ dự án?.

ĐB Nguyễn Hải Dũng (Nam Định) chất vấn Bộ trưởng GTVT về những vướng mắc thủ tục trong sửa chữa khắc phục các dự án giao thông.