Số lượng các băng nhóm đường phố đang tăng nhanh một cách chóng mặt trên toàn cầu. Nước Mỹ đã vô tình làm bùng phát hiện tượng này khi trục xuất hàng triệu dân nhập cư có tiền án ra khỏi Mỹ mỗi năm.

Nhưng đây chỉ là một phần lý do các băng nhóm hoạt động lan ra khắp thế giới. Internet cũng đóng góp một phần vai trò, bởi đây là nơi các băng nhóm thiết lập lãnh địa hay truyền bá văn hóa của mình. Các thành viên băng đảng có thể  chưa bao giờ nghe nói tới toàn cầu hóa, nhưng toàn cầu hóa lại làm cho chúng mạnh lên.

Một ngày mùa đông lạnh giá ở  Chicago, Hector đứng ở điểm bán thuốc phiện của cậu để phục vụ khách hàng như mọi ngày. Hector là con trai của vợ chồng dân nhập cư  gốc Mexico, năm nay 19 tuổi, là thành viên của băng nhóm đường phố có tên “Những vị vua Latinh”.

Cậu chàng nói thứ tiếng Anh-kiểu-Tây-Ban-Nha khá thành thạo, đệm thêm vài tiếng lóng đường phố, mặc đồ giống với bọn thanh niên trong vùng: áo gió, quần jean rộng thùng thình và đôi giày trắng dáng thể thao (dù vùng cậu ở có muối tuyết đủ làm hỏng hết nguyên tủ quần áo). Hector chưa bao giờ đi đâu xa quá ba dặm kể  từ căn hộ cậu ta sống, chứ chưa nói  đến việc rời Chicago.

Hector là đầu mối cuối cùng của chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế dài lê thê và  quen thuộc này. Trong túi của cậu ta có những túi nhựa nhỏ chứa mấy mẩu cocaine vụn giá 10 đô, trông như những miếng đường hỏng. Trước khi được  đem bán ở đường phố Chicago, chỗ hàng này đã qua tay hàng tá người ở ba nước khác nhau. Hector cũng không có hứng thú gì với chuỗi cung ứng toàn cầu đó.

Mọi mối quan tâm và việc làm thường nhật của cậu ta tập trung hoàn toàn vào vài tòa nhà trong thành phố, và thực tình các mong muốn của cậu cũng chỉ đến vậy mà thôi. Phần lớn thời gian trong ngày cậu làm những việc mà những đứa mười chín tuổi khác hay làm: ngủ, chơi bời với lũ bạn, cưa gái, chơi game, đứng ở góc phố cười đùa ầm ĩ. Hector bán hàng chỉ vài giờ trong ngày, thu được tầm 50 đô la, khá hơn một chút so với làm việc ở nhà hàng của McDonald’s.

{keywords}

Hiện nay, các băng nhóm hoạt động tại tất cả  50 bang trên khắp nước Mỹ và ở vô số các nước khác.

Hình tượng của Hector – một thành viên băng đảng trẻ, thuộc nhóm thiểu số, sống ở  nội đô – được lan truyền, thêm thắt và  tán tụng trên khắp thế giới.  Sự gia tăng tính cơ động của thông tin thông qua không gian mạng, phim ảnh, và âm nhạc làm cho các băng đảng, thành viên băng đảng hay những kẻ muốn bắt chước xã  hội đen dễ dàng hơn trong việc lấy thông tin, thay đổi cá tính hay làm biến dạng những cách hành xử băng đảng. Trong đa số các trường hợp, những tưởng tượng về cuộc sống của băng đảng như  vậy không chỉ quá cường điệu mà là  hoàn toàn sai.

Xe hơi hào nhoáng, nhẫn kim cương (thật), tiền hàng nắm… không phải là thứ thường thấy trong thế giới băng đảng. Xoay sở để sống, cố kiếm ăn mà không phải vào tù, mặc  đi mặc lại một bộ quần áo cho đến khi thủng lỗ chỗ, ngồi ngáp dài ở trường, thất nghiệp, không có trợ cấp cho trẻ nhỏ mới là  cuộc sống thực tế hơn.

Tuy nhiên, hiện tại có hai hình dung cơ bản về các băng nhóm đường phố: Loại thứ nhất là các băng nhóm là những tay côn  đồ buôn bán ma túy, và loại thứ hai, xuất hiện gần đây hơn, là các băng nhóm là các tổ  chức khủng bố. Mặc dù các phương tiện truyền thông thường liên hệ các băng nhóm với ma túy, nhưng thực ra chỉ một tỷ lệ rất nhỏ các nhóm thực sự buôn bán loại hàng hóa này. Càng ít kẻ  buôn bán một cách có tổ chức.

Trung tâm Băng nhóm Vị Thành niên Quốc gia (NYGC) ước tính khoảng 34% các băng nhóm Mỹ dính dáng đến buôn bán ma túy có  tổ chức. Các nhóm buôn thuốc phiện này đã lấp vào chỗ trống trong nền kinh tế đô thị hậu công nghiệp ngày nay, thay thế cho các lao động trong ngành sản xuất hoặc các công việc không đòi hỏi kỹ  năng vốn từng được nhiều người dựa vào làm phương thức kiếm sống trước đây.

Tương tự, cái tên Jose Padilla luôn  được gán cho hai thứ: nghi can khủng bố Al Qaeda và  thành viên băng nhóm đường phố. Nhưng sẽ là  sai lầm nếu cho rằng hai thứ này có liên quan tới nhau. Padilla bị bắt ở sân bay quốc tế  O’Hare tại Chicago vào tháng 6 năm 2002 khi đang âm mưu cho nổ một quả “bom bẩn” ở một thành phố của Mỹ.

Tuy nhiên, khi buôn bán ma túy, phần lớn các băng nhóm thiếu các nguồn lực để duy trì  hoạt động các mạng lưới bí mật xuyên quốc gia. Thay vào đó, chúng tham gia vào các hoạt động nhỏ lẻ mà một nhà nghiên cứu tội phạm gọi là  “tội phạm kiểu tự phục vụ” (cafeteria style crimes), như có một ít về  sử dụng ma túy, một ít trộm cắp, một ít bỏ học, một ít đánh nhau … Hành động khủng bố của Padilla thực chất không mấy liên quan đến việc hắn tham gia băng đảng.

Tuy nhiên, cũng có rất nhiều ví dụ cho thấy có những băng đảng có phạm vi hoạt động toàn cầu đủ để giúp chúng thực hiện các hoạt động khủng bố. Năm 1986, El Rukns ở Chicago lên kế hoạch thay mặt chính phủ  Lybia khủng bố nước Mỹ để đổi lấy 2,5 triệu đô la.

Những năm 1990, băng “Những vị vua Latinh”, thông qua những mối quan hệ được hình thành trong hệ thống nhà ngục của Mỹ, đã rót tiền cho một nhóm chiến binh ở Puerto Rico tên là FALN. Gần đây nhất, thủ lĩnh của băng Mara Salvatrucha (MS-13), băng nhóm hoạt động ở phạm vi trên 31 bang và 3 nước khác, đã gặp một số thủ lĩnh quan trọng của Al Qaeda ở Honduras để bàn về việc bí mật đưa người nhập cư từ Mexico vào Mỹ.

Một trong những khó khăn cấp bách nhất hiện nay đối với các nhà hoạch địch chính sách là phân biệt được đâu là băng nhóm thông thường và đâu là băng nhóm tội phạm. Cho tới gần đây, việc tham gia vào các băng nhóm là  một phần bình thường của thanh niên thành phố và  không gây hại gì quá ghê gớm. Các thành viên có thể ra khỏi băng khi họ kết hôn, tìm  được việc làm, tham gia quân đội hay không còn phù  hợp với cách cư xử trong băng nhóm nữa. Tuy nhiên, các thành phố thay đổi thì các băng nhóm cũng thay đổi theo.

Kinh tế toàn cầu hóa và sự  dịch chuyển hàng loạt việc làm trong lĩnh vực sản xuất chế tạo từ các nước phát triển sang các nước đang phát triển đã cô lập nhóm người nghèo cả  về mặt địa lý và xã hội. Không có gì đáng ngạc nhiên khi số lượng cũng như mức độ nguy hiểm của các băng nhóm tăng cao đột biến cùng với xu hướng này.

Ngày nay, các băng nhóm đóng vai trò như là nơi che chở, là  gia đình hay chính người tuyển dụng của các thành viên. Các thành viên ở lại băng nhóm lâu hơn, số  lượng phụ nữ trẻ tham gia cũng tăng nhanh. Hiện nay, các băng nhóm hoạt động tại tất cả  50 bang trên khắp nước Mỹ và ở vô số các nước khác.

Các băng nhóm tồn tại trong bối cảnh toàn cầu hóa như một nghịch lý: Các băng nhóm có mặt khắp các nước, không phải vì các nhóm hoạt động xuyên quốc gia (rất ít nhóm hoạt động như  vậy), mà là do sự linh hoạt cao độ của các thành viên trong băng nhóm cùng với văn hóa của băng nhóm  đó.

Trong khi toàn cầu hóa làm cô lập các vùng có đông người tham gia các băng nhóm, thì nó cũng giúp mở rộng hoạt động và văn hóa băng đảng. Vì vậy, theo một nghĩa nào đó, các băng nhóm giờ đã hoạt động trên phạm vi toàn cầu.

(Còn nữa)

Nguồn: Bài viết “Gang World”, tác giả Andrew V. Papachristos, tạp chí Foreign Policy

Biên dịch: Nguyễn Thị Nghĩa; Hiệu đính: Hoàng Thân Anh Tuấn

Bài được đăng lại từ Nghiencuuquocte.net

----------------------------

Chú thích:

[1]: Andrew V. Papachristos, Nghiên cứu sinh bậc tiến sỹ về xã hội học của Đại học Chicago, đã tiến hành nghiên cứu các băng nhóm đường phố hơn 12 năm qua.