Bài viết dưới đây là chia sẻ của TS Phạm Mạnh Hùng và TS Nguyễn Văn Phương, Trường Đại học Kinh tế, ĐH Quốc gia Hà Nội.
Cơn sóng thần AI ập đến và đặt nền giáo dục truyền thống Hàn Quốc trước những thách thức to lớn cũng như cơ hội chuyển đổi mạnh mẽ để thích ứng với kỷ nguyên số.
Thu hẹp khoảng cách
Trong nền giáo dục Hàn Quốc, thứ dễ thấy nhất là vấn đề bất bình đẳng. Học sinh con nhà giàu thuê gia sư riêng, tiếp cận nguồn tài liệu học tập tiên tiến và học tại các lò luyện thi danh tiếng, trong khi con nhà nghèo gần như không có cơ hội cạnh tranh. Khoảng cách này không chỉ ảnh hưởng đến cơ hội vào các trường đại học hàng đầu mà còn tác động trực tiếp đến tương lai nghề nghiệp của mỗi cá nhân.
“Cơn sốt học thêm” ở Hàn Quốc chưa có dấu hiệu dừng lại, học sinh đổ xô đến các lò luyện thi để đạt điểm cao trong các kỳ thi, thậm chí trẻ mẫu giáo cũng được gửi đến các lò luyện thi đắt đỏ. “Cơn sốt” đạt đến đỉnh điểm vào năm 2023, khi các hộ gia đình Hàn Quốc chi tới 20 tỷ USD cho học thêm.
Không chỉ bất bình đẳng, cạnh tranh khốc liệt, áp lực thi cử đẩy học sinh vào vòng xoáy học tập đầy căng thẳng, nền giáo dục đại trà, đồng loạt, nặng về ghi nhớ đã trở nên lỗi thời trước kỷ nguyên số.
Với tầm nhìn chiến lược, trình độ công nghệ tiên tiến, Hàn Quốc tiên phong tích hợp AI vào giáo dục nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập của nền giáo dục truyền thống, tập trung giải quyết bất bình đẳng giáo dục, cá nhân hóa học tập và chuẩn bị thế hệ nhân tài mới sẵn sàng cho kỷ nguyên số.
Hoạt động tích hợp AI vào giáo dục được Hàn Quốc xúc tiến từ năm 2017-2018, nhất là từ năm 2020 trong bối cảnh đại dịch Covid-19, Chính phủ Hàn Quốc đầu tư mạnh tay vào nghiên cứu và phát triển các nền tảng giáo dục AI, đồng thời khuyến khích các trường học sử dụng AI để hỗ trợ học sinh, chủ động thử nghiệm sử dụng AI để tạo ra môi trường học tập linh hoạt và dễ tiếp cận hơn.
Bước đột phá là vào tháng 2/2023 với sự kiện Bộ Giáo dục Hàn Quốc công bố kế hoạch phát triển sách giáo khoa (SGK) tích hợp AI nhằm cá nhân hóa học tập, thu hẹp khoảng cách, giải quyết bất bình đẳng giáo dục. Hiện tại, Chính phủ Hàn Quốc đang nỗ lực đưa 76 bộ SGK tích hợp AI vào sử dụng trong các trường học. Tuy nhiên, Quốc hội Hàn Quốc phân loại SGK này chỉ là tài liệu bổ trợ thay vì tài liệu giáo dục cốt lõi và do vậy, SGK tích hợp AI được sử dụng hay không tùy quyết định của hiệu trưởng các trường học.
Kiến tạo sân chơi bình đẳng
Hàn Quốc đã triển khai một loạt công cụ, nền tảng AI như AI Tutor System, SGK AI, Edutech nhằm thu hẹp khoảng cách, từng bước giảm thiểu bất bình đẳng trong tiếp cận tri thức, đảm bảo rằng mọi học sinh, dù ở bất kỳ đâu hay thuộc tầng lớp kinh tế nào, đều có cơ hội phát triển ngang bằng, đều có cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng cao thông qua các nền tảng học tập trực tuyến do AI hỗ trợ.
Học sinh ở vùng nông thôn trước đây khó tiếp cận giáo viên giỏi, giờ có thể học toán qua AI Tutor với chương trình cá nhân hóa, giúp đạt điểm cao hơn. Điển hình như nền tảng hỗ trợ ôn thi Riiid Tutor đã cho thấy hiệu quả trong việc giúp học sinh chuẩn bị cho các kỳ thi quan trọng như kỳ thi đại học Hàn Quốc. Riiid Tutor có thể dự đoán kết quả bài thi của học sinh, đưa ra gợi ý ôn tập hiệu quả, giúp cải thiện điểm số mà không cần thuê gia sư đắt đỏ. Điều này đặc biệt có lợi cho học sinh ở khu vực nông thôn hoặc gia đình thu nhập thấp.
Với học sinh yếu kém, AI theo dõi tiến trình học tập, phát hiện điểm yếu và đưa ra lộ trình cá nhân hóa. Chẳng hạn, WILL AI Tutor giúp học sinh có điểm số thấp cải thiện kỹ năng toán thông qua bài tập điều chỉnh theo trình độ, thay vì ép học theo chương trình chung.
AI cũng hỗ trợ học sinh khuyết tật thông qua công nghệ nhận diện giọng nói và văn bản. Ví dụ, Edutector AI chuyển bài giảng thành văn bản cho học sinh khiếm thính, giúp họ tiếp cận kiến thức dễ dàng hơn.
Như vậy, với các nền tảng học tập trực tuyến tích hợp AI, học sinh ở vùng xa có thể nhận được sự hướng dẫn tương tự như học sinh ở thành phố lớn. AI còn giúp học sinh có hoàn cảnh khó khăn tiếp cận khóa học miễn phí hoặc chi phí thấp mà vẫn đảm bảo chất lượng, nhờ vào sự phân tích dữ liệu và tự động hóa trong giảng dạy.
Phát huy tối đa tiềm năng cá nhân
Hàn Quốc tăng tốc phát triển SGK tích hợp AI cùng các nền tảng AI để mỗi học sinh học theo tốc độ riêng, phát huy tối đa tiềm năng cá nhân. Hơn nữa, học sinh có thể suy nghĩ vượt ra ngoài khuôn khổ, khám phá các câu trả lời cho những câu hỏi của chính mình, suy nghĩ sáng tạo và tham gia vào việc tìm kiếm giải pháp trong lớp học.
SGK tích hợp AI là trọng tâm của chiến lược giáo dục AI, không đơn thuần chỉ là phiên bản số hóa của SGK truyền thống mà được trang bị với công nghệ mới nhất, sử dụng các thuật toán AI tiên tiến để tạo ra nội dung học tập tùy chỉnh, tốc độ và độ khó của bài học được điều chỉnh theo yêu cầu, cập nhật dữ liệu theo thời gian thực, phản hồi tức thì...
Chính phủ Hàn Quốc đã triển khai đưa SGK tích hợp AI vào sử dụng từ năm học mới vào tháng 3/2025 với bốn môn học là Toán, Tiếng Anh, Tin học và Tiếng Hàn dành cho học sinh khuyết tật. Sau đó, áp dụng cho môn học Tiếng Hàn, Xã hội học, Khoa học, Lịch sử và các môn học khác vào năm 2028.
Học sinh lớp 3 và lớp 4 ở bậc tiểu học, học sinh lớp 7 ở bậc THCS, học sinh lớp 10 ở bậc THPT sẽ học sách giáo khoa tích hợp AI từ năm học mới vào tháng 3/2025.
Học sinh lớp 5 và lớp 6 ở bậc tiểu học, học sinh lớp 8 ở bậc THCS sẽ sử dụng SGK tích hợp AI vào năm 2026. Học sinh lớp 12 ở bậc THPT học SGK tích hợp AI vào năm 2027.
Mục tiêu là đến năm 2028, tất cả học sinh từ tiểu học đến THPT tại Hàn Quốc sẽ được trang bị SGK tích hợp AI cho gần như tất cả các môn học, ngoại trừ những môn đòi hỏi sự tương tác trực tiếp như Âm nhạc, Mỹ thuật và Thể dục. Kế hoạch này phản ánh chiến lược rộng hơn nhằm tích hợp công nghệ tiên tiến vào giáo dục, hướng tới môi trường học tập linh hoạt, tương tác cao và cá nhân hóa hơn.
Câu chuyện ứng dụng AI để chuyển đổi giáo dục truyền thống đón đầu kỷ nguyên số của Hàn Quốc mang lại những chỉ dẫn giá trị cho Việt Nam.
Việt Nam cũng đang đối mặt với những thách thức tương tự Hàn Quốc: khoảng cách giáo dục giữa thành thị - nông thôn, áp lực thi cử, nhu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy. AI có thể trở thành lời giải giúp thu hẹp khoảng cách này và kiến tạo một nền giáo dục hiện đại hơn. AI có thể giúp học sinh học theo tốc độ riêng, giảm áp lực thi cử, hỗ trợ cá nhân hóa lộ trình học tập thay vì áp đặt một chuẩn mực chung cho tất cả. Theo đó, chúng ta cần tập trung thực hiện tốt một số vấn đề then chốt sau:
Thử nghiệm và điều chỉnh: Triển khai AI theo mô hình thí điểm, đánh giá hiệu quả trước khi áp dụng rộng rãi.
Xây dựng hạ tầng công nghệ: Phát triển các nền tảng học tập thông minh để mọi học sinh, dù ở đâu, cũng có quyền truy cập tài nguyên giáo dục chất lượng cao.
Đào tạo giáo viên: Trang bị kỹ năng số, giúp giáo viên tận dụng AI như một công cụ hỗ trợ giảng dạy.
AI không chỉ là công nghệ mà là chìa khóa mở cánh cửa cho thế hệ trẻ Việt Nam bay cao, bay xa trong kỷ nguyên số. Đã đến lúc Việt Nam cần tăng tốc tích hợp AI vào giáo dục phổ thông để thu hẹp khoảng cách, giảm bất bình đẳng giáo dục, chuẩn bị hành trang vững chắc cho thế hệ trẻ cưỡi sóng thần AI vươn ra biển lớn.
.svg){kind=icon}
