Cần tầm nhìn dài hạn và cách tiếp cận tổng thể về xây dựng đô thị thông minh

Nhiệm vụ quan trọng với mọi cấp chính quyền

Sáng 29/11, Hội nghị Thành phố thông minh Việt Nam – châu Á 2023 (Vietnam - Asia Smart City Summit 2023) với chủ đề “Khai thác dữ liệu - Xây dựng Thành phố thông minh, phát triển bền vững” do Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam (VINASA), UBND Thành phố Hà Nội phối hợp tổ chức đã khai mạc tại Hà Nội. 

Phát biểu khai mạc sự kiện, ông Trần Sỹ Thanh, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cho hay, Đại hội 13 của Đảng đã xác định chuyển đổi xanh và chuyển đổi số là nhân tố quan trọng để Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao, hùng cường, thịnh vượng và hạnh phúc vào năm 2045.

Cùng với quan điểm coi khoa học công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao và đổi mới sáng tạo là lực lượng sản xuất, nguồn lực, động lực cơ bản của thời đại cách mạng 4.0, chuyển đổi số cũng đã được xác định là khâu đột phá hiệu quả, bền vững và thông minh nhất.

“Qua đó có thể thấy, việc khai thác dữ liệu số, xây dựng thành phố thông minh là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng với mọi cấp chính quyền, nhằm nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp”, ông Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh.

Ông Trần Sỹ Thanh cũng cho rằng, một thành phố phát triển bền vững là thành phố phát triển với mọi tiện ích thông minh, được thể hiện thông qua những lựa chọn “thông minh”, giải pháp “thông minh”, công nghệ “thông minh”.

Trên phạm vi quốc gia, từ năm 2018, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 - 2025 định hướng đến năm 2030, nêu rõ chủ trương, chính sách, quan điểm của Việt Nam trong phát triển đô thị thông minh.

Theo thống kê, đến nay, Việt Nam đã có 48/63 tỉnh, thành phố triển khai đề án phát triển đô thị thông minh; hơn 40 địa phương đã triển khai trung tâm điều hành thông minh - IOC cấp tỉnh, và gần 100 IOC cấp huyện.

Các đô thị hiện tại triển khai phát triển hệ thống IOC và các tiện ích đô thị thông minh, dịch vụ thông minh, tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực giao thông, y tế, giáo dục, phát triển các ứng dụng cảnh báo.

Theo Chủ tịch Hội đồng sáng lập VINASA Trương Gia Bình, thời gian qua, các doanh nghiệp công nghiệp cũng đã nỗ lực hết mình đồng hành với các tỉnh, thành phố trong định hướng, quy hoạch và xây dựng smart city.

Đơn cử như, VNPT đã hợp tác với 45 tỉnh, xây dựng 36 IOC cấp tỉnh và 45 IOC cấp huyện. Viettel đã triển khai IOC cho hơn 30 địa phương. FPT đang nỗ lực tư vấn cho các thành phố đưa tính thông minh và hạt nhân AI vào trong quy hoạch, phát triển đô thị.

Cùng với đó, các doanh nghiệp công nghệ khác đã và đang sáng tạo, đưa những giải pháp tiên tiến nhất, hiệu quả nhất như AI, IoT, Bản đồ số 3D… giúp thông minh hóa công tác quản lý, điều hành các sở, ngành, các khu đô thị, các khu công nghiệp trên cả nước, và đang hướng tới các bài toán quản trị, khai thác dữ liệu số.

“Tuy nhiên, xây dựng đô thị thông minh tại Việt Nam cũng đối mặt nhiều thách thức”, đại diện VINASA nêu quan điểm.

Ban hành mới bộ tiêu chí đô thị thông minh bền vững trong quý I/2024

Từ quá trình theo dõi, đồng hành cùng nhiều địa phương triển khai đô thị thông minh thời gian qua, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng chỉ rõ: Phát triển đô thị thông minh là một quá trình liên tục và lâu dài, do vậy cần tầm nhìn dài hạn, toàn diện và một cách tiếp cận tổng thể, không chỉ tập trung vào khía cạnh công nghệ. Cũng giống như chuyển đổi số, đô thị thông minh là sự thay đổi về tư duy và nhận thức nhiều hơn.

Đồng thuận với ý kiến của lãnh đạo thành phố Hà Nội, Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng cũng cho rằng, phát triển đô thị thông minh chính là chuyển đổi số trong phạm vi, quy mô của đô thị nhưng tập trung vào giải quyết các vấn đề, bài toán lớn của đô thị, đó là các bài toán về giao thông, môi trường, năng lượng, xử lý rác thải, bảo đảm an ninh trật tự...

“Và để đạt được những nội dung này một cách bài bản thì các yếu tố thông minh phải được xác định, tính toán và đưa vào ngay từ khi xác lập quy hoạch đô thị, quy hoạch phát triển thành phố”, Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng lưu ý.

Cùng với đó, phát triển đô thị thông minh là một phương thức phát triển và vận hành đô thị hiện đại dựa trên công nghệ số, không phải một tập hợp rời rạc các hệ thống, ứng dụng của các cơ quan chuyên môn do các vấn đề trong đô thị có quan hệ chặt chẽ với nhau.

Phát triển đô thị thông minh cũng cần gắn kết chặt chẽ với quá trình chuyển đổi số tại địa phương, lấy người dân làm trung tâm, người dân vừa là đối tượng phục vụ vừa là chủ thể tham gia các hoạt động.

Đặc biệt, theo Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng, cần coi hạ tầng thông tin đô thị, hạ tầng số và đặc biệt là hạ tầng dữ liệu là một hạ tầng thiết yếu của đô thị, là nền tảng để thông minh hóa các hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng kinh tế -xã hội khác.

Một hạ tầng thông tin mạnh, một hạ tầng dữ liệu tốt, thống nhất, an toàn là nền tảng để xây dựng chính quyền số, kinh tế số và xã hội số trong không gian đô thị thông minh.

“Phải khẳng định rằng không có đô thị nào là giống nhau, vì vậy không có hình mẫu nào có thể áp dụng cho toàn bộ các đô thị. Mỗi địa phương, mỗi đô thị sẽ có quy hoạch, đặc thù khác nhau, cách giải quyết khác nhau”, Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng lưu ý thêm.

Cũng theo đại diện Bộ TT&TT, vào tháng 6/2023, Bộ đã có báo cáo chuyên đề gửi tất cả để đánh giá quá trình triển khai đề án đô thị thông minh, trong đó chỉ ra những tồn tại, hạn chế, nêu ra các bài học kinh nghiệm, những mô hình thành công và có những khuyến nghị các bộ, ngành, địa phương những nội dung cần lưu ý để triển khai đô thị thông minh hiệu quả trong thời gian tới.

Trong quý I/2024, Bộ TT&TT sẽ phối hợp với Bộ Xây dựng để cập nhật và ban hành mới bộ tiêu chí đô thị thông minh bền vững Việt Nam, với mục tiêu xây dựng một hướng dẫn chung về việc xây dựng, phát triển và đánh giá mức độ trưởng thành của đô thị thông minh, tạo sự thống nhất về nhận thức chung trên cả nước về phát triển đô thị thông minh.