Chuyện lạ về một nghệ nhân làm nhà, lắp điều hòa cho đào Thất thốn

Người nghệ nhân cần mẫn

Từ lâu, người dân Nhật Tân và những người yêu quý những gốc đào ở Hà Nội đều biết đến ông Lê Hàm - người trồng và cho thuê đào Thất thốn nổi tiếng một vùng. Đào Thất thốn là giống cổ, xưa kia là thứ dâng lên vua chúa và được lưu giữ giống đến thời nay. Với đặc điểm, cách xếp từng cánh hoa cũng như màu sắc không loại đào nào có được đã khiến loại đào này hiếm và kén người chơi, giá trị thì cao vút.

56 tuổi nhưng nghệ nhân Lê Hàm đã có trên 40 năm gắn bó với hàng trăm gốc đào Thất thốn. Ông kể: "Gốc đào gắn bó với tôi lâu nhất dễ đến vài chục năm rồi. Gốc đào ấy có giá trị cao và hoa nở đẹp đến nao lòng khiến ai chiêm ngưỡng lần đầu cũng bị chinh phục. Mặc dù nhiều người ngỏ ý mua, trả giá cao đến hàng trăm triệu đồng nhưng tôi không bao giờ bán".

Người nghệ nhân chân chất, hiền lành giữa mảnh đất Nhật Tân cũng cho biết, đào Thất thốn có đặc điểm sinh trưởng khác biệt với đào Nhật Tân, đào rừng hay đào ở nhiều địa danh khác nên cách chăm sóc vô cùng vất vả. Đặc biệt, nếu đúng theo nhịp sinh trưởng thì loại đào Thất thốn chỉ ra hoa dịp Rằm tháng Giêng, nhưng thời điểm qua Tết ít người chơi nên buộc nghệ nhân phải tự mình đầu tư hệ thống điều hòa nhiệt độ cho hơn 100 gốc đào.

Một gốc đào Thất thốn có tuổi đời hàng thập kỷ mang giá trị cao. Ảnh: Lê Bảo

Ông Hàm chia sẻ: "Trước kia việc điều tiết để gốc đào đơm hoa, nảy lộc đúng dịp Tết vô cùng khó khăn bởi đặc tinh sinh trưởng của giống đào Thất thốn thường nở hoa vào dịp Rằm tháng Giêng. Cách đây 6 - 7 năm, tôi đã nghĩ ra phải điều tiết bằng nhiệt độ luôn ở mức 17 - 20 độ C. Thế là tôi quây nhà tôn, lắp điều hòa 2 chiều cho các gốc đào. Nếu thời tiết quá lạnh, mình sẽ bật điều hòa nâng nhiệt độ lên, còn trời quá nóng sẽ hạ nhiệt độ xuống, miễn sao phù hợp với nhịp sinh trưởng của giống đào này".

Hiện tại, hơn 100 gốc đào quý của nghệ nhân Lê Hàm đang nằm kín trong 5 nhà tôn được bật điều hòa xuyên ngày đêm với hi vọng kịp nở hoa dịp Tết để phục vụ thú chơi sang chảnh của người dân Thủ đô. Quá khó khăn, vất vả và phải mất gần 10 năm trời nuôi dưỡng mới cho "ra lò" một gốc đào Thất thốn chính hiệu để chơi Tết nên nguyên tắc của nghệ nhân Lê Hàm là không bao giờ bán mà chỉ cho thuê. Giá thuê mỗi gốc đào từ 10 triệu đồng đến vài chục triệu đồng.

Nói về điều này, nghệ nhân Lê Hàm chia sẻ: "Với đặc tính sinh trưởng nên chăm sóc đào Thất thốn vô cùng khó khăn. Nếu không biết cách chăm, cây sẽ không bao giờ ra hoa, hoặc có ra thì cũng không đạt tiêu chuẩn. Đặc biệt, đây cũng là giống đào dễ chết khi gặp thời tiết bất thường, vì vậy nếu mình cho thuê thì người dân chỉ chơi dịp Tết xong là mình thu gốc về. Nhưng nếu bán đứt, mình sẽ mất tất. Để nuôi dưỡng một cây đào đủ tiêu chuẩn để cho thuê, tôi phải mất gần 10 năm trời chăm ở vườn ươm".

Hành trình từ chồi ươm đến vườn đào tiền tỷ

Từ những mầm đào Thất thốn này, phải mất đến gần 10 năm ông Hàm mới có sản phẩm để cho thuê.

Dịp cuối năm cũng là thời điểm để nghệ nhân Lê Hàm cùng cộng sự của mình tiến hành ươm giống. Đây là việc làm thường niên bởi như thế sẽ giúp chủ nhân gối vào những gốc đào chết hàng năm để vườn đào thành phẩm luôn duy trì trên 100 gốc phục vụ người dân. Vừa trò chuyện, nghệ nhân Lê Hàm vừa thở dài: "Chưa năm nào đào thành phẩm bị chết nhiều như năm nay, tính ra có trên 40 gốc đào thành phẩm chết do thời tiết khắc nghiệt, không khí bị ô nhiễm".

Trong số những gốc đào bị chết do thời tiết trong năm nay, ông không khỏi tiếc nuối với những gốc đã gắn bó với mình nhiều năm. Với người nghệ nhân, từng gốc đào quý hiếm chết khô như những vết cứa vào ruột gan. Nhưng "người tính không bằng trời tính", ông Hàm chấp nhận như một lẽ thường tình. Ông cố gắng lựa những gốc tại vườn ươm có tuổi đời 7 - 10 năm "lên đời" đào thành phẩm và đưa vào nhà tôn để điều tiết sinh trưởng phục vụ thú chơi của người dân.

Cần mẫn cắt tỉa cảnh, lá và uốn dáng cho những gốc đào từ 1 tuổi đến gần 10 tuổi tại vườn ươm, ông cho biết: "Nếu bình thường, những gốc đào trồng 1 - 2 năm là có thể bán được, nhưng với giống đào Thất thốn thì 1-2 năm chỉ nhỏ bằng đầu ngón chân cái, 4-5 năm bằng bắp tay, nhưng từng đó thời gian vẫn chưa đạt tiêu chuẩn phục vụ người chơi".

Việc chăm sóc đào Thất thốn tại vườn ươm cũng lắm công phu và đòi hỏi nghệ nhân phải biết uốn theo thế, dáng và làm sao để những gốc đào phình to phần gốc, từ đó mới mang lại giá trị cao. Nghệ nhân Lê Hàm nói: "Chăm sóc đào giống tại vườn ươm cũng khổ cực trăm bề, từ việc điều tiết nước, phân bón, cắt tỉa rồi tùy vào từng tuổi của gốc mà có chế độ chăm sóc khác nhau".

Ông ngậm ngùi nói: "Trồng đào Thất thốn vất vả lắm. Những dịp gần Tết này cứ giật mình thon thót bởi nếu sơ ý một chút cũng khiến đào chết, hoặc không nở đúng dịp, hoặc hoa nở không trọn vẹn như ý muốn. Bản thân tôi hàng chục năm qua đã cùng ăn ngủ với giống đào này nên luôn dành tình yêu với những gốc cây xù xì nhưng lại cho ra những bông hoa đẹp đến nao lòng, ngắm cả ngày không chán".

(Theo Gia đình và Xã hội)