Áp lực lớn trong 12 năm phải xong 200km Metro

Ngày 31/7, phát biểu tại tọa đàm “Kết luận 49 và Nghị quyết số 98 - Cơ hội và thách thức cho đường sắt đô thị TP.HCM”, ông Hoàng Ngọc Tuân, quyền Giám đốc Ban Chuẩn bị đầu tư thuộc MAUR đã nêu hàng loạt đề xuất để TP.HCM có 200km metro trong 12 năm. 

Tuyến Metro số 1 (Bến Thành- Suối Tiên) dự kiến đưa vào khai thác cuối năm 2023

Theo ông Tuân, quyết định năm 2013 của Thủ tướng phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch phát triển giao thông vận tải TP.HCM đến năm 2020 và tầm nhìn sau năm 2020 đặt mục tiêu xây dựng 8 tuyến metro, 3 tuyến xe điện mặt đất hoặc đường sắt 1 ray với tổng chiều dài khỏang 220 km.

Tuy nhiên, đến nay, thành phố mới triển khai được 2 tuyến. Trong đó, tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) dài khoảng 20km dự kiến hoàn thành cuối năm 2023. Tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) đang giải phóng mặt bằng (GPMB) và di dời hạ tầng kỹ thuật, dự kiến hoàn thành năm 2032. Các dự án đang triển khai đều sử dụng vốn ODA với tiến độ triển khai chậm do nhiều thủ tục, suất đầu tư cao; Vay ODA ngày càng khó khăn và cuối cùng là phụ thuộc về thiết kế, kỹ thuật, công nghệ.

Cũng theo ông Tuân, Kết luận 49 của Bộ Chính trị sẽ mở ra cơ hội lịch sử cho ngành Đường sắt, không chỉ cho riêng TP.HCM; tạo động lực quan trọng cho phát triển kinh tế- xã hội của đất nước. Dù vậy, đại diện MAUR cũng chỉ ra thách thức lớn, trong 20 năm qua, TP.HCM chỉ mới làm xong 20km đường sắt đô thị, Kết luận 49 yêu cầu TP.HCM phải hoàn thành 200km còn lại trong 12 năm tới.

“Để hoàn thành mục tiêu này, công tác chuẩn bị dự án từ 4-5 năm và thực hiện dự án từ 7-8 năm. Đây là một thách thức cực kỳ lớn, nếu cứ tiến hành như hiện nay thì không thể đạt được mục tiêu tại Kết luận 49 của Bộ Chính trị. Vì vậy, yêu cầu đặt ra cho TP.HCM phải có cách tiếp cận, cách làm hoàn toàn mới, đột phá và khác biệt”, ông Tuân nhấn mạnh.

Ông Hoàng Ngọc Tuân, quyền Giám đốc Ban Chuẩn bị đầu tư thuộc Ban quản lý đường sắt đô thị TP.HCM

5 giải pháp đột phá để làm metro

Tại tọa đàm, quyền Giám đốc Ban Chuẩn bị đầu tư thuộc MAUR kiến nghị 5 lĩnh vực cần gấp rút triển khai để sớm hoàn thành mục tiêu 200km đường metro trong 12 năm tới gồm: Quy hoạch, thu hồi và giải phóng mặt bằng; Nguồn lực tài chính; Thủ tục đầu tư, phê duyệt và triển khai dự án; Tiêu chuẩn, giải pháp công nghệ, tổ chức thi công, cung cấp vật tư thiết bị; Mô hình tổ chức, quản lý nguồn nhân lực.

Trong đó, ông Tuân cho rằng, theo quy hoạch 8 tuyến metro với chiều 220km thì không còn phù hợp nên đề xuất chiều dài toàn bộ hệ thống khoảng 400-500km chia làm 2 giai đoạn đến năm 2035 và tầm nhìn sau năm 2035. 

Về nguồn lực tài chính, yêu cầu đặt ra đến 2028 cũng phải cơ bản phải thu xếp được khoảng 25 tỷ USD, ông Tuân cho rằng, nếu chỉ dựa vào vốn ngân sách hoặc vốn ODA như hiện nay là bất khả thi. Do đó, cần đa dạng hóa nguồn lực tài chính từ ngân sách Nhà nước dùng để thu hồi đất giải phóng mặt bằng; Nguồn tài chính từ việc tổ chức đấu giá quỹ đất theo mô hình TOD; Vay vốn trong nước, nước ngoài; Phát hành trái phiếu.

Quyền Giám đốc Ban Chuẩn bị đầu tư thuộc MAUR cũng nêu bất cập trong công tác chuẩn bị đầu tư 1 dự án đường sắt đô thị thường mất đến 7-9 năm, gồm các bước như đề xuất dự án trình thủ tục cấp phép, lập thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi trình Quốc hội; Lập thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi trình Thủ tướng Chính phủ; Đấu thầu chọn Tư vấn, chọn nhà thầu thi công…

Do đó, đại diện MAUR đề xuất cơ chế đặc thù rút ngắn thủ tục, thời gian phê duyệt, thẩm định để đẩy nhanh tiến độ các dự án như điều chỉnh, gia hạn. Phân quyền phê duyệt các dự án đường sắt đô thị từ Trung ương về địa phương hay gom các tuyến còn lại thành 1 hoặc 2 dự án để trình Quốc hội thông qua một lần rồi triển khai theo từng dự án thành phần...

Tại tọa đàm, MAUR mong muốn được lắng nghe thêm ý kiến góp ý từ các chuyên gia, các cơ quan để hoàn thiện kế hoạch thực hiện Kết luận 49 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 98 của Quốc hội", ông Tuân chia sẻ.

Ngày 28/2/2023, Bộ Chính trị đã có Kết luận số 49-KL/TW về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó, đặt ra mục tiêu hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị tại TP.HCM vào năm 2035.

Như vậy, trong 12 năm tới, TP.HCM phải hoàn thành các tuyến đường sắt còn lại với chiều dài khoảng 200km, chưa kể các tuyến sẽ được bổ sung vào Đồ án quy hoạch chung sắp tới để phù hợp với yêu cầu thực tiễn phát triển của TP trong giai đoạn hiện nay và trong tương lai.