Khi nam sinh Connor Balthazor, 17 tuổi đang ngồi trong lớp học thì được gọi vào một cuộc họp cùng với cố vấn báo chí của trường.

Một nhóm các phóng viên và biên tập viên của tờ báo Booster Redux của trường trung học Pittsburg, phía đông nam Kansas đang tập trung thảo luận về bà Amy Robertson – người được thuê làm hiệu trưởng ngôi trường này từ ngày 6/3.

{keywords}

Ngay sau khi bà trở thành hiệu trưởng của trường, các nhà báo học sinh này bắt đầu tìm hiểu về Robertson, và nhanh chóng phát hiện ra một số khác biệt trong các bằng cấp của bà. Khi họ tìm kiếm thông tin về ĐH Corllins – trường đại học tư nhân mà bà nói rằng đã nhận bằng Thạc sĩ và Tiến sĩ ở đó cách đây vài năm, trang web không hề hoạt động. Họ phát hiện ra rằng chẳng có bằng chứng nào cho thấy nó là một trường đại học được công nhận.

“Có những thứ không hợp lý” – Balthazor chia sẻ với tờ Washington Post.

Những học sinh này bắt đầu đào sâu vào một cuộc điều tra kéo dài nhiều tuần. Kết quả của họ là một bài báo đăng tải vào ngày thứ Sáu, đặt câu hỏi về tính hợp pháp trong bằng cấp của bà hiệu trưởng và về công việc tư vấn giáo dục của bà.

Đến tối ngày thứ Ba, bà Robertson từ chức.

“Khi các vấn đề được đưa ra ánh sáng, Tiến sĩ Robertson cảm thấy rằng việc từ chức là hành động có lợi cho bà nhất” – Trường Pittsburg Community Schools thông báo. “Hội đồng quản trị đã đồng ý với đơn xin từ chức của bà”.

Việc từ chức của bà hiệu trưởng khiến nhóm phóng viên học sinh này nhận được sự quan tâm của báo chí địa phương cũng như các cơ quan truyền thông trên khắp nước Mỹ, trong đó có cả những nhà báo chuyên nghiệp – những người đã hết lời khen ngợi nhóm học sinh biết đặt những câu hỏi khó và dẫn đến sự thay đổi trong bộ máy quản lý của họ.

“Ai cũng nói rằng ‘hãy thôi nhúng mũi vào chuyện của người khác đi’” – cố vấn của tờ báo Emily Smith chia sẻ. Nhưng với sự khuyến khích của chủ tịch hội đồng nhà trường, nhóm học sinh vẫn kiên trì đi tới cùng.

Trong bài viết trên Booster Redux, nhóm 6 học sinh này – trong đó có 1 học sinh năm cuối và 5 học sinh năm đầu – đã tiết lộ rằng ĐH Corllins được miêu tả trong nhiều bài báo như một nhà máy in bằng cấp – nơi mà người ta có thể mua các loại văn bằng và giấy chứng nhận. Corllins không được Bộ Giáo dục Mỹ công nhận – nhóm học sinh này viết. Trang web của The Better Business Bureau (BBB) –một tổ chức phi lợi nhuận làm nhiệm vụ đánh giá độ tin cậy của các website – nói rằng địa chỉ của Corllins không được xác định và ngôi trường này không phải là một cơ quan được BBB công nhận.

“Tất cả chuyện này hoàn toàn không được chú ý” – Balthazor nói. “Tất cả những bản đánh giá hay ho đều không có những thông tin quan trọng này… bạn hoàn toàn có thể kỳ vọng các cơ quan có thẩm quyền sẽ tìm ra điều này”.

Bà Robertson từng sinh sống ở Dubai trong hơn 20 năm trước khi được thuê làm hiệu trưởng của trường này. Cô nói rằng, gần đây nhất bà là giám đốc điều hành của một công ty tư vấn giáo dục có tên là Atticus I S Consultants ở Dubai.

Trong một cuộc trao đổi qua điện thoại với các nhà báo học sinh, bà “đưa ra những câu trả lời không đầy đủ và mâu thuẫn”. Bà nói rằng bà đã học ở Corllins trước khi nó không được công nhận nữa – tờ Booster Redux viết.

Sau khi bài báo được xuất bản, tờ Kansas City Star có liên lạc với bà. Bà Robertson nói rằng, cả ba tấm bằng của bà “đều được Chính phủ Mỹ công nhận”. Bà từ chối bình luận trực tiếp về những câu hỏi mà nhóm học sinh đặt ra về sự hợp pháp của các văn bằng, “bởi vì những lo lắng của họ không dựa trên sự thật” – bà nói.

Trong một cuộc họp khẩn cấp các giáo viên vào hôm thứ Ba, chủ tịch hội đồng quản trị nhà trường cho biết, bà Robertson đã không thể cung cấp bản sao xác nhận bằng đại học của bà ở ĐH Tulsa – ông Smith cho hay.

Trong suốt quá trình điều tra, nhóm học sinh này đã dành nhiều tuần để liên hệ với các cơ sở giáo dục và các cơ quan chứng nhận để minh chứng cho những nghi vấn của mình. Một số em trong nhóm thậm chí còn làm việc cả trong kỳ nghỉ xuân. Cố vấn của họ - bà Smith – đã phải rút ra khỏi câu chuyện bởi vì bà nằm trong hội đồng thuê hiệu trưởng Robertson. Vì thế, nhóm đã tìm đến sự giúp đỡ của Eric Thomas – giám đốc điều hành Hiệp hội Báo chí trường học Kansas và các nhà báo, các chuyên gia ở địa phương cũng như quốc gia.

Theo luật của Kansas, các nhà báo trung học này được bảo vệ khỏi sự kiểm duyệt hành chính. “Những đứa trẻ này được đối xử như những chuyên gia” – bà Smith nói. Tuy nhiên, sự tự do ấy đi kèm trách nhiệm lớn hơn là tìm ra câu chuyện thật sự - bà Smith nói. Điều đó cũng có nghĩa là, vượt qua những e ngại, họ phải đặt câu hỏi cho các cơ quan có thẩm quyền.

“Lúc đầu, nó có vẻ thú vị” – Balthazor nói. “Nó giống như trong các bộ phim. Các nhà báo đang đuổi theo kẻ dẫn đầu”.

Nhưng khi họ bắt đầu tìm hiểu sâu hơn, viết các ghi chú trên một tấm bảng trắng, “thì nó bắt đầu khiến tôi nhận ra chuyện này lớn hơn nhiều” – Balthazor nói.

Nhóm học sinh này cũng có mặt trong buổi họp tối ngày thứ Ba khi chủ tịch hội đồng quản trị nhà trường thông báo quyết định từ chức của bà Robertson. Sau khi thông báo được đưa ra, một phụ huynh có mặt đã đứng dậy và hỏi ban lãnh đạo của trường rằng liệu họ có công nhận những nỗ lực của các nhà báo học sinh về việc khám phá ra những chi tiết quan trọng về nền tảng học thuật của bà Robertson hay không. Chủ tịch hội đồng quản trị cho biết, ông sẽ gặp gỡ riêng nhóm học sinh vào ngày thứ Tư để nói lời cảm ơn họ.

“Chúng tôi đã vượt ra khỏi vùng an toàn của mình. Để biết rằng hội đồng đã nhìn thấy và tôn trọng điều đó. Đó thực sự là một khoảnh khắc tuyệt vời với chúng tôi” – Balthazor chia sẻ.

Sau khi các tờ báo địa phương tiết lộ bà Robertson đã từ chức, nhiều nhà báo lớn trong đó có David Fahrenthold của Washington Post đã chia sẻ câu chuyện này trên Twitter, đồng thời chúc mừng thành quả của họ.

“Thật không thể tin được” – Balthazor nghĩ. “Tại sao những người này lại chú ý tới một câu chuyện bé nhỏ từ đông nam Kansas?”

Tối thứ Ba, qua nhóm chat, Balthazor biết tin phóng viên Todd Wallack thuộc nhóm Spotlight của Boston Globe cũng đã chia sẻ câu chuyện của họ, trong đó nói rằng: “Cuộc điều tra tuyệt vời của các nhà báo trung học”. Khi đó Balthazor đang ngồi trong xe và ngay lập tức gọi về cho mẹ cậu để báo tin.

“Thực lòng ban đầu tôi nghĩ họ đang đùa”. Cả nhóm đều đã xem bộ phim “Spotlight” trên lớp hồi năm ngoái. “Thật tuyệt vời khi biết rằng những nhà báo đáng kính như vậy lại ủng hộ chúng tôi”.

Nam sinh này cho biết, sau khi tốt nghiệp phổ thông, cậu hi vọng sẽ học về viết sáng tạo hoặc làm phim. Mặc dù không có kế hoạch theo nghiệp báo nhưng chàng trai này cho biết những tuần qua là khoảng thời gian “trong mơ”.

“Hầu hết học sinh trung học thậm chí là không bao giờ có được cơ hội trải nghiệm một chuyện như thế này” – cậu nói.

Nguyễn Thảo (Theo Washington Post)