Doanh nghiệp cần đổi mới sáng tạo từ nhận thức và tư duy

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại Diễn đàn CEO 2019. Ảnh:TBKT.

Dám chấp nhận cái mới để sai nhanh hơn, với chi phí rẻ hơn

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp có thể hiểu theo nghĩa sử dụng công nghệ, chủ yếu là công nghệ số, để tự động hoá, thông minh hoá toàn bộ quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, từ quản trị tới sản xuất, bán hàng. Với cách tiếp cận này, từ khoá quan trọng nhất đối với doanh nghiệp là phải thông minh hơn và tiếp tục thông minh hơn trong mọi hoạt động. Công cụ quan trọng nhất cho quá trình này chính là công nghệ, nhất là công nghệ số, công nghệ 4.0.

“Trước đây các doanh nghiệp tìm mọi cách để tránh sai lầm, thì ngày nay cần phải thử nghiệm nhiều hơn, chấp nhận sai nhanh hơn với chi phí rẻ hơn, từ đó sửa sai để tiếp cận với cái mới được nhanh nhất. Trước đây mọi người thường học trước làm sau, thì nay phải là làm trước rồi học sau, vì cái mới chưa có nên không thể học mà chỉ có thể thử. Trước đây thường có việc trước rồi mới tìm người sau, thì nay doanh nghiệp sẽ phải tìm người phù hợp trước rồi mới nghĩ đến làm gì, vì việc là mới nên cần những người cùng chung niềm đam mê khám phá. Trước đây sức mạnh của doanh nghiệp là đông người, thì nay sức mạnh là ít người nhưng tinh hoa để phản ứng nhanh và chuyển động nhanh hơn. Với quan điểm này thì điều quan trọng nhất đối với các CEO là phải tìm cách tiếp cận mới hiệu quả hơn trong mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty mình”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng phân tích.

“Một công ty thành công, đứng ở vị trí số 1 lại thường sụp đổ khi thị trường xuất hiện những công nghệ mới đột phá. Đổi mới sáng tạo thường tạo ra cơ hội cho các công ty mới với công nghệ mang tính đột phá. Các công ty lớn và thành công thường tồn tại những khuyết tật tiềm ẩn chết người, và thường tạo ra cơ hội cho các công ty mới, các công ty nhỏ vươn lên trở thành số 1 của các thị trường mới, rồi từ đó quay về lật đổ các doanh nghiệp thống lĩnh  thị trường truyền thống.”

“Đổi mới sáng tạo luôn đòi hỏi sự thay đổi, nhưng chính các cơ chế, quy trình, hệ giá trị mà thông qua đó doanh nghiệp tạo ra giá trị và thành công lại chính là kẻ thù của sự thay đổi. Năng lực của một tổ chức bao gồm 3 yếu tố: Tài nguyên, Quy trình và Hệ giá trị. Nhưng khi công ty ở qui mô lớn và thành công thì cả 3 yếu tố này đều chỉ còn mang tính duy trì. Do vậy, chính các năng lực của một tổ chức cũng là thứ ấn định những khuyết tật của nó.”

“Vì vậy, nhiệm vụ của các CEO là phải giải quyết mâu thuẫn này khi có yêu cầu về đổi mới sáng tạo. Các CEO có 3 lựa chọn sau: Thứ nhất, thâu tóm một công ty có qui trình và hệ giá trị tương đồng với nhiệm vụ mới. Thứ hai, cố gắng thay đổi các qui trình và hệ giá trị của tổ chức hiện tại. Thứ ba, tạo ra một bộ phận độc lập rồi phát triển các qui trình mới và hệ giá trị mới để đáp ứng được các yêu cầu mới. Với cách nhìn này thì các công ty lớn đang thành công đang gặp thách thức rất lớn khi muốn đổi mới sáng tạo.”

Đổi mới sáng tạo dưới góc nhìn kinh tế số

“Kinh tế số là các hoạt động kinh tế có sử dụng thông tin số, tri thức số làm yếu tố sản xuất chính, sử dụng mạng Internet, mạng thông tin làm không gian hoạt động, sử dụng ICT là viễn thông và CNTT để tăng năng suất lao động và để tối ưu nền kinh tế. Hiểu đơn giản thì kinh tế số là nền kinh tế liên quan đến công nghệ số, và là một quá trình tiến hoá lâu dài. Đó chính là quá trình chuyển đổi số trên bình diện quốc gia. Ở những mức độ khác nhau, mọi lĩnh vực, mọi doanh nghiệp, mọi cá nhân đều có thể sử dụng công nghệ số để làm tốt hơn công việc của mình, thậm chí đột phá để thay đổi về chất công việc của mình.”

“Cách nhanh nhất để đẩy nhanh nền kinh tế số là sử dụng công nghệ số để thay đổi cách chúng ta đang sản xuất, đang làm việc. Dùng camera để giảm người bảo vệ, đó chính là kinh tế số. Tự động tưới cây khi đất khô, đó cũng chính là kinh tế số. Dùng văn bản điện tử thay giấy tờ cũng là số hoá nền kinh tế.”

“Ai sẽ làm việc này? Đó chính là các doanh nghiệp công nghệ số. Bởi vậy chúng ta phải khởi nghiệp công nghệ số, phát triển các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam. Các doanh nghiệp này sẽ dùng công nghệ số để giải quyết vấn đề Việt Nam, bài toán Việt Nam. Từ cái nôi là thị trường Việt Nam, các doanh nghiệp công nghệ này hoàn toàn có khả năng vươn ra toàn cầu.”

Kinh tế số và cuộc cách mạng về chính sách

“Công nghệ số sẽ sinh ra những mô hình kinh doanh mới, thách thức mới hoặc thay thế mô hình kinh doanh cũ. Ví dụ, Uber đang thách thức taxi, Fintech thách thức ngân hàng truyền thống, Mobibe Money thanh toán mua hàng hoá giá trị nhỏ sẽ giải quyết bài toán thanh toán không dùng tiền mặt đến 100% người dân, nhưng lại thách thức ngân hàng. Vấn đề của chính phủ là có dám chấp nhận các mô hình kinh doanh mới này hay không. Nếu dám chấp nhận nhưng lại là người sau cùng chấp nhận thì cũng không có giá trị nhiều.”

“Bởi vậy, nhiều người nói số hoá nền kinh tế là một cuộc cách mạng về chính sách nhiều hơn là một cuộc cách mạng về công nghệ. Đầu tiên, chúng ta phải chấp nhận các mô hình kinh doanh mới, chấp nhận các công nghệ mới làm thay đổi căn bản các ngành, và đó thường là sự sáng tạo mang tính phá huỷ cái cũ.

Chúng ta chấp nhận cái mới thì công nghệ mới của thế giới sẽ về, người tài trên toàn cầu sẽ về, nền công nghiệp mới sẽ xuất hiện và cái nôi Việt Nam sẽ tạo ra các sản phẩm công nghệ số xuất khẩu được. Nhưng đó phải là sự chấp nhận sớm, sớm hơn người khác và quốc gia khác. Đi sau người khác, đi cùng người khác thì chúng ta sẽ không có cơ hội thay đổi thứ hạng Việt Nam. Khi chấp nhận cái mới, chúng ta có thể mất một số thứ. Nhưng chúng ta không có quá nhiều thứ để mất, và đó là cơ hội của chúng ta.” 

“Như vậy, dưới góc nhìn kinh tế số, hay chuyển đổi số thì đổi mới sáng tạo có nghĩa là: Doanh nghiệp cần tập trung vào chuyển đổi số để trở thành doanh nghiệp số, còn chính phủ tập trung vào xây dựng thể chế để chấp nhận các mô hình kinh doanh mới, các công nghệ mới đột phá.”

“Những thách thức của đổi mới sáng tạo luôn là rất lớn. Nhưng cơ hội của những nước đang phát triển như chúng ta lại là lớn hơn. Đây cũng chính là cơ hội để Việt Nam thay đổi thứ hạng và trở thành nước phát triển vào năm 2045. Mỗi doanh nghiệp có cách tiếp cận riêng của mình về đổi mới sáng tạo để phát triển doanh nghiệp mình, tái tạo chính mình và đóng góp cho sự nghiệp phát triển đất nước.”

Quý độc giả có thể xem toàn văn bài phát biểu của Bộ trưởng TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng tại đây. 

H.P. (lược thuật) 

“4.0 là cuộc cách mạng về chính sách nhiều hơn về công nghệ”

Ngày 24/10/2018, tại TP.HCM, Ban Kinh tế TƯ và Bộ TT&TT phối hợp cùng các đơn vị liên quan đã tổ chức Hội thảo và Triển lãm quốc tế Smart IoT Việt Nam 2018 với chủ đề “Hiện thực hóa tiềm năng và khai phá thị trường IoT của Việt Nam”.