Cảm giác trầm cảm và u sầu vào mùa đông hằng năm - hay còn gọi là rối loạn cảm xúc theo mùa - cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa tâm trạng và lượng ánh sáng bạn nhận được trong ngày.

Hằng năm, khoảng 10 triệu người Mỹ bị chứng rối loạn cảm xúc theo mùa. Các triệu chứng bao gồm tâm trạng ủ dột, cảm giác lo lắng, thời gian ngủ dài hơn, thèm carbohydrate và mức độ hoạt động thể chất thấp.

Lina Begdache, làm việc tại Đại học Bang New York (Mỹ), đã nghiên cứu tác động của chế độ ăn uống, lối sống đối với tâm trạng và chức năng não. 

Theo chuyên gia này, chứng rối loạn cảm xúc theo mùa có thể tấn công bất kỳ ai. Những người có tiền sử rối loạn tâm trạng, thanh niên, phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. 

Nhiều người có cảm giác chán nản không lý do vào mùa đông. Ảnh minh họa: CNN

Lý do xảy ra trầm cảm theo mùa? 

Khi ngày trở nên ngắn hơn, mọi người có thể trải qua cảm giác ủ rũ, trầm cảm liên quan tới thời gian tiếp xúc với ánh sáng ban ngày ngắn hơn. Điều này xảy ra do sự sai lệch giữa chu kỳ ngủ - thức, lịch trình ăn uống và các công việc hằng ngày khác. 

Theo Conversation, chu kỳ ngủ - thức của chúng ta do nhịp sinh học điều tiết. Đó là chiếc đồng hồ bên trong cơ thể được điều chỉnh bởi ánh sáng và bóng tối, kiểm soát quá trình trao đổi chất, tăng trưởng và giải phóng hormone.

Khi lượng ánh sáng ban ngày suy giảm, não sẽ giải phóng hormone melatonin để hỗ trợ giấc ngủ dù vẫn còn sớm. Điều này sau đó có thể ảnh hưởng đến năng lượng của chúng ta. 

Mối liên hệ giữa serotonin và melatonin

Serotonin có trong não điều chỉnh một số chức năng như tâm trạng, cảm giác thèm ăn và nhịp sinh học. Serotonin cũng chuyển thành melatonin khi cường độ ánh sáng thấp hơn. Melatonin là loại hormone báo hiệu cho não rằng đã đến giờ đi ngủ.

Ít tiếp xúc với ánh sáng ban ngày trong mùa đông dẫn đến việc chuyển đổi serotonin thành melatonin sớm hơn vào buổi tối. Việc giải phóng melatonin không kịp thời gây ra sự gián đoạn trong chu kỳ đánh thức giấc ngủ. 

Đối với một số người, điều này có thể gây ra tâm trạng ủ rũ, buồn ngủ ban ngày và mất kiểm soát cảm giác thèm ăn, thường dẫn đến ăn vặt không lành mạnh. Những người mắc chứng rối loạn cảm xúc theo mùa thường thèm các loại thực phẩm giàu đường đơn, chẳng hạn như đồ ngọt, bởi có mối liên hệ mật thiết giữa tiêu thụ carbohydrate, điều chỉnh sự thèm ăn và giấc ngủ.

Cách vượt qua hội chứng mùa đông

Vào mùa đông, hầu hết mọi người rời chỗ làm khi trời đã tối. Bởi vậy, hãy cố gắng tận hưởng ít nhất một giờ ánh sáng tự nhiên vào sáng sớm khi đồng hồ sinh học nhạy cảm nhất với ánh sáng. 

Bạn cũng có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ bằng cách tránh các chất kích thích như cà phê, trà hoặc các bữa ăn nhiều chất gần giờ đi ngủ. Tập thể dục trong ngày cũng có tác dụng vì làm tăng sản xuất serotonin và hỗ trợ điều hòa sinh học. Chế độ ăn uống cân bằng gồm carbs phức hợp và protein lành mạnh hỗ trợ sản xuất serotonin và melatonin ổn định. Dành thời gian nghỉ ngơi trước khi đi ngủ có thể giảm căng thẳng.