Hộp đen của MH17 sẽ tiết lộ những gì?

Hiện trường máy bay MH17 rơi ở đông Ukraina. (Ảnh: AP)

Các máy bay thương mại luôn được gắn hộp ghi dữ liệu chuyến bay (FDR) và hộp ghi hội thoại buồng lái (CVR) - gọi chung là hộp đen. Thiết bị này được thiết kế sao cho có thể chịu lực tác động từ bất kỳ vụ tai nạn nào, cũng không bị ảnh hưởng bởi lửa và nước. Điều đó có nghĩa là sẽ có cơ hội tốt để thu thập dữ liệu về MH17.

Giờ đây, gần như tất cả các máy bay đều được gắn hộp đen kỹ thuật số nên mọi dữ liệu bay được trữ trong một bộ nhớ. Trước khi cất cánh, thiết bị này được cài đặt lại, lưu trữ hai giờ dữ liệu và cứ thế được ghi đè liên tiếp trong suốt chuyến bay. Vì vậy, hộp đen sẽ ghi lại những gì diễn ra trong 2 giờ bay cuối cùng trước tai nạn.

Hộp đen ở buồng lái lưu lại mọi liên lạc trong chuyến bay, gồm tất cả thông tin truyền qua lại với kiểm soát không lưu, thảo luận giữa tổ lái, thông báo của buồng lái và hội thoại của bất kỳ ai tiến vào đó.

Thông tin trong hộp đen được đề rõ thời gian và sau một vụ tai nạn nó có thể cung cấp tư liệu quý giá về những gì đã xảy ra, thậm chí ở một cấp độ nào đó còn cho biết suy nghĩ của tổ lái khi xử lý tình huống khẩn cấp.   

Việc tìm thấy FDR và CVR đóng vai trò then chốt cho bất kỳ cuộc điều tra nào. Bình thường, chúng được bảo vệ chặt chẽ và được đưa tới một phòng thí nghiệm quy chuẩn để phục hồi dữ liệu. Ngay khi các dữ liệu được sao chép xong, hộp đen coi như đã hoàn thành nhiệm vụ. Tuy nhiên, mức độ tin tưởng vào nguyên trạng của dữ liệu ban đầu và tiến trình sao chép là rất quan trọng. Dữ liệu được lấy ra từ hộp đen được phân tích để tái hiện vài phút cuối cùng của chuyến bay hoặc kiểm tra hoạt động của tổ lái. 

Một điểm gây lo ngại trong vụ MH17 là nguyên trạng của quá trình khôi phục dữ liệu do kết quả của cuộc điều tra có thể chịu tác động chính trị. Danh tiếng của một hãng hàng không, thậm chí cả nhà sản xuất máy bay, cũng có thể bị ảnh hưởng.

Có một số điểm mà tiến trình phục hồi dữ liệu của hộp đen dễ bị tổn thương.

Thứ nhất, một hộp đen có thể bị thay thế bằng một hộp chứa dữ liệu khác. Quân nổi dậy Ukraina khó có thể làm được điều này trong một khoảng thời gian ngắn nhưng họ có thể đổi được nhãn và biển số để làm một hộp thay thế giống y như thiết bị gốc.

Bên cạnh đó, dữ liệu được lưu trong bộ nhớ của hộp đen có thể bị xóa, bị ghi đè lên hoặc bị chỉnh sửa để cung cấp một chuỗi sự kiện khác. Dữ liệu trong hộp đen không được mã hóa nên việc ghi đè lên bộ nhớ khá dễ dàng.

Tương đối chắc chắn là hộp đen MH17 sẽ cho thấy máy bay này bị hỏng cấu trúc chính, hỏng động cơ, hỏa hoạn, nổ bên trong hay bị trúng tên lửa. Nó cũng hé lộ hướng và lực của bất kỳ tác động nào như vậy. 

Tuy nhiên, giả sử quân li khai can thiệp vào hộp đen thì cũng rất khó thấy họ có được những lợi ích nào từ việc giấu giếm hoặc xâm phạm dữ liệu. Lực lượng này đã bị theo dõi sát sao và bị tình nghi di chuyển các hộp đen khỏi hiện trường mà không được phép, vì vậy họ hẳn biết rõ rằng dữ liệu trong hai hộp này sẽ được phân tích rất kỹ lưỡng.

Nhưng dù hộp đen MH17 chứa thông tin nào và có bị can thiệp hay không thì những gì phơi bày tại hiện trường đã nói lên mức độ của thảm họa này. Lực nổ, những mảnh vỡ tên lửa và thiết bị nổ in hằn trong khung máy bay sẽ được các nhà khoa học phân tích, từ đó có thể xác định được kiểu loại và nhà sản xuất tên lửa được bắn đi.

Xâm phạm bằng chứng ở quy mô này là một điều khó có thể làm được. 

Thanh Hảo