Tai nạn thương tích là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và để lại di chứng lâu dài ở trẻ em. Mỗi năm, tại Việt Nam có hàng trăm nghìn trẻ phải nhập viện do tai nạn xảy ra trong sinh hoạt, vui chơi, học tập và đi lại. Phần lớn các tai nạn này hoàn toàn có thể phòng tránh nếu trẻ được trang bị kỹ năng an toàn phù hợp với lứa tuổi và người lớn thực hiện tốt vai trò giám sát, bảo vệ.
Trong bối cảnh trẻ em ngày càng năng động, môi trường sống và học tập tiềm ẩn nhiều nguy cơ, việc trang bị kỹ năng phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ không chỉ là trách nhiệm của gia đình mà còn là nhiệm vụ chung của nhà trường và toàn xã hội.
Xây dựng môi trường an toàn
Thực tế tại nhiều cơ sở y tế Trung ương và địa phương cho thấy, trẻ em là nhóm đối tượng dễ gặp tai nạn nhất trong sinh hoạt hằng ngày. Ngay cả những hoạt động quen thuộc như vui chơi trong nhà, leo cầu thang, ăn uống hay tiếp xúc với các vật dụng sinh hoạt cũng có thể trở thành mối nguy hiểm nếu thiếu sự giám sát của người lớn hoặc môi trường sống chưa được thiết kế an toàn.
Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam ghi nhận hơn 370.000 trẻ em dưới 16 tuổi bị tai nạn thương tích, trong đó khoảng 8.000 trường hợp tử vong. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm ngã, bỏng, đuối nước, hóc dị vật, điện giật và tai nạn giao thông. Gia đình được xem là “lá chắn đầu tiên” bảo vệ trẻ, tuy nhiên sự chủ quan của người lớn, thiếu kiến thức phòng ngừa và điều kiện nhà ở chưa đảm bảo an toàn khiến nguy cơ tai nạn luôn thường trực.
Trong bối cảnh đó, việc xây dựng “Ngôi nhà an toàn” được xem là giải pháp nền tảng, góp phần bảo vệ trẻ trước những nguy cơ tiềm ẩn, tạo tiền đề cho sự phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.
Nhằm giảm thiểu tai nạn thương tích ở trẻ em, từ năm 2011, Việt Nam đã triển khai mô hình “Ngôi nhà an toàn phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em” với bộ tiêu chí gồm 33 yêu cầu, trong đó có 23 tiêu chí cần đạt và 15 tiêu chí bắt buộc. Đây là những chuẩn mực cơ bản nhằm biến ngôi nhà, không gian sinh hoạt gần gũi nhất với trẻ, trở thành môi trường an toàn, hạn chế tối đa các nguy cơ rủi ro.
Các tiêu chí bắt buộc tập trung vào những yếu tố nguy cơ cao như: cầu thang phải có lan can và tay vịn chắc chắn, độ cao bậc phù hợp để hạn chế trơn trượt, té ngã; khu vực bếp cần được tách biệt, có cửa khóa nhằm ngăn trẻ dưới 6 tuổi tiếp cận nguồn nhiệt và vật sắc nhọn; hệ thống điện phải được đi ngầm hoặc có vỏ bọc an toàn, ổ điện lắp cao hoặc có nắp che…
Song song với nỗ lực từ mỗi gia đình, nhiều địa phương trên cả nước đã triển khai các mô hình “Cộng đồng an toàn”, “Trường học an toàn”, “Khu dân cư an toàn”, tạo nên mạng lưới bảo vệ trẻ em một cách toàn diện, từ gia đình đến nhà trường và xã hội.
Trong Chương trình phòng, chống tai nạn thương tích trẻ em giai đoạn 2021-2030, Việt Nam đặt ra những mục tiêu cụ thể như: giảm 5–10% số trẻ tử vong do tai nạn giao thông mỗi năm; giảm 10% số trẻ tử vong do đuối nước vào năm 2025; phấn đấu xây dựng 7 triệu “ngôi nhà an toàn”; 90% cha mẹ và người chăm sóc trẻ được truyền thông, hướng dẫn kỹ năng phòng ngừa tai nạn thương tích.
Nâng cao kỹ năng phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ
Theo các chuyên gia y tế, phần lớn tai nạn thương tích ở trẻ em hoàn toàn có thể phòng tránh nếu người lớn được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng và nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc giám sát, chăm sóc trẻ. Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, xây dựng môi trường an toàn và tăng cường năng lực sơ cứu tại chỗ được xem là những yếu tố then chốt trong công tác phòng ngừa.
Theo Cục Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế), tai nạn thương tích là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tổn thương lâu dài ở trẻ em nếu không được kiểm soát hiệu quả. Do đó, thành công trong phòng, chống tai nạn thương tích đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường, cộng đồng và các cơ quan chức năng.
Gia đình là môi trường đầu tiên và quan trọng nhất trong việc giáo dục kỹ năng phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ. Cha mẹ cần thường xuyên nhắc nhở, hướng dẫn trẻ bằng những tình huống cụ thể, phù hợp với lứa tuổi, đồng thời tạo môi trường sống an toàn trong gia đình.
Nhà trường cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng an toàn vào chương trình học và các hoạt động ngoại khóa. Cộng đồng và các tổ chức xã hội đóng vai trò hỗ trợ, tạo không gian vui chơi an toàn, tổ chức lớp học bơi, lớp kỹ năng cho trẻ em.
Bên cạnh đó, hệ thống chính sách pháp luật, năng lực y tế và công tác truyền thông đóng vai trò trung tâm trong việc giảm thiểu tai nạn thương tích ở trẻ em.
Phòng, chống tai nạn thương tích ở trẻ em là quá trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì và phối hợp chặt chẽ của nhiều lực lượng. Trang bị kỹ năng phòng, chống tai nạn thương tích không chỉ giúp bảo vệ tính mạng và sức khỏe của trẻ hôm nay, mà còn là sự đầu tư bền vững cho tương lai của xã hội. Mỗi kỹ năng được dạy cho trẻ chính là một “lá chắn” vững chắc, giúp các em tự tin khám phá thế giới và lớn lên an toàn, khỏe mạnh.
.svg){kind=icon}
