Kết luận kiểm tra quyền hạn, nhiệm vụ của cơ quan chủ quản báo chí

Ngày 23/8/2024, Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Kết luận kiểm tra số 1222/KLKT-TTra về việc kiểm tra việc thực hiện quyền hạn, nhiệm vụ của cơ quan chủ quản báo chí đối với Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam. Nội dung chính của kết luận kiểm tra như sau:

I. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC CỦA HỘI MÔI TRƯỜNG XÂY DỰNG VIỆT NAM

Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam chấp hành nghiêm túc Quyết định kiểm tra số 922/QĐ-KTra ngày 27/6/2024 của Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông, phối hợp chặt chẽ, cung cấp thông tin, tài liệu theo yêu cầu của Đoàn kiểm tra.

Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam trong thời gian qua đã nỗ lực thực hiện chức năng, nhiệm vụ, vai trò là cơ quan chủ quản của Tạp chí điện tử Môi trường Xây dựng. Hội cơ bản bám sát định hướng chính trị của Đảng, sự chỉ đạo điều hành của Chính phủ, các quy định của pháp luật, các chỉ đạo thông tin của Ban Tuyên giáo Trung ương và Bộ Thông tin và Truyền thông, để triển khai công tác quản lý, chỉ đạo cơ quan Tạp chí. 

Hội cử đồng chí Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam trực tiếp theo dõi các hoạt động của Tạp chí; Đồng chí Phó Tổng thư ký Hội tham gia Ban Biên tập Tạp chí. Lãnh đạo Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam không kiêm nhiệm chức vụ người đứng đầu cơ quan báo chí.

II. MỘT SỐ TỒN TẠI CỦA HỘI MÔI TRƯỜNG XÂY DỰNG VIỆT NAM

2.1. Việc chấp hành quy định về thành lập cơ quan báo chí

- Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam xây dựng Đề án hoạt động Tạp chí điện tử, dự kiến nhân sự bổ nhiệm và bổ nhiệm Tổng biên tập Tạp chí tại thời điểm nhân sự chưa có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ và quản lý nhà nước về báo chí là chưa thực hiện đúng quy định tại Quy chế bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật lãnh đạo cơ quan báo chí ban hành kèm theo Quyết định số 75-QĐ/TW ngày 21/8/2007 của Ban Bí thư Trung ương Đảng; Chưa có thẻ nhà báo là chưa thực hiện đúng quy định tại điểm c khoản 2 Điều 23 Luật Báo chí. Tổng biên tập Tạp chí đã được cấp chứng chỉ bồi dưỡng nâng cao kiến thức lãnh đạo, quản lý nhà nước về báo chí ngày 12/4/2022.

- Hội ban hành Quyết định số 21/QĐ-MTXD ngày 15/9/2021 thành lập Tạp chí điện tử Môi trường Xây dựng khi Tạp chí chưa được cấp giấy phép hoạt động báo chí là vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 18 Luật Báo chí. Sau khi phát hiện sai phạm, Hội đã khắc phục bằng việc ban hành Quyết định số 21/QĐ-MTXD ngày 02/10/2021 thành lập Tạp chí điện tử Môi trường Xây dựng. Tuy nhiên, trong Quyết định ban hành ngày 02/10/2021 này không có nội dung thay thế hoặc hủy bỏ Quyết định số 21/QĐ-MTXD ngày 15/9/2021 và vẫn lấy số 21/QĐ-MTXD, trùng với số Quyết định ban hành ngày 15/9/2021. Như vậy tại thời điểm kiểm tra tồn tại 02 Quyết định thành lập Tạp chí, trong đó có 01 Quyết định vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 18 Luật Báo chí.

- Hội ban hành Quyết định số 21A/QĐ-MTXDVN; Số 21B/QĐ-MTXDVN ngày 02/10/2021 để thay thế cho Quyết định số 21/QĐ-MTXDVN ngày 02/10/2021 về bổ nhiệm cán bộ, không có nội dung hủy bỏ hoặc thay thế cho Quyết định số 21/QĐ-MTXDVN như đã nêu tại điểm 1.2 mục 1 phần II Kết luận này, dẫn đến tại thời điểm kiểm tra cả 03 Quyết định đều có hiệu lực thi hành.

- Phần căn cứ của các Quyết định số 21/QĐ-MTXD ngày 02/10/2021, số 21A/QĐ-MTXDVN; Số 21B/QĐ-MTXDVN ngày 02/10/2021; Số 23/2021/QĐ- HMTXD ngày 02/10/2021 đều ghi “Căn cứ Quyết định số 167/GP-BTTTT ngày 01/10/2021 của Bộ Thông tin và Truyền thông cấp giấy phép hoạt động Tạp chí điện tử Môi trường Xây dựng” là không đúng theo số giấy phép đã được cấp (Giấy phép hoạt động Tạp chí điện tử số 641/GP-BTTTT ngày 01/10/2021). Riêng Quyết định số 23/2021/QĐ- HMTXD ngày 02/10/2021 ghi căn cứ “Căn cứ Quyết định số 21/QĐ-MTXD ngày 15/9/2021 của Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam về việc thành lập Tạp chí điện tử Môi trường Xây dựng” là căn cứ vào Quyết định mà Hội đã hủy bỏ, là không đảm bảo quy định pháp luật. 

- Hội ban hành Quy chế về tổ chức và hoạt động của Tạp chí điện tử Môi trường Xây dựng (ban hành kèm theo Quyết định số 23/2021/QĐ-HMTXD ngày 02/10/2021) có một số nội dung chưa bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật về báo chí, quy định của Đảng liên quan đến công tác báo chí: Quy định nhân sự Lãnh đạo Tạp chí là Tổng thư ký toà soạn là chưa bảo đảm phù hợp với quy định tại Quy chế bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật lãnh đạo cơ quan báo chí ban hành kèm theo Quyết định số 75-QĐ/TW; Không quy định việc Tổng biên tập là người bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức, luân chuyển, điều động các chức danh lãnh đạo chủ chốt của Tạp chí (Trưởng phòng, Phó trưởng phòng...) mà do Tổng thư ký Tạp chí, không phải chức danh Lãnh đạo cơ quan báo chí thực hiện, là chưa bảo đảm để Tổng biên tập Tạp chí thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định tại khoản 5 Điều 24 Luật Báo chí.

Quy chế không quy định việc trước khi thực hiện bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức, luân chuyển, điều động các chức danh lãnh đạo chủ chốt của Tạp chí và công tác tổ chức nhân sự khác phải báo cáo Thường vụ Hội, Đoàn Chủ tịch Hội là chưa bảo đảm để cơ quan chủ quản thực hiện công tác chỉ đạo về công tác tổ chức nhân sự của cơ quan báo chí theo quy định tại điểm a khoản 3 Điều 15 Luật Báo chí.

- Hội không cung cấp được tài liệu chứng minh việc đã thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng về việc thành lập Tạp chí điện tử Môi trường Xây dựng sau khi được cấp phép hoạt động tạp chí. Như vậy, Hội chưa bảo đảm tuân thủ quy định tại khoản 3 Điều 18 Luật Báo chí.

2.2. Việc thực hiện quyền hạn, nhiệm vụ của cơ quan chủ quản

- Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam không có tổ chức Đảng; Tổng biên tập Tạp chí không sinh hoạt tại Chi bộ Tạp chí, dẫn đến khó khăn trong việc thống nhất công tác chỉ đạo, định hướng hoạt động của Tạp chí điện tử Môi trường Xây dựng. 

- Hội chưa thực hiện đầy đủ quyền hạn, nhiệm vụ của cơ quan chủ quản báo chí quy định tại Điều 15 Luật Báo chí, cho thấy công tác lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan báo chí trực thuộc của Hội còn lỏng lẻo, trong đó có trách nhiệm chính thuộc về tập thể Lãnh đạo Hội, cụ thể:

+ Hội chưa đảm bảo điều kiện hoạt động ban đầu và điều kiện cần thiết cho hoạt động của Tạp chí điện tử Môi trường Xây dựng (cơ sở vật chất, máy móc thiết bị, kinh phí...) theo quy định tại điểm b khoản 3 Điều 15 Luật Báo chí.

+ Hội chưa tổ chức chỉ đạo, triển khai thực hiện những định hướng lớn liên quan đến hoạt động báo chí, chương trình, kế hoạch, yêu cầu của cơ quan chỉ đạo, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí.

+ Hội chưa thực hiện đầy đủ nhiệm vụ chỉ đạo cơ quan báo chí thực hiện nhiệm vụ, phương hướng hoạt động theo quy định tại điểm a khoản 3 Điều 15 Luật Báo chí.

+ Hội còn thiếu trách nhiệm trong việc chỉ đạo, giám sát để Tạp chí thực hiện không đúng Đề án thành lập cơ quan Tạp chí điện tử đã được cấp phép; Thực hiện không đúng tôn chỉ, mục đích ghi trong giấy phép hoạt động tạp chí điện tử đã được cấp, là thực hiện chưa đầy đủ quy định tại điểm a khoản 3 Điều 15 Luật Báo chí.

+ Hội chưa thực hiện trách nhiệm của cơ quan chủ quản khi Tạp chí thay đổi các chuyên mục so với mẫu trình bày giao diện trang chủ được phê duyệt kèm theo giấy phép, dẫn đến Tạp chí điện tử Môi trường xây dựng vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 20 Luật Báo chí, Cục Báo chí (Bộ Thông tin và Truyền thông) đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 90/QĐ-CBC ngày 13/5/2024 về hành vi nêu trên.

+ Hội thực hiện kiểm tra, giám sát đối với Tạp chí thông qua các cuộc họp và có thông báo kết luận, văn bản chỉ đạo. Tuy nhiên nội dung cuộc họp, kết luận, văn bản chỉ đạo còn chưa chi tiết, chưa chỉ rõ các tồn tại, phương hướng khắc phục cụ thể đối với Tạp chí và chưa giám sát, đánh giá việc thực hiện các kết luận, chỉ đạo, là thể hiện công tác quản lý của Hội còn lỏng lẻo đối với hoạt động của Tạp chí, chưa thực hiện đầy đủ quy định tại điểm d khoản 2 Điều 15 Luật Báo chí.

+ Hội chưa xây dựng quy trình xử lý đơn thư. Hội chưa kiểm tra, giám sát, theo dõi kết quả giải quyết đơn thư phản ánh, khiếu nại, tố cáo, phản hồi thông tin của Tạp chí điện tử Môi trường Xây dựng.  

III. KIẾN NGHỊ CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ

3.1. Yêu cầu Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam

- Nghiêm túc kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của tổ chức, cá nhân và khắc phục các tồn tại đã được chỉ ra.

- Thực hiện đầy đủ quyền hạn và nhiệm vụ của cơ quan chủ quản báo chí theo quy định tại Điều 15 Luật Báo chí; Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo Tạp chí thực hiện nghiêm các chỉ đạo, định hướng, kỷ luật thông tin và yêu cầu của cơ quan chỉ đạo, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí; Thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích, nhiệm vụ, phương hướng hoạt động, tổ chức nhân sự, các nội dung khác ghi trong giấy phép hoạt động báo chí và các quy định của pháp luật liên quan.

- Thực hiện phê duyệt kế hoạch, định hướng hoạt động hàng năm của Tạp chí bằng văn bản, tổ chức chỉ đạo, triển khai thực hiện chương trình, kế hoạch, yêu cầu của cơ quan chỉ đạo, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí.

- Thực hiện nghiêm quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước về công tác cán bộ lãnh đạo cơ quan báo chí; Quan tâm, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch nguồn cán bộ lãnh đạo cơ quan Tạp chí để tạo nguồn và chuẩn bị đầy đủ điều kiện khi đề xuất cơ quan có thẩm quyền xem xét, bổ nhiệm; Tăng cường kiểm tra, giám sát, phát hiện và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm quy định của cán bộ, phóng viên, biên tập viên, người làm báo. Việc chỉ đạo, kiểm tra, giám sát phải chi tiết, cụ thể các nội dung: Thực hiện vai trò cơ quan ngôn luận; Thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích; Phương hướng hoạt động; Tổ chức nhân sự; Đảm bảo điều kiện hoạt động cho Tạp chí.

- Tăng cường giáo dục công tác chính trị tư tưởng cho đội ngũ những người làm báo, nhất là việc nâng cao bản lĩnh chính trị, ý thức trách nhiệm, ý thức đạo đức nghề nghiệp của người làm báo; Chỉ đạo cơ quan Tạp chí tích cực hưởng ứng tham gia phong trào thi đua “Xây dựng môi trường văn hóa trong các cơ quan báo chí” theo Kế hoạch số 154-KH/BTGTW ngày 10/6/2022 của Ban Tuyên giáo Trung ương.

- Xây dựng kế hoạch, triển khai thực hiện có hiệu quả Kế hoạch số 156 - KH/BTGTW ngày 14/6/2022 của Ban Tuyên giáo Trung ương về việc “Tăng cường công tác chỉ đạo, quản lý, chấn chỉnh hoạt động báo, tạp chí, trang thông tin điện tử, mạng xã hội trong giai đoạn hiện nay”.

- Rà soát Quyết định thành lập Tạp chí điện tử, Quyết định bổ nhiệm nhân sự, các Quy chế đã ban hành để sửa đổi, bổ sung đảm bảo tuân thủ đúng các quy định của pháp luật về báo chí, các quy định pháp luật có liên quan và quy định của Đảng liên quan đến công tác báo chí.

3.2. Đề xuất Bộ Thông tin và Truyền thông kiến nghị Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Nội vụ các nội dung sau

3.2.1. Đối với Ban Tuyên giáo Trung ương

Đề xuất Lãnh đạo Bộ chỉ đạo Cục Báo chí tham mưu văn bản của Bộ kiến nghị Ban Tuyên giáo Trung ương:

- Chỉ đạo các cơ quan chủ quản báo chí thực hiện nghiêm việc tiếp nhận, triển khai các chỉ đạo, định hướng, yêu cầu của cơ quan chỉ đạo báo chí, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí.

- Chỉ đạo Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam nghiêm túc thực hiện đầy đủ chức trách, quyền hạn của cơ quan chủ quản báo chí theo quy định tại khoản 3 Điều 4 Quy định 101-QĐ/TW ngày 28/02/2023 của Ban Bí thư quy định về trách nhiệm, quyền hạn và việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật lãnh đạo cơ quan báo chí.

3.2.2. Đối với Bộ Nội vụ

Điều lệ Hội, Hiệp hội là cơ sở để thực hiện các hoạt động của Hội, Hiệp hội. Do đó, để tăng cường vai trò, trách nhiệm của cơ quan chủ quản đối với cơ quan báo chí theo chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, quy định của pháp luật về báo chí, đề xuất Lãnh đạo Bộ chỉ đạo Cục Báo chí tham mưu văn bản của Bộ đề nghị Bộ Nội vụ xem xét, yêu cầu bổ sung trong Điều lệ hoạt động của Hội, Hiệp hội (có cơ quan báo chí là cơ quan ngôn luận) quy định về quyền hạn và nhiệm vụ của cơ quan chủ quản đối với cơ quan báo chí, trong đó nêu rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan báo chí; Quy định cụ thể về tiêu chuẩn đối với người được phân công phụ trách công tác lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan báo chí phải có kiến thức quản lý nhà nước về hoạt động báo chí.

3.3. Đề xuất Bộ Thông tin và Truyền thông

- Chỉ đạo Cục Báo chí và các cơ quan có liên quan rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung hoàn thiện chính sách, pháp luật về báo chí hiện hành nhằm quy định rõ ràng, cụ thể hơn về trách nhiệm, nhiệm vụ của cơ quan chủ quản báo chí trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan báo chí trực thuộc; Quy định bổ sung chế tài xử phạt đối với cơ quan chủ quản báo chí.

- Chỉ đạo Cục Báo chí chủ trì rà soát tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm Tổng biên tập Tạp chí điện tử Môi trường Xây dựng để xử lý, đảm bảo thực hiện đúng quy định của Đảng, quy định của pháp luật về báo chí.