Không ai ‘mua’ hết được 500 đại biểu

  'Đại biểu Quốc hội có điểm lợi là không có phe cánh, nhóm lợi ích, do đó tiếng nói của họ có tính khách quan, độc lập. Không ai “mua” hết được gần 500 con người', ông Nguyễn Đình Hương nói.

LTS: Tiếp theo chủ đề chữ Tín của người lãnh đạo với người dân, nhân sự kiện lấy phiếu tín nhiệm các nhân sự cấp cao của Quốc hội, Tuần Việt Nam đã có cuộc trò chuyện với ông Nguyễn Đình Hương, nguyên Phó Ban Tổ chức Trung ương.

Sát hạch tín nhiệm và đèn pha chiếu lãnh đạo

Niềm tin từng phải mua rất đắt

Chữ Tín có dăm, ba bảy đường

Đức tài cán bộ đều cao thì mâu thuẫn

Hôm nay, Quốc hội sẽ tiến hành lấy phiếu tín nhiệm với những vị trí lãnh đạo chủ chốt do QH phê chuẩn. Theo ông đánh giá, đây có phải là một bước tiến, bước đột phá về tinh thần dân chủ?

- Theo tôi, lấy phiếu tín nhiệm lần này là chuyện đáng mừng. Nó thể hiện bước tiến về dân chủ gián tiếp: Tuy không phải toàn dân bầu, nhưng là gần 500 đại biểu đại diện cho gần 90 triệu dân sẽ bỏ phiếu.

Hoạt động này tuy không phải là mới, nhưng cũng lại là mới ở nước ta. Đảng vẫn thường xuyên tiến hành bỏ phiếu để đề bạt, bỏ phiếu giữa nhiệm kỳ, rồi bỏ phiếu qua nửa nhiệm kỳ, rồi bỏ phiếu để bổ nhiệm lại v.v… Nhưng đây là lần đầu tiên QH bỏ phiếu các nhân sự cấp cao nhất, cấp quan trọng, chiến lược nhất.

Hiện băn khoăn lớn nhất của cử tri là cách thức lấy phiếu, đánh giá thế nào cho thực chất. Cử tri rất sợ người chưa tốt thì phiếu cao, và ngược lại. Băn khoăn này liệu có cơ sở?

- Việc lấy phiếu tín nhiệm diễn ra trong một bối cảnh đất nước như hiện nay là một vấn đề khó. Rất có thể nó sẽ rơi vào hai cách phản ảnh, hai xu hướng “lệch”.

Một là “dĩ hòa vi quý”, dẫn đến ai cũng đạt tín nhiệm cao. Nếu như vậy, kết quả không phản ánh sự thật, không đánh giá chính xác các nhà lãnh đạo.

Chúng ta lấy phiếu tín nhiệm tức là đánh giá, “cân đo đong đếm” đức tài của một người cán bộ. Vậy đức tài của gần 50 lãnh đạo cao nhất thể hiện ở đâu? Rõ ràng là nó thể hiện ở hiệu quả công việc. Nói cho cùng, hiệu quả công việc là thước đo của đức tài.

Ông Nguyễn Đình Hương: "Không ai mua được gần 500 người". Ảnh: Lê Anh Dũng

Bây giờ đất nước như thế này, lạm phát, trì trệ, những vụ việc như Vinashin gây thất thoát khổng lồ, v.v… mà nói đức tài cán bộ đều cao thì thật mâu thuẫn. Chính vì vậy, nếu kết quả có người cao kẻ thấp mới là công bằng. Còn ai cao, ai thấp thì để nhân dân, đại biểu đánh giá.

Xu hướng thứ 2 là bỏ phiếu chủ yếu dựa trên cảm tính, trên những biểu hiện bề ngoài của người được bỏ phiếu. Chẳng hạn, chỉ qua thái độ, tiếp xúc của người đó không gây ấn tượng tốt mà bỏ phiếu thấp thì oan cho người ta.

Hay có trường hợp người ta làm rất tồi, nhưng nói rất hay, quan hệ rất khéo thì lại được phiếu cao. Còn những người đôi khi lạnh lùng, tẻ nhạt, ít tiếp xúc, ít quan hệ, ít biếu xén thì có khi lại mất phiếu.

Nhìn vào mặt bằng lá phiếu chúng ta sẽ đánh giá được thực chất của cuộc lấy phiếu này chính xác, trung thực hay không.

Không mua được Quốc hội!

Vừa qua công tác điều hành của một số bộ ngành có vấn đề, vấp phải nhiều ý kiến than phiền của người dân. Nhưng nếu đến khi công bố kết quả bỏ phiếu, người dân soi vào và thấy mâu thuẫn với thực tế thì sẽ thế nào, thưa ông?

- Theo tôi, có 3 kiểu hành xử.

Thứ nhất là kiểu lãnh đạo chẳng làm gì, như dân gian hay nói là “bèo dạt mây trôi” đợi đến hết nhiệm kỳ là thôi. Những người này chẳng có lỗi gì nhưng cũng chẳng làm được gì gọi là to tát.

Kiểu thứ 2 là làm được rất nhiều việc, đột phá khâu này khâu kia. Đó là những người dám nghĩ dám làm, dám đột phá, dám mở đường – những vị tư lệnh ngành dám “tháo nút”. Những việc họ làm có cái được, có cái không, nhưng còn hơn là những người không làm gì.

Kiểu thứ 3 mà dân gian hay gọi là "ba phải",  tức là thụ động, là trên bảo gì thì làm nấy. Trên bảo hôm nay chống dịch bệnh thì ông đi chống dịch, mai bảo làm cái khác thì lại làm cái khác.

Chính vì vậy, trong công tác cán bộ, tôi cho rằng cách đánh giá cần hết sức công bằng và thận trọng. Nếu không sẽ dẫn đến đánh giá sai, thiếu chính xác.

Như ông nói, thì ở đây cần đặt ra câu chuyện khả năng đánh giá của đại biểu QH đối với năng lực lãnh đạo. Ông nhìn nhận vấn đề này thế nào?

- Đại biểu QH là một cơ cấu chính trị gồm nhiều trình độ khác nhau, từ nhân sự trong Bộ Chính trị, rồi các bộ trưởng, cho đến những đại biểu cấp cơ sở. Mức độ, khả năng tiếp cận thông tin của các đại biểu cũng khác nhau, từ đó mà có những đánh giá, nhìn nhận khác nhau.

Hay cùng hoạt động trong Quốc hội, nhưng số đại biểu thường xuyên phát biểu ý kiến không phải là nhiều, may lắm thì được 1/3.

Tuy nhiên, đại biểu QH có điểm lợi là không có phe cánh, nhóm lợi ích, do đó tiếng nói của họ có tính khách quan, độc lập. Không ai “mua” hết được gần 500 con người. Không mua được QH đâu!

Vì vậy, dù chất lượng không đồng đều, nhưng tiếng nói của đại biểu vẫn phản ánh được tiếng nói số đông, của người dân...  Họ chỉ có trình độ, lượng thông tin khác nhau thì đánh giá khác nhau, chứ không mua được.

Thêm một sự bất tín sẽ rất nguy

Như ban đầu ông nói, tình hình kinh tế trì trệ như vậy, lạm phát như vậy mà kết quả lấy phiếu tín nhiệm ai cũng đạt thì thế nào?

- Dĩ nhiên phải xem chuyện bỏ phiếu lần này là một thứ thước đo của lòng tin. Đại biểu QH đại diện cho tiếng nói của dân, nhưng thực tế họ có bỏ phiếu cho tiếng nói của dân không? Nếu họ bỏ cho tiếng nói, khát vọng của dân thì phiếu mới chính xác. Nếu không, thì bản thân các ĐB cũng sẽ bị người dân "bỏ phiếu" về mặt uy tín.

Việc lấy phiếu lần này đặt lên vai gần 500 đại biểu một gánh rất nặng trước lịch sử. Đó là họ phải bỏ phiếu cho trúng, phải đứng trên lập trường, nguyện vọng, lợi ích của nhân dân, chứ không thể vì cái lợi cá nhân.

Đây là lần đầu tiên lấy phiếu nên sức ảnh hưởng càng lớn. Dự cảm của ông về kết quả và ảnh hưởng của nó đến lòng tin của người dân ra sao?

- Có lẽ phiếu thấp sẽ có, nhưng trường hợp quá bán hoặc quá 2/3 thì e rằng hơi khó xảy ra.

Tất nhiên, nếu kết quả trên nghị trường chưa phản ánh đúng những diễn biến thực tế mà ai cũng quan sát được thì người dân cũng sẽ bị mất mát, hao hụt niềm tin.

Tôi vẫn nhấn mạnh một quan điểm của mình: Nhà nước này phải là nhà nước của nhân dân, chứ không phải của một thiểu số nào, nên củng cố niềm tin trong dân vẫn phải là mục tiêu tối thượng.

Bác Hồ từng nhiều lần nhắc nhở là nước có yên thì thuyền mới yên. Người dân hiện giờ cũng đã có những tâm trạng bất bình ở lĩnh vực này lĩnh vực khác. 

Nếu thêm một sự bất tín thì hậu quả khó lường...

Đăng Tấn - Mỹ Hòa