Kinh doanh online - kiếm tiền không quên nộp thuế

Bước sang kỷ nguyên số với sự bùng nổ mạnh mẽ của Internet, việc mua hàng trực tuyến - với ưu thế nổi trội giúp cho khách hàng có thể tiết kiệm thời gian và tiền bạc - ngày càng trở nên phổ biến. Ở Việt Nam, hình thức kinh doanh qua mạng - kinh doanh online ngày càng phát triển và đã trở thành địa chỉ mua sắm mới của người tiêu dùng.

Theo Báo cáo Thương mại điện tử Việt Nam 2014 do Cục Thương mại điện tử và Công nghệ thông tin (VECITA, Bộ Công Thương) công bố, tổng doanh thu từ thương mại điện tử giữa doanh nghiệp với khách hàng (B2C) tại Việt Nam trong năm 2014 đã cán mốc 2,97 tỷ USD, chiếm 2,12% tổng mức bán lẻ hàng hóa cả nước. Dự kiến doanh thu từ thương mại điện tử B2C sau 5 năm nữa (2020) sẽ chạm 10 tỷ USD, tăng trưởng 20%/năm.

Con số nêu trên vẫn chưa bao gồm doanh thu từ kinh doanh online giữa chủ thể không phải là doanh nghiệp với khách hàng, và dù hình thức kinh doanh online ngày càng phát triển nhưng Nhà nước chưa thu được thuế một cách hiệu quả từ hoạt động này.

Loại hình kinh doanh trực tuyến có nhiều mặt thuận lợi khi người bán chỉ cần một máy tính có kết nối Internet là có thể ngồi mọi nơi, mọi lúc để bán hàng, không tốn tiền mặt bằng, không chi phí quảng cáo, không thuế, chỉ cần thông tin sản phẩm cùng với địa chỉ liên lạc thì có thể chào bán sản phẩm. Việc không mở cửa hàng đã giảm được nhiều thủ tục, chi phí như làm giấy phép kinh doanh, thuê mặt bằng, đặc biệt là chưa bị cơ quan thuế quản lý thu thuế nên lãi sẽ cao hơn.

Điều 21 Luật Quản lý thuế quy định tất cả các hoạt động sản xuất, kinh doanh đều phải đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế và kê khai nộp thuế. Theo Nghị định 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử và Thông tư số 47/2014/TT-BCT về quản lý website thương mại điện tử (có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2015), chỉ những đơn vị nào kinh doanh trên mạng xã hội theo hình thức sàn giao dịch điện tử (website cho phép người tham gia được mở các gian hàng trên đó để trưng bày, giới thiệu hàng hóa hoặc dịch vụ; cho phép người tham gia được lập các website nhánh để trưng bày, giới thiệu hàng hóa hoặc dịch vụ; có chuyên mục mua bán, trên đó cho phép người tham gia đăng tin mua bán hàng hóa và dịch vụ) mới phải đăng ký và thực hiện nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp. Cá nhân bán hàng trên các mạng xã hội có trách nhiệm thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế theo quy định của pháp luật.

Về nguyên tắc, đánh thuế đối với cá nhân khi kinh doanh trên mạng xã hội không có một sắc thuế mới mà sử dụng thuế thu nhập cá nhân. Hiện nay, có hai cách thu thuế thu nhập cá nhân, một là thu thuế bằng phương pháp khấu trừ tại nguồn, tức là cơ quan, tổ chức chi trả thu nhập cho các cá nhân thì đồng thời, khấu trừ thuế như một loại thu nhập vãng lai; hai là các cá nhân này phải tự kê khai thuế để nộp.

Các mức đóng thuế thu nhập cá nhân cũng đã được quy định rất rõ. Theo Luật sửa đổi bổ sung một số điều các Luật về thuế có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2015, thuế thu nhập cá nhân của cá nhân kinh doanh sẽ được tính theo tỷ lệ phần trăm dựa trên doanh thu tuỳ ngành hàng. Trong đó, thấp nhất là lĩnh vực phân phối, cung cấp hàng hóa chỉ chịu thuế 0,5%; dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu chịu thuế 2%; hoạt động cho thuê tài sản, đại lý bảo hiểm, đại lý xổ số, đại lý bán hàng đa cấp là 5%; sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu: 1,5% và các hoạt động kinh doanh khác: 1%. Các cá nhân kinh doanh cũng có thể được nộp theo biểu thuế lũy tiến từng phần dựa trên thu nhập thực sau khi giảm trừ gia cảnh. Những người có thu nhập bình quân dưới 9 triệu/tháng sẽ được miễn. Ngoài ra, với thuế giá trị gia tăng, các cá nhân kinh doanh có doanh thu dưới 100 triệu/năm cũng không phải kê khai, nộp thuế này. Như vậy, hoạt động kinh doanh của cá nhân trên mạng xã hội phải có quy mô lớn mới đến các ngưỡng phải nộp thuế. Có thể thấy quy định là đúng và cần thiết để người kinh doanh online kiếm tiền nhưng không quên nộp thuế, nhưng thực hiện rất khó khăn.

Nếu như đối với doanh nghiệp, bên cạnh những biện pháp hành chính còn có thể có những biện pháp khuyến khích, tôn vinh như việc công bố Bảng xếp hạng 1000 doanh nghiệp nộp thuế thu nhập doanh nghiệp nhiều nhất (V1000) thì với cá nhân kinh doanh online chưa có những biện pháp hữu hiệu. Người bán hàng trên mạng Internet thường kiếm tiền nhưng quên nộp thuế và nếu có nộp thuế thì cũng không muốn được nêu tên.

TS. Phạm Trí Hùng