Nghị quyết 98 sửa đổi được kỳ vọng tạo cú hích thể chế chưa từng có cho TPHCM, trong khi mô hình TOD mở ra hướng phát triển đô thị hiện đại, bền vững. Hai góc nhìn từ đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân và kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn về vấn đề này.
Metro Bến Thành - Suối Tiên, dự án đường sắt đô thị đầu tiên của TPHCM
TPHCM đang đứng trước bước ngoặt phát triển mới, khi yêu cầu tăng trưởng nhanh phải song hành với chất lượng, bền vững và năng lực cạnh tranh dài hạn. Trong bối cảnh đó, việc tháo gỡ các “nút thắt” thể chế thông qua Nghị quyết 98 sửa đổi và tổ chức lại không gian đô thị theo mô hình TOD được xem là hai trụ cột then chốt.
Phóng viên VietNamNet đã có cuộc trao đổi với đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Trần Hoàng Ngân – người theo sát quá trình hoàn thiện Nghị quyết 98 và kiến trúc sư (KTS) Ngô Viết Nam Sơn – chuyên gia quy hoạch đô thị, để làm rõ những kỳ vọng, cơ hội cũng như điều kiện để TPHCM thật sự bứt phá.
Nghị quyết 98 sửa đổi: Mở “đường băng” thể chế cho TPHCM tăng tốc
Phóng viên: Thưa ông Trần Hoàng Ngân, ông đánh giá thế nào về ý nghĩa của việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 trong bối cảnh hiện nay?
ĐBQH Trần Hoàng Ngân. Ảnh: HV
Ông Trần Hoàng Ngân: Có thể nói Nghị quyết 98 sửa đổi mang ý nghĩa rất lớn đối với TPHCM. Sau đại dịch và giai đoạn phục hồi đầy thách thức, thành phố cần một thể chế đủ mạnh, đủ linh hoạt để giải phóng các nguồn lực đang bị ách tắc. Nghị quyết lần này không chỉ nhằm tháo gỡ khó khăn trước mắt mà còn tạo nền tảng thể chế cho tăng trưởng nhanh và bền vững trong trung, dài hạn.
Theo ông, những “điểm nghẽn” lớn nhất mà Nghị quyết 98 sửa đổi cần tập trung tháo gỡ là gì?
Đó là cơ chế đầu tư, cơ chế tài chính – ngân sách và thẩm quyền quyết định. TPHCM có tiềm năng rất lớn nhưng trong nhiều năm bị hạn chế bởi quy trình, thủ tục và sự phân tán thẩm quyền. Khi không có đủ quyền chủ động, thành phố khó thu hút được các nhà đầu tư chiến lược, nhất là trong các lĩnh vực then chốt như tài chính, thương mại, khoa học – công nghệ hay hạ tầng.
“Trải thảm đỏ” đúng cách cho nhà đầu tư chiến lược
Ông nhiều lần nhấn mạnh vai trò của nhà đầu tư chiến lược. Vì sao đây là vấn đề cốt lõi?
Nhà đầu tư chiến lược không chỉ mang vốn mà còn mang công nghệ, quản trị và chuỗi giá trị. TPHCM muốn bứt phá thì phải thu hút được những “đại bàng” thực sự. Tuy nhiên, để làm được điều đó, thành phố cần một cơ chế đủ hấp dẫn và linh hoạt, chứ không thể bó hẹp trong một danh mục ưu đãi quá hẹp như hiện nay.
Cụ thể, ông đề xuất những điều chỉnh gì trong Nghị quyết 98?
Tôi cho rằng cần mở rộng danh mục lĩnh vực ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược, bao gồm tài chính, thương mại, y tế, giáo dục, khoa học – công nghệ. Đồng thời, nên trao quyền cho HĐND TPHCM được chủ động bổ sung danh mục nhà đầu tư chiến lược khi thực tiễn phát sinh, thay vì mỗi lần lại phải trình Quốc hội xin điều chỉnh, rất mất thời gian.
Vấn đề tài chính – ngân sách của TPHCM có được giải quyết tốt hơn qua nghị quyết sửa đổi?
Quan điểm nhất quán của TPHCM là không xin thêm tỷ lệ điều tiết ngân sách, mà xin cơ chế để huy động và sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn. Khi có thể khai thác tốt nguồn lực đất đai, hạ tầng và hợp tác công - tư, thành phố sẽ có thêm dư địa tài chính để đầu tư phát triển.
Từ thể chế đến không gian phát triển đô thị
Từ câu chuyện thể chế và nguồn lực, bài toán hạ tầng và tổ chức không gian đô thị trở thành vấn đề trung tâm, đặc biệt trong bối cảnh TPHCM mở rộng quy mô và dân số.
Thưa KTS Ngô Viết Nam Sơn, ông nhìn nhận vai trò của mô hình TOD trong chiến lược phát triển TPHCM như thế nào?
KTS Ngô Viết Nam Sơn
KTS Ngô Viết Nam Sơn: TOD là chìa khóa để TPHCM giải quyết đồng thời nhiều bài toán: giao thông, không gian đô thị, tài chính hạ tầng và chất lượng sống. Thay vì coi metro chỉ là dự án giao thông tiêu tốn ngân sách, TOD biến metro thành “đòn bẩy” tạo ra giá trị gia tăng cho đô thị.
Ông từng nêu ví dụ đầu tư 1 tỷ USD cho metro có thể mang lại hàng chục tỷ USD. Cơ chế tạo ra giá trị đó là gì?
Khi metro được xây dựng, giá trị đất đai quanh các nhà ga tăng lên rất mạnh. Nếu Nhà nước chủ động quy hoạch, thu hồi, đấu giá và phát triển quỹ đất theo mô hình TOD, nguồn thu từ đất có thể vượt xa chi phí đầu tư ban đầu. Nói cách khác, đô thị có thể “tự nuôi mình” thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách.
Kết nối thể chế – quy hoạch để tạo đột phá dài hạn
Theo ông, TPHCM nên bắt đầu triển khai TOD từ đâu?
Trước mắt là các tuyến metro số 1 và số 2, nơi đã có hạ tầng và mật độ dân cư cao. Quan trọng là phải xác định rõ vùng ảnh hưởng TOD quanh các ga, quy hoạch đồng bộ chức năng ở, việc làm, dịch vụ và không gian công cộng, thay vì phát triển manh mún.
Việc triển khai TOD đòi hỏi điều kiện gì về quản trị và thể chế?
Điều kiện tiên quyết là hành lang pháp lý rõ ràng và tư duy quản trị mới. TOD không thể thành công nếu mỗi sở, ngành làm một phần việc riêng rẽ. Cần một đầu mối đủ mạnh để điều phối toàn bộ quá trình, từ quy hoạch, giải phóng mặt bằng đến thu hút đầu tư.
Trở lại với Nghị quyết 98, ông Trần Hoàng Ngân đánh giá thế nào về mối liên hệ giữa nghị quyết này và TOD?
Ga Bến Thành lung linh về đêm. Đây là nhà ga đầu tiên của tuyến metro số 1 với điểm nhấn hình hoa sen tuyệt đẹp.
Ông Trần Hoàng Ngân: Tôi cho rằng Nghị quyết 98 chính là nền tảng thể chế để triển khai TOD hiệu quả. Khi thành phố có quyền chủ động hơn về quy hoạch, tài chính và đầu tư, các mô hình mới như TOD mới có “đất” để phát triển đúng nghĩa.
Theo ông, nếu hai trụ cột này được triển khai đồng bộ, TPHCM sẽ đạt được điều gì trong 10–20 năm tới?
TPHCM có thể tăng trưởng ở mức cao, bền vững hơn, giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước. Quan trọng hơn, thành phố sẽ chuyển sang mô hình phát triển dựa trên chất lượng, đổi mới sáng tạo và hiệu quả sử dụng nguồn lực.
KTS Ngô Viết Nam Sơn kỳ vọng gì vào diện mạo TPHCM trong tương lai nếu TOD được triển khai đúng hướng?
KTS Ngô Viết Nam Sơn: Tôi kỳ vọng một TPHCM xanh hơn, thông minh hơn, người dân đi lại thuận tiện bằng giao thông công cộng, giảm phụ thuộc vào xe cá nhân. Khi đó, tăng trưởng kinh tế sẽ song hành với chất lượng sống, và TPHCM có thể sánh ngang các siêu đô thị trong khu vực.
Xin cám ơn các ông !
Tối 12/12/2025, UBND TPHCM đã họp khẩn để triển khai ngay Nghị quyết 98 (sửa đổi, bổ sung) về cơ chế đặc thù, với tinh thần "rõ địa chỉ, rõ thời gian", nhằm tận dụng các cơ chế mới như thu hồi đất phát triển đô thị quanh nhà ga (TOD), thu hút đầu tư chiến lược và xử lý dứt điểm vướng mắc để TPHCM bứt phá tăng trưởng từ 2026, hướng tới mục tiêu "siêu đô thị".
Các nội dung chính bao gồm phân công trách nhiệm, thành lập đội đặc nhiệm giải phóng mặt bằng, xây dựng kế hoạch chi tiết để áp dụng ngay từ 1/1/2026.
Các cơ chế mới quan trọng:
Phát triển đô thị quanh nhà ga (TOD): Cho phép TP chủ động thu hồi đất, giữ 100% nguồn thu từ khai thác quỹ đất TOD để tái đầu tư hạ tầng giao thông, tạo mô hình tài chính đô thị hiện đại.
Thu hút đầu tư: Tạo điều kiện thu hút nhà đầu tư chiến lược với các dự án lớn.
Xử lý dự án tồn đọng: Tập trung giải quyết dứt điểm các vướng mắc, đặc biệt là bồi thường giải phóng mặt bằng cho các dự án trọng điểm như metro và Vành đai 3.
Tầm nhìn và kỳ vọng
Kích hoạt tăng trưởng: Kỳ vọng các cơ chế mới giúp TP đạt mức tăng trưởng cao (10.5% - 11%).
Siêu đô thị: Hướng tới mục tiêu trở thành siêu đô thị hiện đại, đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng sống và năng lực cạnh tranh quốc tế.
Mô hình phát triển mới: Xây dựng mô hình kiến tạo, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, khác biệt so với các địa phương khác.
.svg){kind=icon}
