- Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Nga cho biết lần đầu tiên, Chính phủ nhìn nhận thẳng thắn trước QH một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức, kể cả một số cán bộ cao cấp không hoàn thành trách nhiệm, bổn phận trước Đảng, trước nhân dân”.

Thẩm tra báo cáo báo cáo của CP về công tác phòng chống tham nhũng (PCTN) năm 2016, Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, UB Tư pháp đồng tình với đánh giá của Chính phủ: “Tình hình tham nhũng vẫn đang diễn ra phức tạp, xảy ra ở nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều lĩnh vực với mức độ phổ biến, tính chất rất nghiêm trọng”. 

Đánh giá này là đúng với thực trạng hiện nay cũng như phản ánh của người dân, doanh nghiệp và xếp hạng của Tổ chức Minh bạch quốc tế.

{keywords}
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga. Ảnh: Quốc Anh

Hành động chưa tương xứng quyết tâm

Nói về tồn tại, hạn chế, UB Tư pháp cho rằng, báo cáo của Chính phủ đã nêu lên nhiều tồn tại, hạn chế trong công tác PCTN nhưng chưa chỉ rõ địa chỉ của tồn tại, hạn chế đó và trách nhiệm cá nhân của người có thẩm quyền.

Trong nhiều phiên thảo luận, ĐBQH khóa 13 đánh giá một trong những nguyên nhân tham nhũng còn nghiêm trọng là do trong nhiều năm các báo cáo vẫn còn biểu hiện nể nang, ngại va chạm, đánh giá chung chung: “có một số nơi”, “có một bộ phận”, “một số người đứng đầu”, “một số cơ quan, đơn vị”… mà không có địa chỉ cụ thể nên không xác định được trách nhiệm cá nhân và không có tác dụng mạnh mẽ để chỉnh đốn, thay đổi.

“Quyết tâm chống tham nhũng chỉ nằm trên văn bản, còn hành động trên thực tế lại chưa tương xứng. Đáng lưu ý có một số cán bộ còn bao che, tiếp tay, “bảo kê” cho vi phạm”, Chủ nhiệm UB Tư pháp nói.

Bà cho biết, nhiều đại biểu đề nghị: “Phải phân định rõ ràng trách nhiệm tập thể với trách nhiệm của từng cá nhân có thẩm quyền quyết định, tránh tình trạng khi xảy ra sai phạm, không quy được trách nhiệm cá nhân, lấy trách nhiệm tập thể làm nơi lẩn tránh an toàn cho trách nhiệm cá nhân”.

Đề nghị này của các ĐBQH cũng rất nhất quán với quan điểm của người đứng đầu Chính phủ trong việc yêu cầu lãnh đạo các bộ, ngành nói phải đi đôi với làm và quy rõ trách nhiệm cụ thể khi xảy ra sai phạm.

UB Tư pháp đồng tình và đề nghị Chính phủ kiên quyết thực hiện chủ trương này để xây dựng một Chính phủ liêm chính như cam kết của Thủ tướng trước Quốc hội.

Về nguyên nhân tồn tại, hạn chế, UB Tư pháp nhận thấy, báo cáo của Chính phủ năm nay đã đánh giá sâu sắc nguyên nhân của tồn tại, hạn chế trong công tác PCTN. Đây là lần đầu tiên Chính phủ nhìn nhận thẳng thắn trước Quốc hội: “Một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức, trong đó có những người giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp thiếu tu dưỡng, rèn luyện, giảm sút ý chí chiến đấu, không hoàn thành trách nhiệm, bổn phận trước Đảng, trước nhân dân, có những trường hợp phạm tội tham nhũng phải xử lý trước pháp luật”.

Tha hóa quyền lực là nguyên nhân gốc rễ

Ngoài ra, UB Tư pháp đề nghị Chính phủ lưu ý đến những quy định nhằm bảo đảm kiểm soát quyền lực của người có chức vụ, quyền hạn của các cơ quan trong hệ thống chính trị còn nhiều sơ hở, chưa cụ thể. Chính điều này cùng với việc thiếu kiểm tra, giám sát việc thực thi quyền lực trên thực tế dẫn tới tình trạng lạm quyền để trục lợi cá nhân, cấu kết “sân sau”, “lợi ích nhóm”…

Theo bà Nga, các nghiên cứu quốc tế về tham nhũng đã khẳng định rằng: Ở bất kỳ quốc gia nào trên thế giới, quyền lực nếu không được kiểm soát chặt chẽ tất yếu sẽ dẫn đến tha hóa quyền lực. Đây chính là bản chất và là nguyên nhân gốc rễ của tham nhũng.

Do đó, Chính phủ cần nghiên cứu để cụ thể hóa quy định về kiểm soát quyền lực để PCTN có hiệu quả và góp phần thực hiện nghiêm quy định về kiểm soát quyền lực tại khoản 3 Điều 2 Hiến pháp năm 2013.

Đồng thời, UB Tư pháp cũng lưu ý hiện còn thiếu tiêu chí khoa học, khách quan để người đứng đầu đánh giá chính xác cán bộ, công chức. Sự hài lòng của người dân đối với việc thực hiện trách nhiệm công vụ của cán bộ, công chức, viên chức chưa được coi là tiêu chí, thước đo quyết định sự tồn tại và thăng tiến của cán bộ, công chức, viên chức dẫn đến tình trạng trì trệ, thiếu động lực làm việc, thậm chí vòi vĩnh, nhũng nhiễu.

“Với quy định “biên chế suốt đời”, “có vào không có ra”, “có lên không có xuống” đã tạo nên sức ỳ rất lớn, dù cán bộ, công chức làm việc không hiệu quả nhưng người đứng đầu rất khó để xem xét trách nhiệm và kỷ luật họ”, Chủ nhiệm UB Tư pháp nhấn mạnh.

Bà cũng nêu lên tình trạng dễ nảy sinh tư tưởng “dĩ hòa vi quý”, “dễ mình dễ ta” trong việc lấy phiếu tín nhiệm của cán bộ, công chức để xem xét bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo, quản lý.

Đây là những bất cập trong công tác tổ chức cán bộ và là nguyên nhân quan trọng làm cho công tác cải cách hành chính, cải cách tổ chức bộ máy của cả hệ thống chính trị để PCTN còn hạn chế.

“Đề nghị Chính phủ đánh giá rõ hơn để xác định các giải pháp khắc phục hiệu quả trong thời gian tới”, bà Nga nói.

Thu Hằng