LOT bắt đầu mở các đường bay vượt Đại Tây Dương vào đầu những năm 1970, sử dụng mẫu máy bay Ilyushin Il-62 do Liên Xô chế tạo. Máy bay chở khách gặp nạn cách đây đúng 39 năm là chiếc Ilyushin Il-62 đầu tiên mà hãng hàng không này đã mua để phục vụ mục đích đó, xuất xưởng năm 1971.

{keywords}
Chiếc Ilyushin Il-62 mang số hiệu chuyến bay LOT 007 tại sân bay quốc tế Kennedy năm 1979. Ảnh: History.com

Theo lịch trình ban đầu, chiếc Ilyushin Il-62 mang số hiệu chuyến bay LOT 007 dự kiến khởi hành từ sân bay quốc tế Kennedy (Mỹ) vào lúc 19h theo giờ địa phương ngày 13/3/1980. Song, chuyến bay đã bị hoãn do một trận bão tuyết lớn. Mãi tới 21h18 cùng ngày, LOT 007 mới khởi hành. Tổ lái gồm cơ trưởng Paweł Lipowczan và cơ phó Tadeusz Łochocki.

Sau 9 giờ bay, vào lúc 11h13 ngày 14/3/1980, máy bay chuẩn bị hạ cánh xuống phi trường Okęcie ở thủ đô Warsaw của Ba Lan. Chỉ khoảng 1 phút trước khi đáp xuống đường băng, phi hành đoàn thông báo với Trạm kiểm soát không lưu Okęcie rằng đèn báo hiệu hạ cánh không hoạt động, nên họ sẽ dự định cho máy bay di chuyển vòng vòng để kỹ sư kiểm tra xem trục trặc có phải do cháy cầu chì hay cháy bóng đèn, hoặc liệu có vấn đề gì với việc triển khai bánh răng hay không.

{keywords}
Ảnh: History.com

9 giây sau, máy bay đột ngột lao dốc. Sau 26 giây sụt giảm độ cao mất kiểm soát, lúc 11h14, máy bay bị va đập cánh bên phải vào một cái cây và lao xuống hào nước bao quanh một pháo đài có từ thế kỷ 19, với vận tốc đạt gần 380 km/h ở góc xuống 20 độ, cách đường băng 950 mét và cách một khu dân cư gần đó 100 mét.

Vào những giây phút cuối cùng, Cơ trưởng Lipowczan đã cố gắng tránh để máy bay đâm vào một trại cải tạo dành cho tội phạm vị thành niên, tọa lạc ở đường Rozwojowa, giúp giảm số người thương vong trong sự cố. Viên phi công này về sau đã được ca ngợi vì hành động đó.

{keywords}
Ảnh: picsunday.com

Khi đâm xuống đất, máy bay bị vỡ nát. Một mảnh lớn của thân chính máy bay chìm xuống hào nước, trong khi phần đuôi và các bộ phận của thiết bị hạ cánh chính bị văng ra cách đó vài mét, ngay trước lối vào pháo đài.

{keywords}
Ảnh: picsunday.com

Một đội lặn đã lập tức được phái tới hiện trường, cố gắng mò vớt các bộ phận của máy bay, bao gồm cả động cơ. Tuy nhiên, con hào quá đục và tăm tối nên nhà chức trách rốt cuộc phải cho tháo cạn nước để đội điều tra có thể trục vớt các mảnh vỡ.

{keywords}
Ảnh: AP

Cả 87 người có mặt trên chuyến bay LOT 007, gồm 77 hành khách và 10 thành viên phi hành đoàn, đều tử nạn. Thi thể của Cơ trưởng Lipowczan được tìm thấy trên con phố cách nơi máy bay rơi khoảng 60 mét. Xác của những nạn nhân khác được phát hiện nằm lẫn trong các mảnh vỡ của máy bay xấu số.

Trong số các nạn nhân có ca sĩ Ba Lan Anna Jantar, nhà nghiên cứu âm nhạc dân tộc Mỹ Alan P. Merriam, 6 sinh viên Ba Lan về nước sau khi tham gia một hội thảo ở New York và 22 thành viên thuộc đội tuyển quyền Anh nghiệp dư quốc gia Mỹ (gồm 14 võ sĩ hàng đầu cùng 8 huấn luyện viên, bác sĩ và trọng tài).

Theo các bác sĩ có mặt tại hiện trường tai nạn, nhiều hành khách rõ ràng đang ngủ khi máy bay lao xuống. Tuy nhiên, một vài trong số họ, kể cả các võ sĩ, dường như biết máy bay sắp đâm xuống mặt đất nên họ cố túm chặt vào ghế ngồi, mạnh đến nỗi hằn dấu vết và khiến các cơ cũng như gân trên cánh tay của họ bị đứt trong sự cố.

Một số báo cáo nhận định, một vài võ sĩ thực sự sống sót sau khi máy bay rơi nhưng cuối cùng vẫn bị chết đuối trong hào nước. Song, các nhà điều tra không phát hiện bằng chứng nào cho giả thuyết này.

Kết quả điều tra hé lộ, nguyên nhân tai nạn bắt nguồn từ tình trạng rạn nứt của một đĩa tua-bin trong động cơ máy bay, dẫn đến trục trặc động cơ. Nhà chức trách phát hiện nhiều lỗi sản xuất ở đĩa tua-bin này.

Ngoài ra, trong một cuộc phỏng vấn cho chương trình "The Black Series" của đài truyền hình Ba Lan, Cơ trưởng Tomasz Smolicz, một phi công giàu kinh nghiệm, đã có hàng ngàn giờ bay xuyên Đại Tây Dương trên những chiếc Ilyushins Il-62 và Il-62M trong những năm 1970 - 1980 cho biết, trước đây các máy bay từ Mỹ trở về Warsaw thường hạ cánh trên đường băng 150. Nếu các phi công hạ cánh ngay trước hoặc vào buổi trưa của một ngày nắng như ngày 14/3/1980, mặt trời gần như chiếu trực tiếp vào mắt họ, vốn đã rất mệt mỏi sau nhiều giờ bay đêm và liên tục giám sát các thiết bị buồng lái. Điều này đôi khi gây ra sự mất phương hướng và nhầm lẫn về việc đèn báo có thực sự sáng hay không.

Do đó, ông Smolicz tin, vào ngày định mệnh, đèn báo hạ cánh thực tế có thể vẫn sáng, nhưng phi hành đoàn LOT 007 có thể nhìn nhầm là nó bị tắt. Trong quá trình điều tra, nhà chức trách nhận thấy thiết bị hạ cánh đã được mở và khóa đúng cách.

Đáng chú ý, vào thời điểm xảy ra tai nạn, một hội nghị về cải thiện an toàn hàng không đang được tổ chức tại sân bay Okęcie, cách địa điểm rơi máy bay chưa đầy 1km.

{keywords}
Mộ của các thành viên phi hành đoàn chuyến bay LOT 007 tại nghĩa trang quân sự Powązki ở thủ đô Warsaw, Ba Lan. Ảnh: Wikimedia

Vụ rơi máy bay LOT 007 là thảm họa hàng không tồi tệ nhất xảy ra ở Ba Lan kể từ sau Thế chiến thứ hai. Sự cố đã gây ra tổn thất nghiêm trọng đối với bộ môn quyền Anh của Mỹ vì gần như xóa số đội tuyển quốc gia dự kiến sẽ tranh tài tại Thế vận hội Olympics diễn ra ở Moscow (Nga) sau đó trong năm 1980.

{keywords}
Một bức tượng nhỏ trong khuôn viên câu lạc bộ thể thao Skra Warszawa ở Warsaw, dành để tưởng niệm những võ sĩ quyền Anh của Mỹ đã thiệt mạng trong vụ rơi máy bay LOT 007 năm 1980. Ảnh: Wikimedia

Một thành viên của đội tuyển đấm bốc Mỹ may mắn thoát nạn là Bobby Czyz. Theo kế hoạch, võ sĩ này cũng sẽ có mặt cùng các đồng đội trên chuyến bay LOT 007 từ New York tới Warsaw, nhưng anh rốt cuôc phải hủy tham gia chuyến đi do bị thương trong một vụ tai nạn xe hơi vài ngày trước khi đội khởi hành. Về sau, Czyz đã giành chức vô địch thế giới môn quyền Anh hạng nặng.

Tuấn Anh