Sau gần 10 năm triển khai Nghị định 111/2015/NĐ-CP, công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam đã hình thành nền tảng, nhưng vẫn chưa đạt kỳ vọng về tỷ lệ nội địa hóa, năng lực sản xuất linh kiện và khả năng tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc Chính phủ ban hành Nghị định 205/2025/NĐ-CP vào tháng 7/2025 được xem là bước điều chỉnh kịp thời, nhằm tạo đòn bẩy mới cho nhóm doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ — vốn được coi là “gốc rễ” của ngành sản xuất trong nước.
Điểm dễ nhận thấy nhất là Nghị định 205 mở rộng đáng kể phạm vi điều chỉnh. Nếu trước đây, công nghiệp hỗ trợ chủ yếu gắn với lĩnh vực cơ khí, điện tử, ô tô, dệt may và da giày, thì nay khái niệm được cập nhật rõ ràng hơn: đó là các ngành sản xuất, gia công nguyên liệu, phụ liệu, vật liệu, linh kiện và phụ tùng cung cấp cho sản phẩm hoàn chỉnh. Cách định nghĩa này giúp bao quát thêm nhiều lĩnh vực mới nổi như năng lượng tái tạo, thiết bị y tế, công nghệ cao hay công nghiệp xanh — những mảng đang được nhiều nhà đầu tư quan tâm.
Nghị định 205 đồng thời bổ sung và nâng trần hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp. Theo quy định mới, doanh nghiệp sản xuất sản phẩm thuộc danh mục ưu tiên có thể được hỗ trợ tới 50% chi phí đầu tư máy móc, thiết bị, phần mềm thiết kế, nghiên cứu sản phẩm mẫu, đào tạo nhân lực và thuê chuyên gia tư vấn công nghệ. Các hoạt động xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu, tham gia hội chợ, kết nối giao thương được hỗ trợ tới 70% chi phí. Đây là mức hỗ trợ cao hơn hẳn giai đoạn trước, thể hiện định hướng “đầu tư cho nền tảng” thay vì chỉ ưu đãi thuế hay lãi suất. Với cơ chế mới này, doanh nghiệp nhỏ và vừa – nhóm chiếm đa số trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ – sẽ có thêm cơ hội tiếp cận chính sách, giảm rủi ro tài chính khi đầu tư đổi mới thiết bị, công nghệ.
Từ hỗ trợ công nghệ đến phát triển con người
Một điểm tiến bộ khác là Chính phủ đã thiết kế thêm ba điều khoản hoàn toàn mới, tập trung vào hỗ trợ pháp lý, bảo vệ môi trường và kiểm định chất lượng. Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ sẽ được tư vấn pháp lý khi tham gia thị trường quốc tế, được hỗ trợ chi phí xử lý môi trường nếu đặt trong khu, cụm công nghiệp hỗ trợ, và được tài trợ một phần kinh phí thử nghiệm, kiểm định, giám định hoặc chứng nhận sản phẩm. Chính sách này hướng đến việc giúp doanh nghiệp nội địa đạt chuẩn kỹ thuật quốc tế, tránh tình trạng “đủ năng lực sản xuất nhưng không đủ hồ sơ kỹ thuật để xuất hàng”.
Không chỉ “rót” nguồn lực vào máy móc và công nghệ, Nghị định 205 còn quan tâm đến yếu tố con người – điểm yếu lâu nay của ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam. Các kỹ sư, chuyên gia, sinh viên xuất sắc và giảng viên trong lĩnh vực này sẽ được hỗ trợ kinh phí đào tạo, thực tập và nghiên cứu ở trong và ngoài nước. Việc khuyến khích phát triển đội ngũ nhân lực chuyên sâu được kỳ vọng tạo bước đột phá về chất lượng lao động, giúp doanh nghiệp nội địa chủ động hơn trong thiết kế, kiểm định và quản trị chuỗi cung ứng.
Đáng chú ý, Nghị định 205 cũng kết nối chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ với các chương trình khác của Nhà nước như Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ phát triển khoa học – công nghệ, Quỹ bảo vệ môi trường và các chương trình phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa. Nhờ vậy, các nguồn hỗ trợ vốn, công nghệ, đào tạo hay chuyển giao có thể được phối hợp thống nhất, thay vì tản mạn như trước.
Với tầm nhìn dài hạn, Nghị định 205 đặt trọng tâm vào việc hình thành hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ theo hướng liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp nội địa và doanh nghiệp FDI. Điều này phù hợp với xu thế các tập đoàn đa quốc gia đang tái cấu trúc chuỗi cung ứng sau đại dịch và chuyển hướng sang “đa điểm” trong khu vực Đông Nam Á. Khi chính sách khuyến khích mạnh hơn, Việt Nam có cơ hội thu hút các dự án cung cấp linh kiện, vật liệu ngay trong nước, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu và nâng tỷ lệ giá trị gia tăng nội địa.
Tuy nhiên, để chính sách đi vào thực chất, các chuyên gia cho rằng khâu triển khai vẫn là yếu tố then chốt. Doanh nghiệp phải chứng minh đủ năng lực hấp thụ công nghệ, minh bạch tài chính và chủ động tiếp cận cơ quan quản lý để được hưởng ưu đãi. Còn phía Nhà nước, việc đơn giản hóa thủ tục, hướng dẫn cụ thể và minh bạch quy trình xét duyệt là điều kiện cần để tránh “đứt gãy” chính sách trên thực tế.
Nghị định 205 không chỉ là bản sửa đổi hành chính, mà là thông điệp chính trị rõ ràng về ưu tiên phát triển công nghiệp nền tảng. Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành quốc gia công nghiệp có năng lực cạnh tranh cao, việc nâng chất công nghiệp hỗ trợ sẽ quyết định sức bật của toàn ngành sản xuất. Nếu được triển khai hiệu quả, Nghị định 205 sẽ không chỉ giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa mạnh lên, mà còn đưa Việt Nam tiến gần hơn tới vị thế một trung tâm sản xuất mới của khu vực.
Phạm Huyền
.svg){kind=icon}
