Hiện nay, thuốc lá thế hệ mới ngày càng phổ biến, nhất là trong bộ phận người trẻ. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về tính chất cũng như tác hại của các loại sản phẩm này. Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, Tổ chức Y tế thế giới WHO tại Việt Nam, cho biết thuốc lá mới bao gồm các nhóm chính sau:
- Thuốc lá điện tử có nicotine (Electronic nicotine delivery systems -ENDS). ENDS nung nóng một loại dịch chứa nicotine (e-liquid) tạo ra khí aerosol người sử dụng sẽ hít vào. Trong dung dịch thuốc lá điện tử thường có các chất tạo mùi và được pha trong chất Propylene Glycol và/hoặc Glycerin (đóng vai trò dung môi cho nicotine). Ngoài thuốc lá điện tử còn có các hình thức khác như xì gà điện tử (e-cigar), shisha điện tử (e-shishas).
Thuốc lá điện tử không chứa nicotine (Electronic non-nicotine delivery systems -ENDS): ENNDS có cơ chế hoạt động tương tự ENDS, nhưng không chứa nicotine. Tuy nhiên một số mẫu vẫn có nicotine. Có thể sếp chung nhóm ENDS.
- Thuốc lá nung nóng (Heated tobacco products-HTP). HTPs nung sợi thuốc lá tới nhiệt độ nhất định bằng thiết bị làm nóng sử dụng pin. Nhiệt độ này thấp hơn nhiệt độ cháy ở đầu điếu thuốc lá (khoảng 600 độ C).
- Nhóm sản phẩm hỗn hợp (hybrid) cũng được coi là một loại thuốc nung nóng: có cả sợi thuốc lá và dung dịch nicotine.
Bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm cũng cho biết người sử dụng các sản phẩm này cũng có nhiều nguy cơ bệnh mãn tính giống như thuốc lá thông thường. Cụ thể: Hô hấp (suy giảm chức năng phổi do tắc nghẽn); Tim mạch (rối loạn chức năng mạch máu, cơ xơ cứng mạch máu, huyết khối, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, bệnh động mạch vành, tăng huyết áp và đột quỵ); Ung thư (tổn thương DNA gây tăng nguy cơ ung thư, tăng kháng hóa trị liệu.
Bệnh về răng miệng: bệnh viêm lợi, sâu răng, mất xương quanh răng, tổn thương niêm mạc miệng, tăng nguy cơ nhiễm trùng miệng); Bệnh tiêu hóa (đau vùng thượng vị, buồn nôn và nôn, tiêu chảy và xuất huyết tiêu hoá, viêm loét đại tràng).
Đặc biệt, Nicotine có trong các sản phẩm này còn làm ảnh hưởng xấu tới sức khoẻ người dùng. Điển hình là gây hại đến sự phát triển não trẻ em và vị thành niên. Nicotine có thể đi qua nhau thai dẫn đến nhiều hậu quả bất lợi, bao gồm hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh, giảm thính lực và béo phì. Sử dụng nicotine ở tuổi thiếu niên gây hại cho các phần của não kiểm soát sự chú ý, học tập, tâm trạng. Chất này còn thay đổi làm ảnh hưởng xấu tới quá trình các khớp thần kinh (Synapse) được hình thành. Các khớp nối này cần thiết cho bộ nhớ của não. Sử dụng nicotine ở tuổi vị thành niên cũng có thể làm tăng nguy cơ nghiện các chất gây nghiện khác trong tương lai.
Theo bác sĩ Lâm, việc quản lý các loại thuốc lá mới đặt ra nhiều thách thức. Đó là do các sản phẩm này có thể lách luật dựa vào kỹ hở của định nghĩa sản phẩm hoặc sử dụng nicotine tổng hợp để tránh bị quản lý.
Ngoài ra, việc quản lý khó khăn còn do sự đa dạng quá mức của sản phẩm. Ví dụ, Cục Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Mỹ (FDA) nhận hồ sơ đăng của hàng triệu đăng ký sản phẩm thuốc lá mới (hơn 6,5 triệu loại sản phẩm tính đến 2020) từ hơn 500 công ty. Cơ quan này đã từ chối hơn 5 triệu sản phẩm. Đặc biệt, các loại hương vị khác nhau được dùng trong những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới có nhiều nguy cơ sức khỏe còn chưa được biết đến.
Trước thực trạng trên, WHO khuyến cáo các sản phẩm thuốc lá mới rất độc hại, cả tác hại lâu dài và ngay trước mắt. Nếu không được ngăn chặn hiệu quả, sẽ có nguy cơ cao tạo ra một thế hệ trẻ nghiện Nicotine và nhấn chìm những kết quả của phong trào phòng chống tác hại thuốc lá trong nhưng năm gần đây tại Việt Nam.
Hiện tại, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới không được phép nhập khẩu, quảng cáo và bán ở Việt Nam. Tuy nhiên, các sản phẩm lậu được bán khá tràn lan và việc thực thi rất yếu. Việc duy trì tình trạng như hiện nay sẽ tới tình trạng sử dụng tiếp tục tăng nhanh trong giới trẻ.
Cơ quan này cũng khuyến nghị Quốc hội cần ban hành Nghị quyết cấm nhập khẩu, sản xuất, phân phối và bán các sản phẩm nicotine, hệ thống phân phối điện tử không chứa Nicotine và các sản phẩm thuốc lá nung nóng, cũng như cấm quảng cáo và khuyến mãi các sản phẩm này ở Việt Nam. Đồng thời quy định rõ trách nhiệm thực thi và chế tài. Về lâu dài, cần chuyển và hoàn thiện tiếp các qui định cấm từ nghị quyết vào trong luật sửa đổi Luật Phòng chống tác hại của Thuốc lá.
Lan Anh
.svg){kind=icon}
