Phòng ngừa và xử trí tăng acid uric máu

Các nghiên cứu cho thấy tăng acid uric máu là một trong những yếu tố nguy cơ cho sự hình thành bệnh gút cũng như bệnh tim mạch, đái tháo đường và bệnh thận. Do đó, cần kiểm soát tốt nồng độ acid uric trong máu để có cuộc sống khỏe mạnh.

Nguyên nhân gây tăng acid uric

Có nhiều nguyên nhân gây tăng acid uric nhưng có một số nguyên nhân chính sau như:

Suy giảm khả năng bài xuất acid uric ở ống thận tiên phát đa nguyên nhân, đặc biệt trong trường hợp ăn nhiều thức ăn chứa nhân purin, nghiện rượu. Loại này thường có tính chất gia đình, khởi phát thường do uống quá nhiều rượu. Đây là nguyên nhân thường gặp nhất (90% các trường hợp).

Tăng tạo acid uric nguyên phát (bẩm sinh): hiếm gặp (dưới 1%) do có các bất thường về enzym.

Tăng acid uric thứ phát (10%): do ăn uống nhiều thức ăn có nhân purin (đặc biệt các thịt màu đỏ như chó, bò, dê, hải sản...); uống nhiều rượu; do tăng hủy tế bào gặp trong bệnh đa u tủy xương, thiếu máu tan máu, bệnh bạch cầu (leucemia), dùng hóa chất gây độc tế bào điều trị ung thư; bệnh vẩy nến...

Tăng acid uric thứ phát còn do giảm bài tiết acid uric ở thận. Nhóm này có các nguyên nhân như nghiện rượu, suy thận mãn tính, tăng huyết áp, tình trạng nhiễm toan ceton trong đái tháo đường hay nhịn đói lâu ngày, tình trạng nhiễm toan lactic ở người nghiện rượu.

Gây nhiều hệ lụy

Tăng acid uric máu gây bất lợi cho sức khỏe, với người cao tuổi thì càng bất lợi hơn, vì khi tăng acid uric máu, nếu chúng kết tủa và lắng đọng ở tim, mạch thì sẽ gây viêm mạch máu, xơ vữa động mạch, thiểu năng mạch vành, đột quỵ hoặc gây viêm màng ngoài tim. Nếu kết tủa ở vùng đầu thì có thể gây viêm kết mạc, viêm mống mắt, viêm tuyến mang tai, viêm màng não. Nếu kết tủa ở vùng sinh dục, các tinh thể uric gây viêm tinh hoàn, viêm tuyến tiền liệt.

Vì sao cần kiểm soát acid uric máu?

Lợi ích của việc điều trị tình trạng tăng acid uric máu ở những bệnh nhân đã bị cơn gút được chứng minh góp phần hạn chế, ngừng các cơn gút cấp tái phát cũng như giảm chuyển biến bệnh thành gút mãn tính có hạt tophi, sỏi thận - suy thận do gút.

Trong trường hợp tăng acid uric không triệu chứng nên tuân theo chỉ dẫn sau: chỉ dùng thuốc khi nồng độ acid uric máu quá cao trên 10-12mg/dl (khoảng 700 micromol/l) hoặc khi có sự sản xuất acid uric cấp tính, ví dụ điều trị hóa trị liệu trong bệnh ung thư gây hủy tế bào nhiều. Có thể dùng liệu pháp dự phòng tình trạng tăng acid uric máu ở những trường hợp dự đoán trước là sẽ có tình trạng tăng acid uric nhiều cấp tính như trên. Khi đó lợi ích thu được chủ yếu là tránh được tình trạng suy thận cấp do tăng lắng đọng tinh thể urat ở ống thận.

Các trường hợp xét nghiệm thường xuyên có tình trạng tăng acid uric trên 10mg/dl mà kháng với các biện pháp điều chỉnh chế độ ăn uống, hoặc có tiền sử gia đình bị gút, bị sỏi thận kèm tăng acid uric máu, có dấu hiệu tổn thương thận đều cần phải dùng các thuốc giảm acid uric (allopurinol, febuxostat, …).

Tất cả các trường hợp tăng acid uric máu không có triệu chứng khác ở mức độ trung bình (dưới 10mg/dl) đều cần thực hiện các chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý như với các bệnh nhân bị gút mà chưa cần dùng thuốc hạ acid uric máu.

Phòng ngừa tăng acid uric máu

Việc phòng chứng tăng acid uric máu đa số liên quan đến chế độ ăn, uống, trong đó các thực phẩm giàu purin là đáng quan tâm nhất. Vì vậy, những người đã từng có chứng tăng acid uric máu, nhất là có bệnh gút, cần có chế độ ăn, uống phù hợp:

Không ăn các loại phủ tạng động vật như tim, gan, thận, lòng.

Hạn chế các loại thực phẩm như xúc xích, lạp sườn, thịt hun khói.

Các loại hải, thủy sản cũng nên cân nhắc giữa điều lợi và bất lợi khi sử dụng với người có chứng tăng acid uric máu.

Không nên uống rượu, bia (trừ rượu vang đỏ có thể sử dụng để khai vị khi thấy cần thiết)

Uống đủ nước (1,5-2 lít/ngày), không nên nhịn tiểu...

ADCREW Việc phổ biến kiến thức chăm sóc sức khỏe tâm thần rộng rãi cho người dân sẽ giúp giảm gánh nặng bệnh tật, cải thiện sức khỏe và tăng chất lượng sống cho người dân Việt Nam, là mục tiêu của chương trình Chăm sóc sức khỏe Việt, được phối hợp thực hiện giữa công ty Davipharm (https://davipharm.info/vi/) và Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế. Kết nối cùng các chuyên gia của chương trình tại Fanpage Chăm Sóc Sức Khỏe Việt để cập nhật các thông tin đáng tin cậy, giúp bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Thuý An (tổng hợp)