Sau 42 năm dài nằm dưới sự lãnh đạo Muammar
Gaddafi, hàng nghìn người Libya đêm 21/8 đã đổ ra các đường phố ở thủ đô Tripoli
để đón chào các đoàn xe chở quân nổi dậy kéo về, dường như không gặp phải bất cứ
sự phản kháng nào của quân chính phủ.
TIN LIÊN QUAN:
Chiến trường Libya đầy biến động lớn
Libya bán tháo các tài sản sứ quán ở Anh
Hỗ trợ lao động Libya cao nhất 12 triệu đồng người
Các chiến binh nổi dậy đi qua thị trấn Mayah, hò reo sau khi tiến vào các vùng
ngoại o Tripoli. (Ảnh: Reuters)
Khi quân nổi dậy tiến vào Tripoli, không có dấu hiệu nào của Gaddafi. Tuy nhiên, sau lúc nửa đêm, ông này đã đưa ra lời cuối cùng, kêu gọi những người ủng hộ hãy bảo vệ thủ đô, đề nghị họ "cầm vũ khí đứng lên, không có gì phải sợ hãi".
Lên tiếng từ một địa điểm bí mật, bản thông điệp
audio kéo dài chỉ 1 phút cho thấy Gaddafi có thể đang ở một nơi không an toàn.
Ngay sau lúc 1h sáng (giờ Tripoli), Gaddafi xuất hiện trở lại trên truyền hình
lần thứ 4 trong 24 giờ đồng hồ, kêu gọi các thủ lĩnh bộ lạc ở nông thôn hãy tới
Tripoli để đánh đuổi quân nổi dậy.
Nhưng vị đại tá này giờ đây không thể gọi tên các con trai mình được nữa. Đại
diện lực lượng nổi dậy ở London, Gumal Gamaty, tuyên bố tối ngày 20/8 rằng các
chiến binh đã bắt giữ người con nổi tiếng nhất của Gaddafi là Saif al-Islam. Các
thông tin sau đó nói hai người con trai khác của nhà lãnh đạo này là Saadi và
Mohammed, đã bị bắt giam. "Saif đã bị bắt và bị giam ở một nơi an toàn", ông
khẳng định trên Sky News.
Gamaty phủ nhận cảnh báo về những cuộc tấn công
trả thù: "Tất cả người dân Libya đoàn kết để loại bỏ chính thể chuyên chế, thời
đại 42 năm đen tối này... Chúng tôi đang hướng về phía trước để bắt tay vào một
sự khởi đầu mới".
Những giây phút quyền lực cuối cùng của Gaddafi
dường như diễn ra với một tốc độ không kịp thở, khi những người trung thành với
ông này có lẽ đã tan rã trong đêm. Điều này trái ngược với những dự đoán trước
đó rằng quân nổi dậy nếu tiến vào Tripoli sẽ phải chiến đấu chiếm từng tòa nhà
một, chống lại những người ủng hộ Gaddafi quyết kháng cự đến cùng vì họ chẳng
còn gì nhiều để mất.
Nhưng điều đó đã không xảy ra. Khoảng 11h30 đêm, nhiều nhóm đông dân cư đã đổ ra
các con đường dẫn tới Tripoli, với một chiến binh nổi dậy quấn khăn trên đầu nói
rằng lực lượng nổi dậy lạc quan một cách thận trọng rằng bạo lực mà họ dự tính
sẽ đối mặt trên đất thủ đô có thể không xảy ra.
"Chúng tôi đã dự tính gặp phải kháng cự", ông này nói với một phóng viên của Sky
News trong bản tin truyền hình trực tiếp, khi họ ngồi giữa một đoạn đường chật
cứng người dân ăn mừng. Vài phút sau đó có tin lữ đoàn bảo vệ Gaddafi trong
nhiều tháng chiến đấu ác liệt vừa qua đã hạ vũ khí đầu hàng. "Tất cả chúng tôi
đều hạnh phúc bởi vì Gaddafi phải ra đi sớm".
Chiến dịch của quân nổi dậy đã tiến nhanh không ngờ kể từ ngày 19/8, khi các
chiến binh của họ chiếm được thành phố nhiều dầu lửa Zawiyah cách trung tâm
Tripoli chỉ 46km, khiến Gaddafi và những người ủng hộ ông này không còn nguồn
nhiên liệu nào để dựa vào. Ngay cả khi ấy, các nhà phân tích cũng cho rằng những
người ủng hộ Gaddafi sẽ thực hiện một cuộc chiến quyết tử để bảo vệ thành trì
cuối cùng của họ. "Nếu có một sự kháng cự quyết liệt thì mọi chuyện sẽ rất khó
khăn", Richard Dalton, cựu đại sứ Anh ở Tripoli nhận xét chiều ngày 21/8.
Nhưng do kiệt sức và bị cô lập về chính trị, những người trung thành với Gaddafi
dường như đã suy yếu trong vài ngày qua, có lẽ là do rút cục họ đã nhận ra rằng
mình không còn lựa chọn nào khác.
Phát ngôn viên của Gaddafi, Moussa Ibrahim, trông ủ rũ và mệt lử, đã lên truyền
hình lúc gần nửa đêm cảnh báo rằng có thể có một cuộc tàn sát nhằm vào dân
thường ở Tripoli. "Chúng tôi ở đây, luôn chân thành, kêu gọi một lệnh ngừng bắn
ngay lập tức", Ibrahim nói. Trước đó trong ngày, các quan chức Bộ Ngoại giao Anh
cho biết, các cuộc tấn công của NATO đóng vai trò quyết định trong việc dọn
đường cho quân nổi dậy vào Tripoli trong vài ngày qua. Đến nửa đêm 21/8, hiệu
quả của những cuộc tấn công đó đã rõ, các cảnh tượng kiểu hội hè bùng nổ ở
Tripoli.
Tuy nhiên, có nhiều nguy hiểm tiềm ẩn - đặc biệt
khi dường như vẫn còn lại một cơ hội ít ỏi cho các cuộc đàm phán hòa bình giữa
các lãnh đạo nổi dậy và Gaddafi. Phát ngôn viên NATO Qana Lungescu nói trên CNN
đêm qua rằng trong khi lực lượng liên quân dọn đường dẫn tới sự sụp đổ của
Gaddafi, những người khác giờ đây cần phải đàm phán về một sự quá độ lên dân
chủ. "Liên Hợp Quốc và nhóm tiếp xúc phải đàm phán về một giải pháp chính trị
cho cuộc xung đột này", bà nói.
Bên trong khách sạn Rixos ở Tripoli, nơi các phóng viên nước ngoài cư trú trong
6 tháng xung đột vừa qua, phát ngôn viên Moussa Ibrahim tuyên bố các lực lượng
chính phủ đang chiến đấu chống quân nổi dậy ở Tripoli, và "đang đánh thắng chúng
ở nhiều khu dân cư". Ông đổ lỗi cho NATO và các lãnh đạo phương Tây về sự đổ vỡ
trong các cuộc hòa đàm vì đã đặt ra các điều kiện đàm phán. "Các người không thể
quy định hòa bình", Ibrahim nói trước các phóng viên, trong khi các đám đông đổ
ra đường phố. "Các người cần ngồi lại và nói chuyện, rồi bàn bạc mọi thứ".
Ibrahim tuyên bố khoảng 1.300 người đã bị giết
hại ở Tripoli và "các bệnh viện không thể xử lý nổi".
Tuy nhiên, lời kêu gọi của Ibrahim về các cuộc đàm phán ngừng bắn dường như được
đưa vào phút cuối - và có lẽ là quá muộn.
Thanh Hảo (Theo TIME)