Giá mua tại vườn chỉ 15.000 đồng, còn giá bán lẻ 50.000 - 60.000 đồng một kg, sâm đất (còn gọi là củ hoàng sin cô) - đặc sản của tỉnh Lào Cai đang được nhiều người săn mua vì được cho là có tác dụng giảm béo, làm đẹp da, giải nhiệt, hỗ trợ chữa tiểu đường...

{keywords}
Củ sâm đất (hoàng sin cô) nhìn khá giống khoai lang, có giá rẻ lại ngọt mát, bổ dưỡng nên được nhiều người tìm mua. Ảnh: Hồng Vân/Phunuvn

Sâm đất (hay còn gọi là hoàng sin cô, địa tàng thiên, thượng đẳng sâm, sâm yacon, khoai sâm) có nguồn gốc ở Tây Tạng (Trung Quốc), được du nhập vào trồng ở Việt Nam từ những năm 1990 và được trồng nhiều ở vùng Y Tý (Lào Cai). Mùa thu đến, cũng là lúc người dân ở đây thu hoạch sâm đất, sau đó bán cho thương lái đưa đi khắp nơi tiêu thụ. 

Được khách liên tục đặt mua sâm đất, chị Luyện ở quận 7 (TP HCM) luôn phải báo hết hàng vì vận chuyển vào đến đâu hết đến đó. Chị cho biết, tuần nay nhập hơn một tấn nhưng các đầu mối sỉ và khách lẻ đã lấy hết.

Theo chị Luyện, sâm đất là đặc sản nổi tiếng ở Lào Cai. Củ nhìn hơi giống khoai lang nhưng khi bổ ra, ruột lại trắng trong hoặc màu vàng nhạt, mùi thơm nhẹ như mùi nhân sâm. Nếu ăn sống khoai sâm thì thấy có vị ngọt mát, nhiều nước, ngon giòn hơn củ đậu. Đặc biệt, khi nấu canh xương thì càng rõ mùi thơm, ngọt nước, củ hơi dẻo.

{keywords}
Sâm đất có thể dùng để chế biến các món canh, súp, hoặc ăn sống. Ảnh: I.T

"Dù có nhiều đặc tính tốt, được ưa chuộng nhưng mỗi kg khoai sâm sau khi trừ chi phí vận chuyển tôi để sỉ cho các đầu mối giá 30.000 đồng một kg nếu mua từ 50 kg. Riêng với giá bán lẻ ở mức 50.000 đồng một kg", chị Luyện nói.

Cũng đăng bán đặc sản này trên mạng, chị Hòa, ở quận Thủ Đức cho biết, mỗi đợt bán được hơn 1 tạ. Ban đầu khách đặt mua mỗi người chỉ 1-2 kg nhưng khi ăn quen thấy ngon, nhiều người mua cả chục kg. Ngoài để nấu canh ăn hàng ngày, khách còn ép thành nước uống.

"Hiện, mới chỉ đầu mùa nên giá khoai sâm còn cao, nếu vào rộ vụ thu hoạch giá bán lẻ từ 60.000 đồng một kg sẽ xuống còn 35.000 - 40.000 đồng", chị Hòa nói và cho biết 2 năm liền buôn loại này đều đắt khách.

{keywords}
Người dân vùng cao Y Tý thu hoạch sâm đất. Ảnh: I.T

Là đầu mối chuyên cung cấp ở Hà Nội, anh Hoàng cho biết, thực tế mùa khoai sâm bắt đầu từ đầu tháng 10. Tuy nhiên, vì đắt khách nên nhiều hộ trồng sớm. Trước đây nếu chỉ có 3 xã ở Lào Cai trồng loại này thì nay nhiều hộ ở Hà Giang cũng phát triển giống này. Loại này khá giống khoai lang nên bảo quản dễ, chỉ cần để nơi khô, thoáng là có thể bảo quản 1-2 tháng.

"Giá khoai sâm sỉ ở mức 23.000 - 35.000 đồng một kg. Vào mùa tôi bán một ngày vài tấn", anh Hoàng nói.

Trao đổi với VnExpress, ông Nguyễn Xuân Nhẫn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lào Cai cho biết, sâm đất (hoàng sin cô) trồng chủ yếu tại 4 xã của huyện Bát Xát (ALu, Ngải Thầu, Y Tý, Trịnh Tường). Giá bán tại các vườn dao động 15.000 - 30.000 đồng một kg. Khoai sâm đất chỉ sinh trưởng ở những nơi có khí hậu lạnh và độ cao hơn 1.000 m so với mực nước biển, mỗi năm chỉ có một vụ thu hoạch vào độ cuối thu, đầu đông.

{keywords}
Khoai sâm đất chỉ sinh trưởng ở những nơi có khí hậu lạnh và độ cao hơn 1.000 m so với mực nước biển. Ảnh: FB homestaycosiyty

Theo lãnh đạo xã Y Tý (huyện Bát Xát), đa số các hộ dân người Hà Nhì của xã đều trồng củ hoàng sin cô để phục vụ nhu cầu của gia đình và bán ra thị trường. Diện tích trồng của toàn xã năm 2018 là 16 ha. Năm nay, cây hoàng sin cô phát triển tốt, mỗi gốc có thể cho thu hoạch 1 - 2 kg củ, ước tính cả xã thu được 20 tấn củ.

Giá bán tại vườn hiện nay cao hơn năm nay chỉ khoảng 10.000 - 15.000 đồng/kg, cao hơn năm ngoái khoảng 10.000 đồng/kg. Với giá vừa rẻ lại vừa thơm ngon, bổ dưỡng nhiều người đùa rằng đây chính là sâm của nhà nghèo.

Có nhiều cách chế biến như xào, nấu canh, ăn sống, nộm. Tuy nhiên để thưởng thức trọn vẹn vị ngon đặc biệt của nó mọi người hay ăn sống. Sâm được thu hoặc bắt đầu từ giữa tháng 9 đến tháng 11, 12.

Tuy thời gian thu hoạch ngắn nhưng sâm đất để được rất lâu. Sâm để nơi khô ráo, thoáng mát có thể sử dụng trong nửa năm. Càng để lâu sâm chỉ xe khô vỏ, xuống nước nên ruột củ càng đậm đà hơn.

(Theo Dân Việt)