- Không thể lấy giá trị đồng tiền để đặt cược với sinh mạng dân. Nếu tình hình nghiêm trọng và ảnh hưởng đến tính mạng dân thì phải cho dừng hoạt động thủy điện Sông Tranh 2 - Chủ tịch MTTQ Quảng Nam, ĐBQH Lê Văn Lai nói.

Cử tri Quảng Nam đã gửi gắm gì với ông về thủy điện Sông Tranh 2?

- Động đất chỉ xảy ra khi có công trình thủy điện Sông Tranh nên dân hoang mang là chuyện bình thường.

Cử tri, chính quyền Quảng Nam và những người quan tâm đều đã đưa ra những kiến nghị hết sức rõ ràng. Quan điểm là không phải vì EVN đã bỏ tiền xây công trình tốn kém nên buộc phải cho vận hành vì sợ lãng phí trong khi nó ảnh hưởng đến tính mạng của dân.

Thứ hai, dân không đồng tình với cách nêu kết luận là “trước mắt thì không có vấn đề gì”. Dân muốn nghe câu khẳng định dứt khoát là về vĩnh viễn thì công trình được đảm bảo tuyệt đối an toàn. Tính mạng của người dân trong hiện tại hay tương lai đều như nhau, do đó không thể chỉ cam kết cho sự an toàn trước mắt mà không nói gì đến lâu dài. Vì vậy, đòi hỏi của dân là muốn được nghe cơ quan chức năng khẳng định là dứt khoát an toàn và phải chịu trách nhiệm về kết luận đó. Đây là đòi hỏi chính đáng và rõ ràng.

Còn bây giờ nếu cơ quan chức năng chỉ khẳng định về an toàn trước mắt thì có thể thế hệ chúng tôi không sao, nhưng hậu quả lâu dài thì thế hệ mai sau lại phải gánh chịu, điều đó là không thể được. Vấn đề liên quan đến tính mạng của cả cộng đồng người thì không thể nói như thế được.

Tôi cũng nghe có người nói đã đầu tư mất 5-6 nghìn tỉ đồng nên không thể bỏ công trình đi được. Dân nghe thế không đồng tình, vì mất tiền đi thì còn có thể bù đắp được còn mất tính mạng của con người là không thể có sự hồi sinh.

ĐB Lê Văn Lai: Khó bù đắp được dư chấn bất an trong lòng người dân. Ảnh: TTXVN

Không thể lấy giá trị đồng tiền để đặt cược với sinh mạng của dân.

Tất nhiên, người dân chia sẻ với nhà quản lý. Nhưng các sự cố xảy ra ở đây lớn quá và bất thường quá nên động đất đã tạo ra dư chấn trong lòng người. Chính những dư chấn trong lòng người mới đáng quan tâm lo ngại so với động đất của tự nhiên. Động đất trong tự nhiên có thể gây thiệt hại trong chừng mực nào đó, nhưng dư chấn bất an trong lòng người gây bao thiệt hại về tinh thần suốt thời gian qua là khó bù đắp được.

Cần cơ quan độc lập vào cuộc

Các vấn đề bất thường ở thủy điện Sông Tranh 2 xảy ra đã lâu nhưng dân vẫn đang chờ kết luận cuối cùng, theo ông như vậy có phải là quá lâu? Cần làm gì tiếp theo lúc này để yên lòng dân?

- Theo tôi phải nhanh chóng thành lập một cơ quan độc lập đánh giá tác động của động đất. Phải đánh giá đúng tình hình. Dựa trên cơ sở kết luận khách quan cuối cùng mới có thể đưa ra quyết định thực sự đúng đắn là nên tiếp tục cho phép vận hành, tiếp tục tích nước hay cho dừng công trình lại. Thậm chí nếu tình hình nghiêm trọng và ảnh hưởng đến tính mạng dân thì phải tính đến tình huống là dừng lại, thôi không duy trì sự tồn tại của đập thủy điện này nữa.

Cả nước còn nhiều công trình thủy điện khác góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Nhưng với một công trình đã nằm trên địa điểm là một vết đứt gãy, hệ số an toàn không cao thì phải rút kinh nghiệm. Không thể cố đấm ăn xôi trên tính mạng nhân dân.

UB Khoa học, công nghệ và môi trường QH vừa có phiên điều trần và sau đó gửi thông tin tới các ĐBQH kiến nghị một số giải pháp. Theo ông, QH có cần động thái mạnh mẽ hơn với cơ quan chức năng để đòi hỏi kết luận cuối cùng về vấn đề này?

- Tại kỳ họp QH thứ ba vừa qua, đoàn ĐBQH Quảng Nam đã chất vấn cơ quan chức năng vấn đề này rồi. Bộ trưởng Công thương đã có câu trả lời là vẫn đảm bảo an toàn. Chúng tôi nhận thấy mức độ tin cậy của câu trả lời đó chưa cao và thực tiễn đã chứng minh.

Hiện nay chính quyền và dân đều phải chờ kết luận cuối cùng của các nhà khoa học. Di dời hay không, lên phương án vỡ đập hay không phải chờ kết luận cuối cùng. Trách nhiệm với sự sống, cái chết của dân phải được xem xét cẩn trọng.

Ông có định chất vấn tiếp hay không?

- Chúng tôi đang chờ đợi động thái cuối cùng của cơ quan chức năng. Nếu từ nay đến lúc QH chất vấn mà vẫn  không có câu trả lời cuối cùng hoặc động đất vẫn xảy ra phức tạp thì khi đó chắc chắn các đại biểu của dân Quảng Nam sẽ phải lên tiếng.

Lê Nhung