Trước khi sinh con, cô Chen Huijuan không tiếc mua sắm quần áo, mỹ phẩm và vung tiền trong các cuộc vui với bạn bè. Nhưng giờ đây, khi đứng trước một chiếc váy mới, Chen phải đắn đo suy nghĩ, theo CNN.

Sống ở Tô Châu, mỗi tháng cô kiếm được 5.000NDT (khoảng 17,5 triệu VND) với nghề dạy học. Còn chồng cô kiếm được 16.000NDT (khoảng 56 triệu VND) một tháng với nghề bán hàng cho một công ty của Mỹ ở thành phố Thượng Hải.

Tuy nhiên, việc nuôi nấng cậu con trai hai tuổi đã tiêu tốn ít nhất 1/3 tổng thu nhập của hai vợ chồng, trong khi chi phí nuôi con của một gia đình trung lưu ở Mỹ chỉ chiếm tầm 1/5 thu nhập gia đình.

{keywords}
Chen và con trai. Ảnh: CNN

Gánh nặng về mặt kinh tế của gia đình Chen cũng là vấn đề mà hàng triệu gia đình thuộc tầng lớp trung lưu ở Trung Quốc đang phải đối mặt. Và đây cũng là một trong những trở ngại lớn nhất đối với chính sách khuyến khích người dân sinh thêm con. 

Ba năm về trước, Trung Quốc đã nới lỏng quy định về chính sách một con đã áp dụng từ những năm 1980. Tuy vậy kết quả không như mong muốn. Năm 2018, Trung Quốc có hơn 15,23 triệu trẻ em được sinh ra, thấp hơn 2 triệu trẻ em so với năm 2017, theo Cục Thống kê quốc gia.

Trong một cuộc khảo sát vào năm 2017, hơn 50% gia đình Trung Quốc không có ý định sinh con thứ hai và lý do chính là ngại tốn kém tiền của. “Tôi sẽ không bao giờ nghĩ tới việc sinh thêm đứa thứ hai vì quá tốn kém”, cô Chen nói. 

Đây là một vấn đề gây đau đầu cho Chính phủ Trung Quốc, vốn muốn ưu tiên cho việc tăng trưởng kinh tế nhưng phải vật lộn với tình trạng lượng người lao động ngày càng thu hẹp và tỉ lệ dân số già đang tăng cao. Theo một số liệu được thống kê năm 2017, hơn 240 triệu người Trung Quốc trên 60 tuổi, chiếm hơn 17% dân số cả nước. Dự báo tới năm 2050, tỉ lệ trên sẽ chiếm 1/3 tổng dân số, tương đương 480 triệu người.

Theo các bậc phụ huynh và chuyên gia, chi phí để nuôi nấng một đứa trẻ ở Trung Quốc tăng mạnh vì hai lý do. Một là mức sống của người dân được cải thiện. Hai là người dân mất niềm tin vào các sản phẩm nội địa.

Ví dụ, cô Chen không bao giờ mua sữa bột nội địa, mà chỉ cho con uống sữa ngoại đắt đỏ. Lý do vì năm 2008, Trung Quốc đã bị chấn động với vụ bê bối sữa nhiễm melamine. Ít nhất 6 trẻ em thiệt mạng và khoảng 300.000 trẻ khác bị ảnh hưởng sức khỏe do sử dụng các sản phẩm độc hại này. Vụ việc này tới nay vẫn gây ám ảnh tới nhiều bậc phụ huynh ở Trung Quốc.

{keywords}
Vụ sữa melamine năm 2008 ở Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Không chỉ việc ăn uống của con đã vắt kiệt hầu bao của nhiều gia đình Trung Quốc, đầu tư cho việc giáo dục và vui chơi giải trí cũng rất tốn kém, theo bà Wang Dan, Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu Wah Ching về giáo dục của Đại học Hong Kong.

Đến thập niên 1990, phần lớn người dân Trung Quốc vẫn cho con đi học tại các trường công bởi lý do được miễn phí hoặc có mức học phí rẻ, bà Dan cho biết. “Nhưng giờ đây việc giáo dục đã trở thành một ngành công nghiệp có quy mô lớn”, nữ chuyên gia này nói. “Đương nhiên chi phí cũng theo đó mà bị đội lên cao”.

Chen mua đồ chơi giúp trẻ phát triển trí thông minh từ khi con trai còn chưa chào đời. Theo cô, như thế con trai cô mới “không thua ngay từ điểm xuất phát”.

Các gia đình Trung Quốc hiện nay luôn đề cao và coi trọng việc học tập từ nhỏ, theo ý kiến của giáo sư Manhong Lai. Chính sách một con của Trung Quốc đã khiến cho các bậc cha mẹ nước này ngày càng chú ý đầu tư hơn tới vấn đề giáo dục cho con cái. “Cuộc đua vào những trường học tốt nhất rất khốc liệt, các bậc cha mẹ coi đây là việc hệ trọng và đặt áp lực lớn lên những đứa trẻ”, bà Lai nói.

Vợ chồng Chen mỗi tháng chi hơn 5.000NDT, tương đương khoản lương hàng tháng của cô, để gửi con trai hai tuổi vào nhà trẻ song ngữ.

Cũng như gia đình Chen, gia đình giảng viên đại học Fan Meng không dám sinh đứa con thứ hai. “Ngày nay nuôi một đứa con thực sự quá đắt đỏ”, cô Fan nói.

Cô con gái 5 tuổi của Fan, bé Qi Xuanru không chỉ biết chơi nhạc cụ mà còn biết trượt tuyết và bơi lặn. Fan nói, vợ chồng cô muốn dành tất cả những gì tốt nhất cho con. “Trẻ con ngày nay không giống như chúng tôi hồi nhỏ. Thế hệ chúng tôi chỉ cần đến trường đi học. Con gái tôi bây giờ còn tham gia các hoạt động theo sở thích”, cô nói.

Nhiều phụ huynh lo lắng rằng, dịch vụ chăm sóc y tế cơ bản không đủ để trang trải các bệnh nặng. Con trai Chen bị bệnh về ruột và dạ dày. Trước 2 tuổi, cậu bé mỗi tháng phải nhập viện một lần để điều trị. Dù tìm được bác sĩ giỏi, Chen vẫn thường xuyên đưa tiền hối lộ cho ê-kíp y tế để đảm bảo con trai cô nhận được chăm sóc tốt nhất.

{keywords}
Viện phí cho con trai khiến gánh nặng kinh tế đè nặng lên Chen. Ảnh: CNN

“Tôi luôn muốn dành những gì tốt đẹp nhất cho con. Bác sĩ giỏi nhất, đồ chơi đẹp nhất, giáo dục tốt nhất”, cô Chen nói.

Trung Quốc đã đang có nhiều biện pháp khuyến khích các bậc cha mẹ sinh thêm con thứ hai như trợ cấp tiền sữa bột và kéo dài thời gian nghỉ thai sản. Một thành phố thuộc tỉnh Hồ Bắc còn cung cấp dịch vụ trông con miễn phí cho các bà mẹ sinh con thứ hai, một số nơi khác thì thưởng 1.200 NDT (4,2 triệu VND) tiền mặt khi người dân có thêm 1 đứa con nữa. 

Fan Meng nói, bố mẹ cô luôn muốn gia định được “con đàn cháu đống”, nhưng cô lại không nghĩ như vậy. “Với tôi, một con là đủ rồi. Với sức lực và tiền bạc như hiện tại, tôi chỉ có thể nuôi dạy một đứa con”.

Tuấn Trần