Bản báo cáo này phân tích tiềm năng hiện tại và tương lai của nền kinh tế số Đông Nam Á tại 6 thị trường lớn nhất bao gồm Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam.

Báo cáo cho thấy nền kinh tế số của khu vực vừa đạt đến một cột mốc mới, chạm ngưỡng 100 tỷ USD lần đầu tiên vào năm nay, tăng 72 tỷ USD so với năm ngoái. Nền kinh tế số tại Malaysia, Philippines, Singapore và Thái Lan đang tăng trưởng ở mức từ 20 đến 30% hằng năm. Trong khi đó, hai đại diện dẫn đầu trong khu vực là Indonesia và Việt Nam có tốc độ tăng trưởng vượt mức 40% một năm.

Sự tăng trưởng vượt trội khắp khu vực Đông Nam Á đến từ dòng chảy cư dân trực tuyến mới trong khu vực - tăng thêm khoảng 100 triệu người so với 4 năm trước. Thị trường khách hàng trên đà tăng trưởng này đã tạo động lực cho các doanh nghiệp trong khu vực, từ những startup “kỳ lân” như Gojek đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tiếp thu và tận dụng các công cụ kỹ thuật số để mở rộng quy mô một cách nhanh chóng.

Là khu vực có nhiều người dùng Internet gắn kết nhất thế giới, Đông Nam Á đang tự định hình các xu hướng công nghệ. Khi nói đến các dịch vụ như ‘gọi xe công nghệ’ hay giao món ăn, khu vực Đông Nam Á đang tăng trưởng nhanh hơn bất kỳ nơi nào trên thế giới và nhịp tăng trưởng đó sẽ còn tiếp tục khi một thế hệ mới ngày càng lớn lên và ngày càng có nhiều người ngoài những thành phố lớn tiếp cận được Internet. Đến năm 2025, nền kinh tế số khu vực sẽ tăng gấp 3, chạm mức 300 tỷ USD, rút ngắn khoảng cách với những thị trường phát triển hơn về tỷ lệ đóng góp vào GDP.

Kinh doanh trực tuyến đạt đến tầm cao mới

Ngành công nghệ Internet Đông Nam Á đang bùng nổ, và đó là dấu hiệu cho những thay đổi mang tính nền tảng trong cách con người mua sắm, ăn uống và di chuyển. Thương mại điện tử đang là ngành chiếm tỷ trọng lớn nhất và tăng trưởng nhanh nhất. Hơn 150 triệu người dân Đông Nam Á mua những thứ họ cần qua mạng, và giá trị của ngành thương mại điện tử hiện tại đã đạt đến 35 tỷ USD, so với chỉ 5 tỷ USD vào năm 2015, và trên đà chạm đến 150 tỷ USD vào năm 2025.

Ứng dụng gọi xe công nghệ cũng tăng trưởng mạnh mẽ, với 40 triệu người gọi xe, đặt thức ăn và sử dụng các dịch vụ khác theo nhu cầu, so với chỉ 8 triệu người vào năm 2015.

Việt Nam cùng Indonesia là hai thị trường bứt phá trong xu hướng phát triển nền kinh tế số so với các quốc gia còn lại trong khu vực. Báo cáo cho thấy nền kinh tế số tại Việt Nam đạt 12 tỷ USD năm 2019 và bứt phá lên 43 tỷ USD vào năm 2025, bao gồm các lĩnh vực: thương mại điện tử, du lịch trực tuyến, truyền thông trực tuyến và gọi xe công nghệ.

Thời gian là vàng bạc: Cạnh tranh tương tác người dùng

Khi hệ sinh thái ngày càng hoàn thiện, các công ty thuộc nền kinh tế số bắt đầu chuyển sự tập trung từ việc tìm kiếm thêm khách hàng mới sang tăng cường tương tác với những khách hàng hiện tại. Để làm được điều đó, họ cung cấp đa dạng các sản phẩm và mở rộng sang các dịch vụ mới như những chương trình khuyến mãi dạng trò chơi tương tác, nội dung phát trực tuyến hấp dẫn, tin tức trực tiếp và hơn thế nữa. Người tiêu dùng đang hưởng lợi từ những xu hướng này khi được tiếp cận nhiều lựa chọn hơn với mức giá thấp hơn.

Cơ hội mở rộng ra ngoài những thành phố lớn

Tính đến thời điểm hiện tại, 7 khu vực đô thị đang chiếm hơn một nửa tỷ trọng nền kinh tế Internet của Đông Nam Á trong khi chỉ chiếm 15% dân số. Từ giờ đến năm 2025, nền kinh tế Internet đang có đủ điều kiện để tăng nhanh gấp đôi ở các khu vực bên ngoài các đô thị lớn so với tại các đô thị. Điều này sẽ giúp tạo thêm việc làm và cơ hội mới, tăng nhu cầu đầu tư để mở rộng truy cập Internet ở các khu vực ít được chú trọng hơn và đưa toàn bộ dân số Đông Nam Á vào nền kinh tế số. 

Năm 2019, Việt Nam sở hữu 61 triệu người dùng Internet, trung bình người Việt dành 3 giờ 12 phút sử dụng Internet trên thiết bị di động như điện thoại thông minh (smartphone), và theo tỉ lệ trung bình trong khu vực, việc sử dụng tập trung vào nhóm các ứng dụng mạng xã hội và truyền thông liên lạc (52%), ứng dụng xem video (20%) và game (11%), cùng các ứng dụng cho công việc.

Dịch vụ tài chính kỹ thuật số chạm đến bước ngoặt với tỷ lệ ưu tiên sử dụng ngày càng tăng

Công nghệ đã giúp cho các dịch vụ tài chính trở nên dễ tiếp cận hơn với người dùng trong khu vực và được dự báo sẽ còn mở rộng hơn nữa để tiếp cận 300 triệu người dùng Đông Nam Á đang bị giới hạn hoặc không thể tiếp cận hệ thống ngân hàng truyền thống. Thanh toán kỹ thuật số có đủ điều kiện để tăng trưởng từ 600 triệu USD vào năm 2019 đến 1 nghìn tỷ USD vào năm 2025, chiếm một trên mỗi hai USD chi tiêu trong khu vực.
Nguồn đầu tư tiếp tục ổn định bất chấp các cơn sóng toàn cầu

Trong năm 2019, kinh tế toàn cầu đã tăng trưởng chậm lại với viễn cảnh vẫn chưa tươi sáng. Nhưng thậm chí đầu tư công nghệ toàn cầu có một cú hích, Đông Nam Á vẫn là một điểm sáng. Các dòng đầu tư vào khu vực này tiếp tục tăng ở một nhịp độ tốt, từ mức cao kỷ lục năm 2018. Sáu tháng đầu năm 2019 chứng kiến các hãng Internet gọi vốn 7,6 tỷ USD, hơn khoảng 7% so với cùng kỳ năm 2018. Một khát vọng tăng trưởng "kỳ lân" đã xuất hiện và tiếp tục tìm kiếm đầu tư giai đoạn kế tiếp để mở rộng hơn nữa. 

Với hai "đầu tàu" Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh trong 7 thành phố lớn phát triển nền kinh tế số của khu vực, Việt Nam trở thành thị trường đón nhận nguồn đầu tư đứng thứ 3 trong khu vực, với 600 triệu USD đầu tư từ 2018 đến nửa đầu 2019. Số lượng các thương vụ đầu tư ít hơn nhưng giá trị cao hơn trong năm 2019. Một số thương vụ đầu tư vào MoMo, Sendo, Topica từ các nhà đầu tư quốc tế góp phần đưa Việt Nam trở thành điểm đến của các đầu tư.

Các thách thức của hệ sinh thái được giải quyết

Các chuyên gia đã chia sẻ rằng khu vực Đông Nam Á đang trong quá trình vượt qua những thách thức ban đầu của nền kinh tế Internet bằng việc giúp cho truy cập Internet trở nên dễ dàng hơn và củng cố niềm tin của người tiêu dùng vào các dịch vụ kỹ thuật số. Tuy nhiên, những hạn chế về nguồn nhân lực vẫn là một mối lo ngại cấp bách, trong khi các công ty tìm kiếm những nhân viên có kỹ năng để đối phó với dòng chảy của những vai trò mới được tạo ra trong nền kinh tế số.

Tại Việt Nam, chỉ 1 trong 5 doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) có sự hiện diện trực tuyến. Phần lớn các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam chưa sẵn sàng tận dụng được cơ hội hòa mình vào dòng chảy phát triển của nền kinh tế số. Để góp phần giải quyết thách thức này, Google đã triển khai dự án Bệ phóng Việt Nam Digital 4.0 từ năm 2018 với mục tiêu cung cấp các khóa học kỹ thuật số miễn phí từ cơ bản đến nâng cao và cả các khóa học kỹ năng mềm quản lý, lãnh đạo cho 500.000 người lao động của các DNVVN tại Việt Nam. Báo cáo cho đợt khảo sát gần đây nhất về kết quả ban đầu từ chương trình rất lạc quan. Khi có tới 97% học viên cho biết họ đã cải thiện kỹ năng kỹ thuật số và tự tin ứng dụng kiến thực học được. Họ cảm thấy được chuẩn bị tốt hơn cho tương lai; 82% DNVVN tham gia khóa học đã tạo sự hiện diện trực tuyến của mình hoặc cập nhật thêm thông tin trực tuyến của sản phẩm và dịch vụ của mình sau khóa học; 73% DNVVN tham gia nhận thấy sự gia tăng lượng tương tác với khách hàng

Không chỉ với lao động DNVVN, Google còn chú trọng đến việc đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật số tại Việt Nam, đặc biệt xem giáo dục trẻ em là chìa khóa then chốt của sự phát triển. Dự án “Lập trình Tương lai cùng Google” đã đào tạo miễn phí hơn 10.000 giờ học lập trình cho 1.300 học sinh cấp tiểu học và 30 giáo viên tại 10 trường tiểu học ở TP.HCM, Củ Chi, Vĩnh Long, Tiền Giang khả năng lập trình sáng tạo với ngôn ngữ Scratch, giúp các em kiến thức về lập trình, đam mê khoa học máy tính và tư duy logic, góp phần tạo ra và giúp nuôi dưỡng thế hệ chuyên gia kinh tế số tiếp theo của Việt Nam.

Ông Stephanie Davis, Giám đốc Quản lý Google Đông Nam Á cho biết: “Đông Nam Á có một nền kinh tế số vô cùng năng động, với việc người dân sử dụng công nghệ kỹ thuật số để thực hiện hàng triệu tác vụ hằng ngày, dẫn đến một sự tăng trưởng chưa từng có của nền kinh tế số. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều việc phải làm để có thể hiện thực hóa tiềm năng phi thường của khu vực này. Với việc hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ phát triển, đào tạo kỹ năng số cho công dân Đông Nam Á, mở rộng khả năng truy cập Internet cho nhiều người hơn hay ủng hộ những quy định và chính sách thông minh, chúng tôi mong muốn đem nhiều lợi ích của công nghệ đến cho hàng triệu người trên khắp khu vực Đông Nam Á sôi động này”.

Ông Rohit Sipahimalani, Trường nhóm Đầu tư, Temasek cho hay: “Công nghệ di động đang thay đổi cách thức người dân Đông Nam Á sống và làm việc; cung cấp cho họ khả năng tiếp cận tốt hơn đến các thị trường và những cơ hội mới. Xu hướng này đang tạo ra những cơ hội đầu tư hấp dẫn trong nền kinh tế số của Đông Nam Á. Những cơ hội này khai thác các xu hướng cấu trúc đang được thúc đẩy bởi các công nghệ biến đổi và thay đổi mô hình tiêu dùng. Cùng với các doanh nghiệp, chính phủ và cộng đồng, chúng tôi cam kết giúp tạo ra một Đông Nam Á tốt hơn, thông minh hơn và bền vững hơn".