Xin ý kiến Bộ Chính trị về thành lập khu thương mại tự do tại Hải Phòng

Chiều 11/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết Quốc hội về cơ chế đặc thù cho Hải Phòng, Nghệ An, Thừa Thiên - Huế.

Một trong những nội dung đáng chú ý trong dự thảo này là đề xuất phát triển khu thương mại tự do tại Hải Phòng. Đây là khu vực có ranh giới địa lý xác định, do Quốc hội quyết định thành lập.

Hình thành khu thương mại tự do là yêu cầu tất yếu

Theo Bộ trưởng KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng, khu thương mại tự do được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc biệt, đột phá, có mô hình quản lý được tổ chức phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêu phát triển; được tổ chức thành các khu chức năng, phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêu phát triển của khu thương mại tự do.

Bộ trưởng KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng

Việc tổ chức nghiên cứu và triển khai xây dựng khu thương mại tự do tại TP Hải Phòng trên cơ sở đánh giá, phân tích mô hình quản lý, các cơ chế, chính sách đang được áp dụng tại các khu thương mại tự do thành công trên thế giới và phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn tới.

Chính phủ quy định về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đột phá, mô hình quản lý phù hợp đối với Khu thương mại tự do tại Hải Phòng và báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi thực hiện, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Bộ trưởng KH-ĐT cho hay, hiện nay, khu thương mại tự do chưa được áp dụng ở Việt Nam, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành chưa đề cập đến khái niệm này. Qua nghiên cứu một số khu thương mại tự do thành công trên thế giới cho thấy việc hình thành khu thương mại tự do là một yêu cầu tất yếu. Đặc biệt, thời gian vừa qua chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các khu thương mại tự do ở UAE, Singapore và Trung Quốc.

Do vậy, dự thảo Nghị quyết quy định khái niệm về khu thương mại tự do, cơ quan có thẩm quyền thành lập và ban hành cơ chế, chính sách, nguyên tắc xây dựng cơ chế chính sách áp dụng, để làm cơ sở cho thành phố Hải Phòng và các cơ quan liên quan tổ chức nghiên cứu, đề xuất cụ thể báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định sau khi Nghị quyết được ban hành.

Cần báo cáo Bộ Chính trị xem xét

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, căn cứ vào quy định của hệ thống pháp luật hiện hành cho thấy, khu thương mại tự do là mô hình hoàn toàn mới ở Việt Nam, chưa có văn bản quy định.

Về định hướng, Nghị quyết số 45 của Bộ Chính trị mới chỉ quy định: “Tập trung nghiên cứu, đánh giá, phân tích các cơ chế, chính sách, kinh nghiệm, cách làm hay ở trong nước và quốc tế, đặc biệt là các cơ chế, chính sách đang được áp dụng tại các khu thương mại tự do thành công trên thế giới, để có thể vận dụng phù hợp với điều kiện của thành phố Hải Phòng”.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường

Trong khi đó, việc quy định hình thành khu thương mại tự do là vấn đề quan trọng, không chỉ dưới giác độ kinh tế mà còn liên quan đến yếu tố quốc phòng, an ninh, hội nhập, ổn định chính trị và trật tự, an toàn xã hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách cho rằng, việc thành lập khu thương mại tự do không chỉ dừng ở phạm vi của cơ chế, chính sách đặc thù riêng lẻ mà gắn với việc xây dựng các thể chế, thiết chế pháp luật có tác động lớn, phạm vi ảnh hưởng rộng.

Vì vậy, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị, Chính phủ cần báo cáo Bộ Chính trị xem xét, chấp thuận về chủ trương trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Bên cạnh đó, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách lưu ý, theo tờ trình và dự thảo Nghị quyết thì khu thương mại tự do sẽ được áp dụng các chính sách đặc biệt, đột phá, trong đó sẽ có các chính sách về đất đai, quy hoạch, tổ chức chính quyền, ưu đãi đầu tư, thuế… Tuy nhiên, các quy định này chưa làm rõ được nội hàm của các cơ chế này. Cơ chế, chính sách áp dụng cho khu thương mại tự do sẽ có những quy định mới, có thể không phù hợp với các luật hiện hành.

"Tất cả những nội dung trên đều thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội theo quy định của Hiến pháp và pháp luật hiện hành. Do đó, việc cho phép Chính phủ quy định về các chính sách áp dụng cho khu thương mại tự do và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi thực hiện là chưa phù hợp về thẩm quyền", ông Cường nhấn mạnh.

Theo Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách, để bảo đảm tính khả thi, thuyết phục, Chính phủ cần đối chiếu với mô hình đơn vị hành chính, kinh tế đặc biệt Chính phủ đã trình Quốc hội năm 2018 cho thấy có nhiều điểm tương đồng về dự kiến đề xuất chính sách (đất đai, mô hình tổ chức, cơ chế tài chính) và tại thời điểm đó nhiều đại biểu Quốc hội, dư luận cử tri đã đề nghị tạm dừng việc thông qua dự án luật.

Do đó, ông đề nghị cần nghiên cứu thận trọng, kỹ lưỡng để bảo đảm tính thuyết phục, tạo sự đồng thuận cao. Mặc dù Tờ trình đề cập đến kinh nghiệm quốc tế, tuy nhiên, thực tế cho thấy, đã có một số trường hợp không thành công. Như vậy, cần nghiên cứu có chọn lọc, hạn chế tác động không thuận tới nền kinh tế.

"Tóm lại, xuất phát từ những căn cứ trên, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị trước mắt chưa quy định nội dung này trong dự thảo Nghị quyết. Đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành phối hợp với thành phố Hải Phòng tiếp tục nghiên cứu tổng thể, kỹ lưỡng, xây dựng đề án, có đề xuất nhằm bảo đảm tính cụ thể, đủ nội hàm chính sách", ông Cường nói.

Trên cơ sở hoàn thiện đề án, Chính phủ báo cáo, xin ý kiến Bộ Chính trị. Căn cứ ý kiến Bộ Chính trị, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định theo đúng thẩm quyền.

Thu Hằng

Chủ tịch Quốc hội: Cần cơ chế đặc thù về tổ chức bộ máy, biên chế cho Thanh Hóa

"Thanh Hóa có khát vọng, tiềm năng trở thành một cực tăng trưởng phía Bắc, thậm chí là một trong những tứ giác phát triển", Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh.