Việc Google theo dõi thông tin người dùng khi trực tuyến đã diễn ra quá phổ biến khi hệ sinh thái ứng dụng của họ liên kết chặt chẽ với nhau từ máy tính cho đến điện thoại đã bủa vây gần như mọi mặt trong cuộc sống của chúng ta. Thậm chí mạng lưới rộng khắp của Google giờ còn vươn tới cả những người đã khuất, những người chưa từng dùng internet một lần trong đời.

Đó chính là câu chuyện đăng tải trên trang Forbes của Joe Toscano, người từng làm cố vấn Thiết kế Trải nghiệm cho Google. Trong khi tìm cách loại bỏ những gì Google biết về mình, anh kinh ngạc khi nhận ra rằng, bằng một cách kỳ lạ nào đó, Google đã biết chính xác cả địa chỉ nhà ở và chữ cái viết tắt tên đệm của bà nội và ông ngoại anh - người chưa từng sử dụng internet từ và đã mất từ đầu năm nay.

"Vài tháng gần đây, tôi thường xuyên bị quấy rầy bởi việc Google tự động ghi đè thông tin xác thực của tôi mỗi khi đăng nhập vào cửa sổ LastPass trên Chrome, bất chấp việc tôi chưa bao giờ cho phép Google truy cập vào bất kỳ thông tin xác thực đăng nhập nào của mình.

Tại sao ư? Đầu tiên là vì tôi không muốn Google liên tục quét các trường trong form đăng ký của mình. Thứ hai là vì Google luôn ưu tiên các dịch vụ thông tin xác thực của họ so với của các hãng khác mà tôi chọn. Vì vậy vào tuần trước, tôi quyết định đây sẽ là lần cuối.

Bước đầu tiên để tôi làm vậy là ấn vào nút bấm "Manage …" vốn bị Google đẩy xuống dưới cùng trong cửa sổ đăng ký xác thực. Như dự kiến, nhưng gì tôi chứng kiến đó là Google đã bám theo tôi rất tường tận. Khi đi đến bảng điều khiển, tôi nhận ra một danh sách các mật khẩu "Đã lưu" cũng như danh sách "Không bao giờ lưu".

"Không bao giờ lưu" ư? Không rõ từ lúc nào, tôi lại yêu cầu Google lập và lưu trữ một danh sách các website tôi đăng nhập nhưng họ lại không được truy cập vào và muốn truy cập vào một thời điểm nào đó trong tương lai. Có lẽ tôi đã đồng ý ở một mục nào đó trong phần Điều khoản sử dụng/Chính sách riêng tư, nhưng không chắc lắm. Dù sao điều đó cũng thật đáng ngại.

Chính vì vậy, tôi quyết định sẽ đào xuống sâu hơn nữa vào dữ liệu của mình, để xem còn những gì Google biết về tôi mà tôi chưa từng nghĩ đến. Bước tiếp theo, tôi ấn vào bảng điều khiển "Addresses" (Các địa chỉ).

Tôi nghĩ trang này sẽ rất thú vị do tôi từng đi du lịch ở rất nhiều nơi. Có lẽ nó sẽ chỉ có địa chỉ mà tôi trao cho Google trong phần thiết lập Chrome, hay những địa chỉ tôi đã ở lại trong một số giờ nào đó? Liệu có phải Google sẽ thu thập mọi nơi tôi đến hay không? Liệu Google có thu thập mọi địa chỉ tôi đưa vào các dịch vụ web ngay cả khi tôi không yêu cầu Google lưu trữ các thông tin này hay không? Tôi hơi lo ngại về điều này, đặc biệt sau khi nhìn thấy cơ sở dữ liệu về các mật khẩu "Không bao giờ lưu" của mình.

Nhưng những gì tôi tìm thấy còn đáng ngại một cách đáng kinh ngạc.

Điều tôi tìm thấy là một danh sách dài các địa chỉ, phần nhiều trong số chúng có liên hệ trực tiếp tới tôi và còn có các địa chỉ tôi đã nhập vào trình duyệt từ một địa điểm khác, vì nhiều lý do khác nhau. Tuy nhiên tôi còn tìm thấy nhiều mẩu thông tin khác mà tôi chưa từng nghĩ sẽ tìm thấy chúng ở đây và lần này chúng có vẻ đáng sợ thật sự.

Đầu tiên là thông tin của mẹ tôi. Điều kỳ lạ là làm thế nào nó lại có ở trong này được nhỉ? Có lẽ nó nằm trong phần danh bạ đã được lưu trữ ở đâu đó trên điện thoại của tôi chăng? Cũng có thể nó bị thu thập từ một email nào đó hoặc từ một giao dịch mua bán tôi thực hiện vào lúc nào đó? Tôi chỉ chắc chắn rằng không khó để liên kết mẹ tôi và tôi với ai đó dựa trên hoạt động internet của tôi. Dù sao đi nữa, tôi lại tiếp tục tìm hiểu sâu hơn.

Tôi phát hiện ra những gì Google biết về tôi thật đáng lo ngại. Hóa ra Google còn có thông tin liên kết tôi với bà nội, người vẫn còn sống khỏe mạnh nhưng chưa bao giờ dùng internet, cũng như cả ông ngoại tôi, người mới mất vào tháng Ba năm 2019 và cũng chưa bao giờ dùng internet.

Có nhiều lý do khiến điều này thật đáng sợ, quan trọng nhất trong số đó có lẽ là việc không ai trong số họ từng đăng nhập vào internet trong suốt cuộc đời mình. Suốt đời họ, không ai từng dùng internet trong nhà nữa. Hơn hết, Google còn biết chính xác địa chỉ và chữ cái viết tắt tên đệm của họ.

Tại sao lại như vậy, Google? Tôi thậm chí còn không nói với Google về điều đó. Có thể tôi từng dùng Google để lái xe đưa họ về nhà, nhưng tôi cũng không hề nhập vào địa chỉ nhà họ. Cuối cùng là định dạng của dữ liệu nhập vào. Địa chỉ của nhà ông ngoại được viết hoa toàn bộ khiến tôi cảm thấy dường như có một cỗ máy xử lý thông tin tự động đã nhập vào những điều này, vì tôi không bao giờ viết hoa toàn bộ địa chỉ như vậy, trừ khi viết tay trên giấy.

Do đó tôi quyết định điều tra xem làm thế nào Google có thể biết chính xác thông tin này đến vậy. Tôi nghĩ có một số lời lý giải cho việc này:

1. Câu trả lời rõ ràng và đơn giản nhất là tôi đã nhập thông tin này ở đâu đó trên internet, nhưng chắc chắn không phải. Tại sao tôi lại có thể tự tin như thế, bởi vì tôi thậm chí còn chẳng biết chữ viết tắt trong tên đệm của ông ngoại.

2. Liệu có phải do tôi sử dụng thông tin của ông ngoại làm một phần gợi ý cho mật khẩu bí mật của mình không? Có lẽ không phải. Ngay cả khi nếu tôi làm vậy, tôi có thể chỉ dùng chữ "Reyzlik" khi trả lời câu hỏi "Tên con gái của mẹ bạn là gì?". Chắc chắn tôi sẽ không nhập vào toàn bộ tên của ông. Tôi cũng chắc chắn không bao giờ cho Google biết địa chỉ đầy đủ của ông bà. Nhiều nhất tôi chỉ cho Google biết họ sống ở vùng Blair, Nebraska hay điều gì đó tương tự như vậy.

3. Hay tôi đã nhập vào thông tin của bà nội trong danh bạ? Cũng không phải vậy. Tôi đã kiểm tra các bản ghi và tất cả những gì tôi có trong điện thoại (cũng như email) là tên và số điện thoại của ông tại nơi làm việc. Ông ngoại tôi gần như ở nơi làm việc toàn bộ thời gian, nên tôi không có lý do gì để lưu điện thoại và địa chỉ nhà riêng của ông.

4. Còn có khả năng bố mẹ tôi đã nhập vào thông tin này khi tôi đăng nhập trên máy tính của họ trong khoảng thời gian từ tháng 4 năm 2019 đến tháng 6 năm 2019, do máy tính của tôi bị hỏng vì nước vào. Tuy nhiên, họ cũng không làm vậy. Ông tôi qua đời vào ngày 1 tháng Ba năm 2019, và họ cho biết rằng, lần duy nhất họ sử dụng thông tin về ông là khi làm việc với luật sư, các nhà quản lý bất động sản, ngân hàng, … những người giúp giải quyết việc của ông sau khi qua đời.

Điều này có nghĩa dữ liệu không được tôi hay ai đó sử dụng tài khoản của tôi nhập vào, vậy làm thế nào nó lại liên kết với tài khoản của tôi. Khả năng duy nhất mà tôi nghĩ đến là có một lúc nào đó trước đây, ông ngoại tôi đã trao thông tin của mình cho ai đó hoặc một công ty nào đó và sau đó, thông tin này đã bị bán cho Google. Hoàn toàn hợp lý và hoàn toàn hợp pháp.

Nhưng nó lại kéo theo một nghi vấn khác: Làm thế nào dữ liệu về ông lại liên kết với tài khoản của tôi? Dưới đây là một vài kịch bản mà tôi có thể nghĩ ra:

Có lẽ họ sử dụng thông tin vị trí để liên kết chúng tôi với nhau? Khả năng khó có thể xảy ra khi ông ngoại tôi dùng chiếc điện thoại cơ bản và cũng không có tài khoản Google Account nào. Do vậy, dù có khả năng này nhưng nó rất thấp.

Họ của tôi là Toscano còn của ông ngoại là Reyzlik. Liệu Google có thể liên kết chúng tôi với nhau thông qua họ thời con gái của mẹ tôi là Reyzlik không? Tôi không chắc lắm. Nhưng điều này gần như khó có khả năng khi điều này nghĩa là Google sẽ phải tạo ra một cây phả hệ với dữ liệu mà họ thu thập được trên toàn thế giới.

Ngoài ra còn các câu hỏi khác như: Google còn biết những gì khác về tôi mà tôi không biết không? Những thông tin này đến từ đâu? Liệu có phải từ những nhà tiếp thị không? Và cuối cùng làm thế nào họ liên kết chúng tôi với nhau? Chúng tôi không phải là bạn trên Facebook. Ông cũng không gửi email cho tôi bao giờ. Đừng quên, ông chưa bao giờ có internet, chưa bao giờ cần đến nó trong suốt cuộc đời mình.

Đối với sự việc trên, tôi nghĩ đây sẽ là vấn đề làm kích thích một số cuộc tranh luận về tính riêng tư và quyền dữ liệu. Vấn đề không nằm ở việc tuyên bố hành vi bất hợp pháp đối với Google. Tôi hiểu việc thu thập và mua bán dữ liệu web là hoàn toàn hợp pháp, và nhiều công ty đang làm như vậy, và nhiều khả năng việc liên kết các dữ liệu này lại với nhau cũng hoàn toàn hợp pháp.

Và điều đó dẫn tôi đến câu hỏi này: Tại sao mọi thứ lại có vẻ ổn khi internet được thiết kế để trở thành một cỗ máy giám sát và theo dõi? Tại sao nó không được thiết kế để trở nên riêng tư đối với mọi người? Đây có phải cách chúng ta muốn tiếp tục như vậy? Chỉ bởi vì nó hợp pháp không có nghĩa là nó đúng. Bạn muốn thấy điều gì thay đổi được thay đổi trong thời gian tới? Bạn muốn những điều này thay đổi như thế nào?

Sau khi đọc xong câu chuyện trên đây, có lẽ bạn sẽ muốn kiểm tra lại dữ liệu của mình và xem Google biết những gì về bạn, dưới đây là một số đường link bạn có thể kiểm tra chúng:

Nếu bạn muốn xem những địa chỉ hoặc những người nào được Google liên kết với bạn, bạn có thể đi tới Chrome://settings/addresses.

Nếu bạn quan tâm đến việc những thông tin xác thực nào đã được Google kết nối với bạn, truy cập vào địa chỉ: chrome://settings/passwords?search=credentials

Theo GenK