'Báu vật' trong ngôi nhà cổ hơn 100 tuổi, gìn giữ qua 4 thế hệ ở Hà Nội

Vài năm gần đây, làng Cựu là điểm đến thu hút nhiều nhiếp ảnh gia, du khách bởi vẻ đẹp bình yên, hoài cổ. Đặc biệt, tại ngôi làng còn có nhiều ngôi nhà tuổi đời hơn trăm năm, với kiến trúc giao thoa Việt - Pháp độc đáo.

Ngôi nhà của ông Nguyễn Thiện Tứ (sinh năm 1945) là một trong những ngôi nhà cổ được gìn giữ, bảo tồn cẩn thận nhất trong làng. Ở tuổi 80, mỗi ngày, ông Tứ vẫn cần mẫn chăm sóc nhà cùng khu vườn rợp bóng cây, say sưa sưu tầm tài liệu về làng Cựu và vui vẻ đón tiếp những vị khách muốn tới chiêm ngưỡng, tìm hiểu về ngôi nhà.

Ông Tứ cho biết, ông là thế hệ thứ 4 sinh ra và lớn lên trong ngôi nhà cổ nhuốm màu thời gian này.

Ngôi nhà xây dựng từ đầu thế kỷ 20. Khi đó, cụ của ông Tứ là một vị quan trong vùng, còn con trai cụ du học từ Pháp trở về. Do đó, dù ngôi nhà mang kiến trúc Việt truyền thống với mái chảy, cột lim, cửa bức bàn, sân lát gạch đất nung… nhưng cũng đan xen hài hòa một số nét kiến trúc phương Tây.

"Theo lời bố mẹ tôi, ngôi nhà được xây dựng trên mảnh đất hơn 300m2, gồm 11 gian, trong đó có 3 gian thờ, 2 gian dùng cho sinh hoạt, 3 gian nhà ngang làm bếp, phục vụ sản xuất, 1 gian cho người giúp việc, 1 gian cối xay giã gạo, 1 gian nuôi trâu bò", ông Tứ giới thiệu.

Những năm 1930-1940, người làng Cựu phất lên như "diều gặp gió" nhờ nghề may âu phục. Các thương gia thuê thiết kế, thuê thợ từ Hà Nội về xây dựng lên những ngôi nhà kiên cố, có kiến trúc giao thoa giữa hai nền văn hóa Việt - Pháp. Tuy nhiên, nhà của gia đình ông Tứ vẫn là một trong những công trình ấn tượng bậc nhất.

"Bố mẹ tôi cũng theo nghề may âu phục, nuôi các con khôn lớn. Cuộc sống gia đình cũng thuộc dạng khá giả, sung túc. Khi tôi ra đời, do chiến tranh nên cuộc sống khó khăn hơn. Dẫu vậy, tôi vẫn được học hành đủ đầy", ông Tứ kể.

Lúc trẻ, ông Tứ đi học, lập nghiệp, xây dựng gia đình rồi sống ở trung tâm Hà Nội. Hơn 10 năm trước, một số gia đình trong làng bị trộm lẻn vào lấy các hoành phi, câu đối, vật dụng thờ cúng. Ông quyết định về quê ở hẳn để gìn giữ, trông nom căn nhà tổ tiên để lại. 

"Từ nhỏ, anh chị em chúng tôi đã được dạy phải coi trọng, gìn giữ ngôi nhà của gia đình. Mỗi đồ vật trong nhà đều là 'báu vật' quý giá về mặt tinh thần với chúng tôi", ông Tứ nói.

Dịp cuối tuần, giỗ chạp, lễ, Tết, ngôi nhà là nơi đón con, cháu từ khắp nơi về quây quần, sum họp.

Dạo bước trên con đường chính dọc làng Cựu, hầu hết du khách đều để mắt tới chiếc cổng cổ kính, kiến trúc rất đẹp mắt của gia đình ông Tứ. "Nhiều kiến trúc sư, nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử đã tới thăm và nhận định, cổng của gia đình chúng tôi có kiến trúc rất độc đáo", ông lão 80 tuổi tự hào.

Trước cổng in 3 chữ Hán "Đắc Kỳ Môn" (mang ý nghĩa là chiếc cổng độc đáo tồn tại mãi mãi), trang trí bằng những hình nổi hoa lá, chim thú thể hiện mong cầu phúc, lộc, thọ cho gia chủ. 

Bước qua cánh cổng là sân vườn lát đá, rợp bóng cây xanh, với hàng cau, dàn trầu và thoang thoảng hương hoa hồng.

Ngôi nhà hiện còn lưu giữ được 3 gian thờ nguyên vẹn. "Theo thời gian, nhiều gian nhà bị xuống cấp nghiêm trọng. Năm 2024, một gian bị sập hoàn toàn sau bão Yagi", ông Tứ nói.

Ngôi làng Hà Nội từng nổi tiếng giàu có, nhiều biệt thự Tây, nhà cổ giờ ra sao?Nằm cách trung tâm Hà Nội hơn 40km về phía Nam, gần đường quốc lộ đông đúc nhưng làng Cựu, xã Chuyên Mỹ (trước đây là xã Vân Từ, huyện Phú Xuyên) vẫn mang nét bình yên, hoài cổ, nhuốm màu thời gian của một làng quê Bắc Bộ.