Nhắc đến U Minh Hạ - vùng đất nằm sâu trong địa bàn tỉnh Cà Mau, đã có thời không ít người hình dung đây là nơi xa xôi, hạ tầng kém phát triển, đời sống người dân gắn với đói nghèo và thiếu sinh kế bền vững. Tuy nhiên, thực tế những năm gần đây cho thấy, vùng đất này đang từng bước chuyển mình mạnh mẽ.
Ông Phạm Văn Thưa (xã U Minh) nhớ lại quãng thời gian gian khó: “Hồi trước nghèo lắm. Giờ thì nhờ mô hình lúa - tôm, gia đình mới ngẩng đầu lên được”. Câu chuyện của ông Thưa cũng là lát cắt tiêu biểu cho hành trình đổi thay của nhiều hộ dân U Minh Hạ - nơi sinh kế từng bị giằng co khốc liệt giữa mặn và ngọt, giữa trồng lúa, giữ rừng hay nuôi tôm.
Ông Trần Thanh Liêm, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Cà Mau cho biết từng có thời điểm tranh chấp gay gắt chỉ vì một con kênh hay bờ bao: người muốn giữ nước ngọt trồng lúa, người lại muốn đưa nước mặn vào nuôi tôm.
“Đó là mâu thuẫn nội tại của quá trình phát triển. Nhìn lại mới thấy, chính thực tiễn của người dân đã gợi mở con đường đúng đắn hơn cho sản xuất nông nghiệp”, ông Liêm chia sẻ.
Sau nhiều bài học đắt giá, Cà Mau dần định hình hướng đi bền vững, quy hoạch rõ các vùng sinh thái, phát triển mô hình lúa - tôm ở vùng ngọt hóa và tôm - rừng ở khu vực ven biển. Đây được xem là bước ngoặt quan trọng, giúp dung hòa lợi ích kinh tế với bảo vệ môi trường.
Tại xã Khánh Lâm, nơi từng bị xem là “đất chết” vì phèn mặn, những cánh đồng lúa - tôm hôm nay đã xanh mướt. Ông Lê Thanh Sơn cho biết, trước đây có năm gia đình ông thiếu cả lúa ăn, nhưng từ khi áp dụng mô hình lúa - tôm, cuộc sống ổn định hơn, con cái được học hành đầy đủ. “Đầu vụ thì có tôm, cua; đến mùa mưa thì có lúa, tôm càng”, ông Võ Hoàng Toản nói thêm.
Ở các xã ven biển như Tân Ân, mô hình nuôi tôm sinh thái dưới tán rừng đang mở ra hướng phát triển mới. Người dân không còn phá rừng mà coi rừng là “ngôi nhà” của tôm. Việc liên kết sản xuất, áp dụng đồng bộ kỹ thuật đã giúp nâng cao chất lượng con tôm, đồng thời giữ gìn hệ sinh thái rừng ngập mặn.
Theo ông Lê Măng, Giám đốc Hợp tác xã nuôi tôm sinh thái xã Tân Ân, từ khi HTX được thành lập, bà con được hướng dẫn kỹ thuật bài bản, hiệu quả kinh tế và môi trường đều được cải thiện rõ rệt.
Hiệu quả của các mô hình “thuận thiên” không chỉ thể hiện qua câu chuyện từng hộ dân mà còn được phản ánh bằng những con số cụ thể. Đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn tỉnh Cà Mau giảm xuống dưới 1,5%; riêng xã U Minh chỉ còn 0,72%. Hàng nghìn hecta tôm sinh thái đạt các chứng nhận quốc tế như ASC, BAP, mở ra cơ hội xuất khẩu bền vững.
Theo ngành nông nghiệp tỉnh, các mô hình này còn giúp giảm phát thải khí nhà kính trên 20%, hướng tới kinh tế xanh và khả năng tham gia thị trường tín chỉ carbon trong tương lai.
Trong thời gian tới, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh sẽ tiếp tục phối hợp với các sở ngành, địa phương, chủ rừng và đơn vị liên quan rà soát, lựa chọn các khu vực đủ điều kiện để duy trì và từng bước nhân rộng các mô hình sinh kế gắn với bảo vệ rừng, trong đó ưu tiên nhân rộng mô hình rừng - tôm bền vững và các mô hình du lịch cộng đồng phù hợp với điều kiện sinh thái, bảo đảm hài hòa giữa mục tiêu bảo tồn rừng, ổn định sinh kế và phát triển bền vững vùng ven biển.
.svg){kind=icon}
