Nghị quyết 19-NQ/TU ngày 16/3/2023 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy thông qua Đề án về xây dựng “Làng văn hóa kiểu mẫu” (LVHKM) trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc, giai đoạn 2023 - 2030 xác định việc xây dựng LVHKM trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2023 - 2030 là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ của Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII.
Sau 01 năm thực hiện Nghị quyết 19-NQ/TU ngày 16/3/2023 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, có thể thấy rằng việc xây dựng LVHKM xuất phát từ lợi ích của nhân dân, đặt lợi ích của người dân lên trên hết và trước hết. Mô hình làng văn hóa kiểu mẫu là sáng kiến xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, trước hết là nhu cầu và là phương cách để phát huy sức mạnh, sức sáng tạo của nhân dân. Cách làm lấy người dân làm chủ thể, là trung tâm và là đối tượng được hưởng lợi từ thành quả xây dựng làng văn hóa kiểu mẫu ở tỉnh Vĩnh Phúc là sự cụ thể hóa chủ trương: dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng.
Các làng văn hóa kiểu mẫu được hình thành bước đầu ở Vĩnh Phúc trên thực tế đã góp phần làm thay đổi rõ rệt bộ mặt nông thôn, đô thị ở nhiều nơi trong tỉnh; giúp bảo tồn, giữ gìn và phát huy có hiệu quả các di sản, các giá trị văn hóa, nâng cao đời sống vật chất-tinh thần, sinh hoạt văn hóa tâm linh của người dân; tạo thêm việc làm và những nguồn thu nhập mới cho người lao động, gắn việc phát huy các giá trị văn hóa với thúc đẩy các hoạt động du lịch, sản xuất kinh doanh trong cộng đồng. Các làng văn hóa kiểu mẫu được hình thành bước đầu ở Vĩnh Phúc trên thực tế đã góp phần làm thay đổi rõ rệt bộ mặt nông thôn, đô thị ở nhiều nơi trong tỉnh.
Ðặc biệt, quá trình xây dựng các làng văn hóa kiểu mẫu đã tích cực khơi dậy các giá trị văn hóa nhân văn, nhân cách, đức tính tốt đẹp của đất và người Vĩnh Phúc, phát huy “tình làng, nghĩa xóm”, tinh thần sẻ chia và khát vọng xây dựng, phát triển quê hương, đất nước.
Theo báo cáo của các Đoàn kiểm tra được thành lập theo Quyết định 667 của UBND tỉnh về đánh giá tình hình, kết quả xây dựng Làng văn hóa kiểu mẫu trên địa bàn tỉnh, đến thời điểm hiện tại, 28/28 Khu thiết chế văn hóa - thể thao tại các Làng văn hóa kiểu mẫu cơ bản đã hoàn thành các hạng mục công trình theo dự án được duyệt và đã bàn giao tạm thời để đưa vào sử dụng, kịp thời đáp ứng nhu cầu của Nhân dân. Các công trình thiết chế văn hóa, thể thao hoàn thành đi vào hoạt động đã phát huy công năng sử dụng, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân các địa phương; phục vụ tốt nhu cầu sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, vui chơi giải trí của người dân.
Tuy nhiên, trong quá trình nghiệm thu, hoàn thành các thủ tục quyết toán, bàn giao, sử dụng, quản lý hoạt động Khu thiết chế văn hóa - thể thao đối với các hạng mục công trình đã hoàn thành tại Làng văn hóa kiểu mẫu còn gặp khó khăn, vướng mắc về thủ tục đất đai. Tính đến thời điểm hiện tại, hầu hết các Khu thiết chế văn hóa - thể thao chưa thực hiện quyết toán công trình và bàn giao chính thức (trừ huyện Yên Lạc); chi phí vận hành (tiền điện) của Khu thiết chế văn hóa - thể thao khá lớn, trong khi nguồn vốn ngân sách xã không bảo đảm, gây khó khăn trong việc duy trì hoạt động…
Đối với việc triển khai thực hiện các tiêu chí, qua kiểm tra nhận thấy bên cạnh một số tiêu chí được hoàn thành sớm, đạt và vượt chỉ tiêu đề ra vẫn còn không ít tiêu chí có mức độ hoàn thành thấp như: Môi trường, hạ tầng thương mại… Bên cạnh đó, việc đánh giá mức độ hoàn thành một số tiêu chí rất khó xác định cụ thể, bị biến động liên tục và mang tính thời điểm như: Tiêu chí an ninh trật tự, tiêu chí chấp hành pháp luật…
Trong quá trình kiểm tra thực tế, đối với 16 chính sách được hỗ trợ theo Nghị quyết số 06 của HĐND tỉnh, chỉ có 4 chính sách được triển khai thực hiện hoặc thực hiện một phần, 10 chính sách chủ yếu mới dừng lại ở bước đăng ký, thẩm định chưa thực hiện hỗ trợ…
Tại hội nghị, các đại biểu tập trung làm rõ những thuận lợi cũng như khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện xây dựng Làng văn hóa kiểu mẫu trên địa bàn tỉnh. Trong đó, đánh giá nghiêm túc một số chính sách hỗ trợ mà các địa phương chưa thực hiện được; công tác phục vụ thiết chế văn hóa đầu tư công; công tác quản lý sau đầu tư… Đồng thời, đưa ra các ý kiến về việc nghiên cứu, xem xét và đề xuất phương án triển khai trong giai đoạn tiếp theo.
Khẳng định nỗ lực, quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị trong xây dựng Làng văn hóa kiểu mẫu trên địa bàn tỉnh thời gian qua; đồng thời, chỉ ra một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai, thực hiện, Phó Chủ tịch phụ trách UBND tỉnh Vũ Việt Văn đề nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch trên cơ sở ý kiến các đại biểu, nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện báo cáo. Các sở, ngành, địa phương tiếp tục rà soát, nghiên cứu, đề xuất phương án trong giai đoạn tiếp theo.
Ông Vũ Việt Nam giao các sở, ngành liên quan rà soát, đánh giá nghiêm túc các tiêu chí phụ trách theo lĩnh vực ngành; nghiên cứu điều chỉnh việc thực hiện các chính sách hỗ trợ để phù hợp với tình hình thực tế các địa phương.