Áp lực về một thế hệ phát triển toàn diện đang đặt nặng trên vai các bạn trẻ. Áp lực gia tăng trong khi không tìm được phương pháp đối mặt hiệu quả khiến nhiều người trẻ chán nản, suy nghĩ tiêu cực. Để giải quyết vấn đề này, người trẻ cần nhận thức được đâu là gốc rễ của căng thẳng, từ ngoại cảnh hay “tâm” cảnh. 

Thạc sĩ tâm lý Trần Thùy Dương - chuyên viên tham vấn tâm lý với 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần đã chia sẻ về vấn đề này. 

chuyengia.jpg

Chuyên viên tham vấn tâm lý Trần Thuỳ Dương trong buổi dạy tâm lý cho các sinh viên. Ảnh: Nhân vật cung cấp 

Theo chuyên gia, những biểu hiện nào cho thấy người trẻ đang chịu áp lực và họ đối mặt với chúng bằng cách nào? 

Đối với các bạn trẻ, những biểu hiện cơ bản như các bữa ăn trong ngày bị xáo trộn hay thời gian biểu sinh hoạt thất thường là dấu hiệu sớm nhất để nhận biết trạng thái sức khỏe tâm lý đang xuống dốc.

Một dấu hiệu quan trọng khác là một số người trẻ suy nghĩ rất nhiều vấn đề cùng một lúc dẫn đến căng thẳng kéo dài. Mặc dù việc suy nghĩ là một phần bản năng của con người, nhưng nếu chúng vượt quá tầm kiểm soát thì lại là dấu hiệu của sự lo âu quá mức. 

Khi đối mặt với lo âu và căng thẳng, một số bạn trẻ lựa chọn các phương pháp tiêu cực như “self-harm” - tự hại để giải quyết áp lực của bản thân. Đây là giai đoạn nghiêm trọng của trạng thái căng thẳng xuất phát từ nhiều áp lực cộng dồn. 

Theo góc nhìn của chuyên gia, cách thức giải tỏa áp lực của người trẻ hiện nay có ưu và nhược điểm gì? 

Ngày nay, các bạn trẻ có nhiều phương pháp hơn để đối diện với căng thẳng.

Về mặt tích cực, nhiều bạn trẻ biết đến những phương pháp chữa lành sâu về tâm lý như thiền định. Họ xác định được ngọn nguồn của áp lực là từ chính bản thân. Tuy nhiên, cũng có bạn trẻ lựa chọn việc sử dụng chất kích thích hay chìm đắm vào mạng xã hội để giải tỏa căng thẳng, từ đó dẫn đến những hệ lụy tiêu cực về cả thể chất lẫn tinh thần.

Nhược điểm là giới trẻ chưa xác định được mức độ áp lực của họ và nhầm lẫn trong cách định nghĩa vấn đề. 

Chuyên gia có quan điểm thế nào về ý kiến “Gen Z là thế hệ dễ tan vỡ” hay “Giới trẻ ngày nay chịu áp lực kém hơn thế hệ trước"?

Tôi đã nghe rất nhiều ý kiến tương tự nhưng điều tôi nhìn thấy ở các bạn Gen Z là bản lĩnh, năng lực cũng như cách thể hiện cá tính riêng.

Theo tôi, việc xuất hiện quan điểm trên là ở cách các bạn Gen Z đang thể hiện bản thân ra bên ngoài. Nhiều người tin rằng khi thể hiện cảm xúc hay nói ra vấn đề của mình đồng nghĩa với việc họ chịu đựng kém hơn những người khác.

Thực tế, đâu có ai chưa phải chịu áp lực hay chưa từng trải qua cảm xúc tiêu cực nào. Chỉ có điều là ở thế hệ trước, nhiều người thường tự dồn nén và xử lý vấn đề vì quan điểm “vạch áo cho người xem lưng”. Giới trẻ ngày nay làm tốt hơn trong việc nhận thức được “khi tôi không ổn, tôi nói ra và tôi có quyền được nói ra”.

minh hoa.jpg
Ảnh minh hoạ: PX

Từ góc độ của người nghiên cứu chuyên sâu về tâm lý, chuyên gia có cách suy nghĩ và hướng xử lý như thế nào khi phải đối diện với những áp lực kể trên? 

Việc đầu tiên một người cần làm khi gặp áp lực là đối diện với chính bản thân mình. Một trong những phương pháp tôi thường sử dụng là “self-esteem” - tạm dịch là “lòng tự tôn”.

Với tôi, self-esteem được hiểu là “cái tôi” hay có thể hiểu là sự tự đánh giá, tự nhận xét, tự hiểu về giá trị của bản thân ở mỗi người.

Khi áp dụng phương pháp này, chúng ta sẽ hiểu được bản thân là người như thế nào để khi gặp áp lực, ta biết cách giải quyết nó ra sao. Thực tế, áp lực chỉ là cảm xúc từ chính ta cảm nhận khi gặp khó khăn trong cuộc sống và khi ta tin tưởng vào bản lĩnh của mình thì mọi áp lực đều sẽ được giải quyết. 

Trong trường hợp nếu không thể tự vượt qua áp lực của bản thân, chúng ta cần nhờ đến sự trợ giúp từ gia đình, từ những mối quan hệ xung quanh để được cảm thông, chia sẻ. Khi không có sự hỗ trợ này, ta cũng có thể tìm đến chuyên gia, chuyên viên tư vấn có chuyên môn kinh nghiệm.

Nhưng dù có chọn phương hướng giải quyết nào, chúng ta vẫn luôn cần tự nhắc nhở chính mình rằng việc tìm đến những người có thể hỗ trợ về mặt tinh thần không có nghĩa là bản thân ta yếu kém hơn người khác. Con người luôn có những khoảng thời gian khó khăn và ta cần được soi đường chỉ lối.

Vì thế, giới trẻ nên mở lòng mình hơn, cho phép mọi người xung quanh giúp đỡ mình vượt qua quãng thời gian khó khăn một cách dễ chịu hơn, thay vì tự chịu đựng hay tìm đến những phương pháp có phần tiêu cực gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cũng như đời sống tinh thần về lâu dài. 

Chuyên gia có lời khuyên gì dành cho giới trẻ trong việc “đón nhận” và “đối mặt” với áp lực trong cuộc sống? 

Về khía cạnh “đón nhận” áp lực, chúng ta phải chấp nhận rằng trong cuộc sống dù không mong muốn nhưng sẽ luôn có những khó khăn bất ngờ ập đến. Nếu chúng ta rèn luyện được cái tôi, biết cách yêu thương chính mình thì khi gặp phải những điều không như mong đợi, ta sẽ không đánh mất chính mình. Từ đó, ta sẽ tìm được cách để vượt qua áp lực. 

Về khía cạnh “đối mặt” với áp lực, tôi luôn nhận định rằng, áp lực là cảm xúc tiêu cực xuất phát từ chính mình. Vậy nếu có thể, bạn hãy cho phép bản thân nhìn theo hướng khác, một hướng rộng hơn khi cảm thấy bản thân không thể tự mình vượt qua, đó là tìm đến sự trợ giúp từ chuyên gia hoặc một nơi để “trút bầu tâm sự”. 

Sau cùng, chuyên gia có lời nhắn nhủ nào muốn gửi đến các bạn trẻ trong việc hình thành thói quen tốt để chăm sóc sức khỏe tinh thần? 

Trong các buổi tham vấn tâm lý tôi luôn nhắc nhở bệnh nhân đặt câu mỗi ngày rằng “ngày hôm nay tôi cảm thấy thế nào?”. Nếu bạn hiểu rõ cảm xúc của bản thân chắc chắn bạn sẽ biết đâu là phương hướng tìm ra cách giải quyết vấn đề của mình. 

Sau cùng, các bạn trẻ cần xây dựng cho mình một lối sống lành mạnh, ăn uống, nghỉ ngơi đúng giờ để có thể duy trì trạng thái ổn định về mặt tinh thần. 

Nguyệt Minh - Bích Ngọc