“Cối xay thịt” thứ hai trong Thế chiến thứ nhất

Để hỗ trợ cho mặt trận Verdun, liên quân Anh – Pháp đã mở cuộc tấn công lớn vào quân Đức đang phòng ngự tại khu vực sông Somme. Tham gia cuộc tấn công, phía Anh có 13 sư đoàn, gồm 11 sư đoàn thuộc Tập đoàn quân số 4, hai sư đoàn thuộc Tập đoàn quân số 3, ở bắc sông Somme; Pháp có 11 sư đoàn ở phần tiếp giáp và nam sông Somme. Lực lượng phòng thủ Đức là Tập đoàn quân số 2 của tướng Fritz von Below. Trục của cuộc tấn công trùng với con đường Albert-Bapaume dài 19km.    

Binh lính Anh tham chiến tại Somme, Pháp. Ảnh: Wikipedia

Ngày 1/7/1916, quân Anh bắt đầu trận đánh bằng một đợt pháo kích dầy đặc vào phòng tuyến quân Đức (đợt pháo kích này kéo dài 5 ngày với hơn 1.700.000 quả đạn pháo). Quân Anh cũng cho kích nổ 10 quả mìn cỡ lớn được đặt xuống dưới chiến hào và các cứ điểm của phòng tuyến quân Đức; Ba quả mìn lớn nhất trong số đó sử dụng đến 21 tấn thuốc nổ cho mỗi quả. Tiếp đó, ngay khi pháo yểm trợ ngưng bắn, lực lượng bộ binh được xếp thành những đợt sóng ngang, tiến về phía trước.

Ở phía bắc của con đường Albert-Bapaume, tại một vài vị trí, lực lượng tấn công đã thâm nhập được vào hệ thống chiến hào phòng ngự của quân Đức, thậm chí là cả hệ thống yểm trợ.

Tuy nhiên, mặc dù chịu đợt pháo kích nặng nề, lực lượng phòng thủ Đức tương đối nguyên vẹn, do được bảo vệ bởi hệ thống hầm ngầm kiên cố, quân tấn công lại quá ít để có thể đứng vững được trước những đợt phản kích của quân Đức. Quân Đức cũng nã pháo xuống vùng đệm khiến cho nhóm tấn công không thể tăng cường lực lượng cũng như không thể rút lui.

Ở khu vực phía nam con đường, lực lượng Đức phòng ngự tương đối yếu; bên cạnh đó, pháo binh Pháp có sự vượt trội về số lượng cũng như kinh nghiệm so với người Anh. Do vậy, tất cả các mục tiêu giao cho quân Pháp cho ngày thứ nhất từ thị trấn Montauban cho đến sông Somme đều được hoàn thành. Quân Pháp tiến được 1,5km ở bờ nam và 2km ở bờ bắc.

Tuy nhiên ở phạm vi toàn mặt trận, ngày đầu tiên của trận Somme trở thành một trong những thảm họa lớn trong lịch sử quân sự thế giới và là thảm kịch bi đát nhất trong lịch sử quân đội Anh, với tổn hại có thể nói là kinh hoàng chưa từng thấy.

Tổn thất của phía Anh là 19.240 người chết, 35.493 người bị thương, 2.152 người mất tích, 585 người bị bắt làm tù binh. Tổng số thiệt hại là 57.470 quân, đây là số thương vong cao kỷ lục tính trong một ngày chiến đấu cho tới tận ngày nay. Đặc biệt, số lượng sĩ quan chịu tổn thất nặng nề, do quân Đức đã được huấn luyện để nhận biết quân phục của họ, vốn khác biệt so với hạ sĩ quan và binh lính.

Tổn thất của phía Đức trong ngày 1/7 thấp hơn nhiều. Khoảng 8.000 lính trên trận tuyến với quân Anh, 2.000 trong số đó bị bắt làm tù binh. Sự chênh lệch giữa thiệt hại của Đức và Anh cao nhất ở khu vực Ovillers với tỉ lệ là 18/1. Tại đây, lực lượng tấn công là sư đoàn 8 quân Anh chịu tổn thất đến 5.121 quân, trong khi lực lượng phòng ngự quân Đức là trung đoàn 180 chỉ mất có 280 quân.

Chiến dịch tấn công Somme của liên quân Anh - Pháp kết thúc vào ngày 18/11/1916. Dù các chỉ huy quân Anh đã đẩy hàng chục vạn binh sĩ lên các chiến hào và các đỉnh đồi, nhưng không thể làm nên một cuộc đột phá như mong đợi. Họ đã làm rung động trận tuyến quân Đức, nhưng quân Đức vẫn giữ được phòng tuyến. 

Trận Somme cũng chứng tỏ sức mạnh khủng khiếp của người Đức trong việc tung những đòn phản công hủy diệt. Tuy có ưu thế lực lượng nhưng quân Anh – Pháp không phá được tuyến phòng ngự trận địa của quân Đức, chỉ tiến được khoảng 14km. Thất bại của quân Anh – Pháp chứng tỏ không thể chọc thủng phòng ngự trận địa bằng cách đột phá trên một đoạn chính diện hẹp. Trong trận Somme, lần đầu tiên trong lịch sử chiến tranh, xe tăng đã được sử dụng.

Trận Somme là một trong những trận đánh lớn nhất của chiến tranh Thế giới thứ nhất. Với con số thương vong hơn 1 triệu người, đây cũng được xem là một trong những trận đánh đẫm máu nhất trong lịch sử nhân loại và cùng với Verdunm, trở thành “cối xay thịt” thứ hai.

Nhằm mục tiêu bẻ gãy phòng tuyến dài 40km của quân Đức dọc sông Somme, qua đó kéo giãn lực lượng quân Đức ra khỏi khu vực Verdun, song khi trận chiến kết thúc, số lượng thương vong của liên quân lại vượt quá cả ở Verdun. Tuy không giành thắng lợi, song trận Somme đã góp phần giảm bớt sức ép của quân Đức ở Verdun. Từ trung tuần tháng 8/1916, quân Pháp phản kích hai lần, giành lại được một số vị trí trên trận địa đã mất.

Từ ngày 2/9, quân Đức đình chỉ tiến công Verdun. Ngày 18/12/1916, tám sư đoàn Pháp phản công lấy lại toàn bộ những trận địa đã mất, trận Verdun kết thúc.

Nguyên Phong

Hai chiến thắng sống còn của Anh trước phát xít Đức

Chiến thắng trong trận Alamein của quân Anh được xem là thắng lợi quan trọng nhất của nước này, cũng là thắng lợi trên bộ quyết định nhất của khối Đồng minh vào năm 1942.

Bí mật về nhân chứng sống tại tòa án xử phát xít

Ngày 20/11/1945, Tòa án quốc tế Nurnberg bắt đầu xét xử 25 tên trùm phát xít Đức vì tội ác chống lại loài người trong Thế chiến thứ Hai.