Hệ thống Trao đổi Hạn ngạch phát thải (ETS) là một cơ chế thị trường áp dụng việc kiểm soát lượng hạn ngạch phát thải như một đòn bẩy chính sách chính. Với tham vọng khí hậu ngày càng tăng nhằm đạt được mức phát thải ròng bằng 0, ngày càng nhiều quốc gia xem xét áp dụng ETS để thúc đẩy quá trình khử các-bon trong các lĩnh vực kinh tế. Bất chấp những thách thức về điều kiện kinh tế, nhiều quốc gia ở châu Á đang đẩy mạnh các kế hoạch về ETS, trong đó có nhiều quốc gia đang xem xét hoặc xây dựng, phát triển.
Mới đây, Chương trình Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Đông Nam Á (ETP) do Văn phòng Dịch vụ dự án Liên hợp quốc (UNOPS) quản lý và Cục Biến đổi Khí hậu (BĐKH), Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) đã tổ chức hội thảo khởi động hỗ trợ kỹ thuật “Đào tạo và Mô phỏng Hệ thống Trao đổi Hạn ngạch phát thải (ETS) tại Việt Nam”. Đây là một trong những hỗ trợ của ETP nhằm triển khai các hoạt động thực hiện Bản ghi nhớ hợp tác giữa UNOPS và Cục BĐKH.
Tại hội thảo, đại diện Cục BĐKH đã giới thiệu về lộ trình phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam. Theo đó, Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 (Luật BVMT năm 2020) được Quốc hội khóa XIV thông qua tại kỳ họp thứ 10, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2022. Điều 139. Tổ chức và phát triển thị trường carbon
quy định: Thị trường carbon trong nước gồm các hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon thu được từ cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon
trong nước và quốc tế phù hợp với quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
Lộ trình bao gồm 02 giai đoạn (Điều 17 Nghị định 06/2022/NĐ-CP). Giai đoạn 1 đến hết năm 2027: Xây dựng quy định quản lý tín chỉ carbon, hoạt động trao đổi hạn ngạch và tín chỉ carbon; xây dựng quy chế vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon; Triển khai thí điểm cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong các lĩnh vực tiềm năng và hướng dẫn thực hiện cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon; Thành lập và tổ chức vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon kể từ năm 2025; Triển khai các hoạt động tăng cường năng lực, nâng cao nhận thức về phát triển thị trường carbon. Giai đoạn từ năm 2028: Tổ chức vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon chính thức trong năm 2028; Quy định các hoạt động kết nối, trao đổi tín chỉ carbon trong nước với thị trường carbon khu vực và thế giới.
Là một bên tham gia Thỏa thuận Paris, Việt Nam đã cam kết giảm nhẹ phát thải khí nhà kính (KNK) với mục tiêu giảm 15,8% (đóng góp không điều kiện) và 43,5% (đóng góp có điều kiện) vào năm 2030 so với kịch bản phát triển thông thường. Dựa trên mục tiêu quốc gia này, các mục tiêu và biện pháp giảm phát thải khí nhà kính (KNK) cụ thể được xây dựng cho 5 ngành chính gồm: năng lượng, nông nghiệp, sử dụng đất và lâm nghiệp, các quy trình công nghiệpvà chất thải.
Nhằm giúp các doanh nghiệp đạt được các mục tiêu giảm phát thải KNK một cách linh hoạt, với chi phí thấp, Chính phủ đã quy định việc thiết lập thị trường carbon trong nước hay hệ thống trao đổi hạn ngạch phát thải KNK (ETS) và tín chỉ carbon (Nghị định số 06/2022/NĐ-CP ngày 07/01/2022 về giảm nhẹ phát thải KNK và bảo vệ tầng ô-dôn). Tuy nhiên, việc thiết lập thành công, quản lý và vận hành hiệu quả ETS ở Việt Nam cần có các sáng kiến và đa dạng hoạt động tăng cường năng lực ở các quy mô khác nhau nhằm nâng cao hiểu biết về ETS cho các bên liên quan, bao gồm cả các nhà hoạch định chính sách. Mục tiêu chính của hỗ trợ kỹ thuật này nhằm xây dựng và tổ chức các khóa đào tạo về ETS cho các bên liên quan bao gồm các nhà hoạch định chính sách, viện nghiên cứu, trường đại học, tổ chức tài chính, đại diện truyền thông và đặc biệt là các doanh nghiệp phát thải lớn – những đơn vị sẽ tham gia trực tiếp vào ETS của Việt Nam trong tương lai.
Thông tin từ Ban tổ chức, các khóa đào tạo trong hoạt động hỗ trợ kỹ thuật này sẽ sử dụng công cụ mô phỏng thị trường carbon được điều chỉnh riêng phù hợp cho bối cảnh của Việt Nam. Đồng thời, trang web về ETS cũng sẽ được xây dựng để cung cấp kiến thức, nâng cao nhận thức và sự sẵn sàng của các bên liên quan về ETS trong tương lai tại Việt Nam. Ngoài ra, hỗ trợ kỹ thuật này sẽ tổng hợp các khuyến nghị chính sách cho việc thiết kế và triển khai ETS ở Việt Nam dựa trên việc phân tích các bài học kinh nghiệm và tác động của ETS đối với quá trình chuyển dịch năng lượng.
Tại hội thảo, các chuyên gia trong nước và quốc tế đã giới thiệu thiết kế và lộ trình triển khai ETS của Việt Nam; Sự phát triển của các ETS trên thế giới và vai trò của ETS trong quá trình chuyển dịch năng lượng; Kế hoạch thực hiện và tiến độ hỗ trợ kỹ thuật “Đào tạo và mô phỏng hệ thống thương mại phát thải tại Việt Nam”; Giới thiệu về CarbonSim - công cụ mô phỏng thị trường carbon hiệu quả để hiểu về ETS.
Hỗ trợ kỹ thuật do liên danh tư vấn gồm Công ty Cổ phần Tư vấn Năng lượng và Môi trường (VNEEC), South Pole Carbon Asset Management (Thụy Sĩ), Công ty Cổ phần Giải pháp Công nghệ Việt Nam (VETS) và các chuyên gia quốc tế thực hiện từ tháng 7/2023 đến tháng 1/2025.
.svg){kind=icon}
