Tại Hội thảo tham vấn Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới các cấp giai đoạn 2026–2030 do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức mới đây tại Hà Nội, đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp đã trình bày một trong những mô hình sáng tạo, mang tính đột phá của địa phương – “Làng thông minh”.
Đây là một sáng kiến quan trọng nhằm cụ thể hoá tiêu chí “thôn thông minh” theo Quyết định số 319/QĐ-TTg ngày 8/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ. Theo quy định này, xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu phải có ít nhất một mô hình thôn thông minh. Đồng Tháp đã cụ thể hoá yêu cầu này bằng cách xây dựng bộ khung cấu trúc và Bộ tiêu chí Làng thông minh, được ban hành tại Quyết định số 384/QĐ-UBND-HC ngày 3/4/2023.
Làng thông minh – từ chủ trương đến hành động
Khái niệm “Làng thông minh” tại Đồng Tháp không chỉ đơn thuần là ứng dụng công nghệ vào sản xuất, mà là một giải pháp tổng thể gắn với bốn trụ cột: ứng dụng công nghệ số trong sản xuất; kết nối cộng đồng; cải thiện quản trị địa phương; và phát triển kinh tế số nông nghiệp.
Một Làng thông minh ở Đồng Tháp được xác định dựa trên địa bàn ít nhất một ấp, có sự gắn kết với Hội quán nông dân, Hợp tác xã hoặc Tổ hợp tác. Mỗi làng cần có sản phẩm đặc thù đạt từ 4 sao OCOP trở lên và hệ thống quản trị – vận hành phù hợp với các hạng mục đầu tư, phát triển công trình liên quan.
Bộ Tiêu chí Làng thông minh Đồng Tháp được chia thành bốn nhóm chính với tổng cộng 27 chỉ tiêu, trong đó nổi bật là yêu cầu ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, dữ liệu số và kết nối cộng đồng.
1. Hạ tầng số (4 chỉ tiêu): Tập trung vào kết nối internet, phổ cập điện thoại thông minh trong lực lượng lao động, lắp đặt wifi công cộng và hệ thống camera giám sát an ninh. Đây là nền tảng đảm bảo thông tin thông suốt, góp phần nâng cao an ninh trật tự và chất lượng truyền thông cơ sở.
2. Dịch vụ số chia sẻ và dùng chung (13 chỉ tiêu): Bao gồm các hệ thống dữ liệu làng thông minh, cổng thông tin địa phương được cập nhật định kỳ, ứng dụng kết nối giữa người dân và chính quyền, mô hình quan trắc số cho sản xuất – đời sống, các dịch vụ số trong giáo dục – y tế – hành chính công. Đáng chú ý là tỷ lệ người dân có hồ sơ sức khỏe điện tử, sử dụng dịch vụ công trực tuyến, hay giáo dục thông minh.
3. Phát triển kinh tế nông nghiệp – nông thôn (7 chỉ tiêu): Hướng đến ứng dụng công nghệ trong truy xuất nguồn gốc, số hóa dữ liệu sản xuất, thương mại điện tử nông sản, mã số vùng trồng và quản lý an toàn thực phẩm. Đồng thời, mô hình khuyến khích người dân phản hồi trực tuyến về kết quả xây dựng nông thôn mới.
4. Quản lý và điều hành (3 chỉ tiêu): Bao gồm việc thành lập Tổ điều hành, xây dựng quy chế vận hành và có lộ trình phát triển Làng thông minh cụ thể.
Hiệu quả bước đầu
Tính đến nay, Đồng Tháp đã công nhận 6 mô hình Làng thông minh, gồm: Xã Đốc Binh Kiều (huyện Tháp Mười); Xã Tân Nhuận Đông và xã Phú Hựu (huyện Châu Thành); Xã Mỹ Thọ và xã Mỹ Hiệp (huyện Cao Lãnh); Xã Lai Vung (huyện Lấp Vò). Ngoài ra, xã Tân Thuận Tây (TP Cao Lãnh, nay là phường Cao Lãnh) là địa phương đầu tiên được chọn làm mô hình thí điểm phát triển từ Hội quán nông dân.
Mô hình này đã phát triển hệ sinh thái số gồm: cổng thông tin điện tử cho hội quán, hệ thống lưu trữ – phân tích dữ liệu, quan trắc khí – đất, tưới tự động bằng năng lượng mặt trời, chiếu sáng thông minh, camera giám sát an ninh, nhật ký canh tác số và ứng dụng quản lý di động.
Khác với cách tiếp cận đơn thuần về “số hóa nông thôn”, Đồng Tháp đặt trọng tâm vào việc thể chế hóa sự tham gia của người dân. Làng thông minh trở thành nơi người dân vừa là đối tượng thụ hưởng, vừa là chủ thể tham gia sáng tạo, đóng góp, quản lý và vận hành.
Những mô hình này đang mở ra cơ hội cho chuỗi giá trị nông sản có giá trị cao, tạo thêm dịch vụ cộng đồng, tối ưu hóa tài nguyên và giảm thiểu tác động môi trường.
Tham luận tại Hội thảo, đại diện tỉnh Đồng Tháp đề xuất đưa tiêu chí Làng thông minh trở thành một phần chính thức trong Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2026–2030. Đây sẽ là cơ sở để nhân rộng mô hình ra nhiều địa phương khác, góp phần tạo sự đột phá trong xây dựng nông thôn mới hiện đại, văn minh, bền vững.
.svg){kind=icon}
