Khuôn Thống là thôn đầu tiên của xã Xuân Vân, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang được công nhận thôn thông minh, nổi bật như một điểm sáng trong xây dựng nông thôn mới hiện đại, hoàn thành các tiêu chí mới đồng bộ và tiên phong trong việc tích hợp công nghệ số vào đời sống cộng đồng.
Trước đây, mỗi khi có cuộc họp thôn hay chuẩn bị triển khai, thông báo công việc như nhắc nhở người dân treo cờ, dọn dẹp vệ sinh đường phố… trưởng thôn phải chạy xe đến từng nhà, nhắc lịch họp, giờ họp, nội dung họp nhưng đến giờ tổ chức, nhiều gia đình vẫn quên.

Sau khi áp dụng nền tảng số, vận động bà con cài đặt Zalo, chính quyền thôn Khuôn Thống lập một nhóm Zalo chung của thôn, mọi công việc trước khi triển khai, cán bộ thôn thông báo vào nhóm. Qua đó, trưởng thôn và bí thư chi bộ cũng nhận được nhiều hơn những ý kiến đóng góp, chia sẻ, phản ánh của người dân.
Hệ thống loa truyền thanh được lắp đặt đáp ứng các quy định về thiết bị truyền thanh thông minh, phát xạ vô tuyến điện, tương thích điện từ và sử dụng tần số vô tuyến điện theo quy định của cơ quan có thẩm quyền ban hành lắp đặt tại Nhà văn hóa thôn. Thông tin, tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước đến 100% hộ gia đình. Các tuyến đường được đầu tư nâng cấp khang trang, hệ thống camera an ninh lắp đặt tại các trục chính, giúp kiểm soát an ninh trật tự địa phương tốt hơn.
Hiện thôn Khuôn Thống có 127 hộ, mỗi hộ đều có ít nhất 1 người có điện thoại di động 3G/4G, 100% gia đình có truy cập Internet cáp quang. Dù ban đầu việc vận động người dân lắp đặt Internet gặp khó khăn do nhiều người cho rằng không có nhu cầu, chỉ cần xem ti vi là đủ nhưng từ thực tiễn sử dụng, nhận thức đã thay đổi.
Nhận thấy tiềm năng của công nghệ số, thôn đã thành lập Tổ công nghệ số cộng đồng. Nhóm này có nhiệm vụ hướng dẫn bà con sử dụng dịch vụ công trực tuyến, cài đặt ứng dụng cần thiết như VNeID, VssID; đồng thời hỗ trợ các hợp tác xã, hộ sản xuất tiếp cận và kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử. Từ đó, người dân học cách mở gian hàng online, nhận đơn, đóng gói và giao hàng theo chuẩn thương mại hiện đại. Thói quen tiêu dùng và giao tiếp cũng từng bước chuyển dịch lên môi trường mạng.
Ước tính, Khuôn Thống có 310 ha cây ăn quả, chủ yếu là bưởi và na. Ngày trước, mỗi kỳ thu hoạch, bà con phải tự tìm mối bán buôn, bán lẻ tại các chợ đầu mối, dẫn đến hàng bán chậm, phải phụ thuộc đầu mối, bị ép giá. Từ khi mạng Internet phát triển, nông dân Khuôn Thống đã biết tận dụng sức mạnh công nghệ quảng bá sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử và đặc biệt là công nghệ livestream.
Livestream bán hàng, bán online qua các sàn thương mại đã giúp nông dân chủ động trong tiêu thụ, giảm khâu trung gian và tăng lợi nhuận. Tiêu biểu như gia đình chị Nguyễn Thị Nhung. Mỗi lần livestream, chị bán được số hàng khá lớn, tìm được nhiều mối hàng ở các tỉnh khác. Khi thu hoạch vườn, thương lái lên tận nơi lấy với giá cao.
Ngoài gia đình chị Nhung, Khuôn Thống có hơn chục hộ nông dân thường xuyên livestream bán nông sản như anh Phan Tiến Hợi, chị Phan Thị Nguyệt và các thành viên Hợp tác xã nông lâm nghiệp Phúc Ninh.
Nhờ sự chuyển mình mạnh mẽ, thu nhập bình quân của người dân Khuôn Thống hiện đạt trên 72 triệu đồng/người/năm, con số đáng tự hào đối với một thôn miền núi. Đời sống vật chất và tinh thần ngày một nâng cao, người dân thêm tin tưởng và đồng hành cùng chính quyền địa phương trong công cuộc đổi mới.
Mô hình "Thôn thông minh" của Khuôn Thống đã vượt qua giới hạn của một thôn nông thôn mới kiểu mẫu. Đây là sự giao thoa giữa công nghệ hiện đại và truyền thống, tạo nên một hình mẫu phát triển nông thôn bền vững, truyền cảm hứng cho nhiều thôn bản khác trong và ngoài tỉnh Tuyên Quang trên hành trình xây dựng nông thôn mới thông minh.