Đồng chí Lê Thanh Nghị sinh ngày 6/3/1911, cách đây 110 năm ở thôn Bình Đê, xã Thượng Cốc, huyện Gia Lộc (này là xã Gia Khánh, huyện Gia Lộc), tỉnh Hải Dương.

Năm 16 tuổi, ông ra Hải Phòng làm thợ điện ở Nhà máy Điện Cửa Cấm. Sau ông ra vùng mỏ làm ở Nhà máy Điện Cọc 5, rồi trở về Vàng Danh làm phu mỏ. Tại đây, năm 1928, ông bắt đầu tham gia hoạt động cách mạng, năm 1929 gia nhập Hội Việt Nam Thanh niên Cách mạng. Năm 1930, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương.

{keywords}
Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Phạm Xuân Thăng đọc diễn văn tại lễ Kỷ niệm 110 năm ngày sinh của Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Lê Thanh Nghị.

Tháng 5 năm 1930, ông bị chính quyền thực dân Pháp bắt giam tại nhà tù Hải Phòng, sau đó bị tuyên án tù chung thân và bị đày ra Côn Đảo. Năm 1936, ông được ân xá nhưng vẫn bị quản thúc tại quê nhà. Không bao lâu sau, ông bắt được liên lạc với tổ chức, hoạt động bí mật ở Hải Dương và Hải Phòng, xây dựng nhiều cơ sở đảng, tham gia Thành ủy Hà Nội. Cuối năm 1937, ông được cử về hoạt động ở Hải Dương. Giữa năm 1939, ông công tác ở Xứ ủy Bắc Kỳ, tham gia Ban cán sự Liên tỉnh.

Đầu năm 1940, ông bị bắt lần thứ hai, bị kết án 5 năm tù, đày tại nhà đày Sơn La. Đầu năm 1945, ông ra tù, tiếp tục hoạt động và được chỉ định vào Thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ

Ngày 9 tháng 3 năm 1945, tại Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương mở rộng, ông được cử vào Ủy ban Quân sự Bắc Kỳ, trực tiếp lãnh đạo khởi nghĩa vũ trang ở khu III.

Sau Cách mạng tháng 8, ông là Xứ ủy viên Xứ ủy Bắc Kỳ, phụ trách miền duyên hải.

Khi Toàn quốc kháng chiến, ông làm Bí thư Khu ủy Khu 3 kiêm Chủ tịch Ủy ban kháng chiến hành chính khu 3. Đầu năm 1948, ông được cử làm Phó Bí thư Liên khu 3, cuối năm đó được cử giữ chức Chánh Văn phòng Trung ương Đảng.

Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng năm 1951, ông được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng, trực tiếp làm Bí thư Liên khu ủy, kiêm Chủ tịch Ủy ban kháng chiến hành chính Liên khu 3 và Chính ủy Bộ Tư lệnh Liên khu 3, năm 1953-1954 kiêm Bí thư Thành ủy Hà Nội. Cuối năm 1954, ông lần thứ 2 được cử làm Chánh Văn phòng Trung ương Đảng.

Tháng 10 năm 1956, tại Hội nghị trung ương lần thứ 10 mở rộng, ông được bầu bổ sung vào Bộ Chính trị.

Tại Đại hội III và IV của Đảng, ông được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương, Ủy viên Bộ Chính trị.

Năm 1980, ông được bầu làm Thường trực Ban Bí thư. Tại Đại hội V của Đảng, ông được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương. Cuối năm 1955 ông giữ chức Bộ trưởng Bộ Công nghiệp. Năm 1960, ông được cử làm Phó Thủ tướng Chính phủ.

Từ năm 1974 đến năm 1980, ông tiếp tục làm Phó Thủ tướng Chính phủ, kiêm Chủ nhiệm Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước.

Từ tháng 7-1981 đến tháng 12-1986, ông được Quốc hội bầu làm Phó Chủ tịch, kiêm Tổng thư ký Hội đồng Nhà nước. Ông là đại biểu Quốc hội từ khoá II đến khoá VII.

Để tưởng nhớ công lao hoạt động cách mạng của ông, Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân tỉnh Hải Dương đã quyết định xây dựng Nhà tưởng niệm cố Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Lê Thanh Nghị tại xã Gia Khánh, huyện Gia Lộc. Công trình đã khánh thành tháng 4 năm 2004. Tên của ông được đặt cho một con đường ở phường Đồng Tâm, quận Hai Bà Trưng, Thành phố Hà Nội, một trường chuyên của huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương, một đường ở thành phố Hải Dương, một phường tại Thành phố Hải Dương, đường tại thị trấn Gia Lộc, tỉnh Hải Dương, tại thành phố Hạ Long-tỉnh Quảng Ninh (nối đường Nguyễn Văn Cừ và Trần Quốc Nghiễn), thành phố Cẩm Phả (từ đường Hoàng Quốc Việt tới đường Nguyễn Đức Cảnh),… Tại tỉnh Bình Thuận, tên của ông cũng được đặt cho một con đường ở phường Xuân An, thành phố Phan Thiết (mặt sau của Trường THPT chuyên Trần Hưng Đạo).

Kỷ niệm 110 năm ngày sinh đồng chí Lê Thanh Nghị là dịp để chúng ta ôn lại, tưởng nhớ, tôn vinh và tri ân những cống hiến to lớn của Đồng chí đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, dân tộc; tuyên truyền, giáo dục cán bộ, chiến sĩ và Nhân dân, nhất là thế hệ trẻ học tập, rèn luyện theo tấm gương đạo đức cách mạng của đồng chí; nêu cao ý chí tự lực, tự cường, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, đoàn kết xây dựng đất nước.

Thanh Thủy