Chủ đầu tư bị 'tước' quyền bán hàng, làm thuê cho “ông môi giới”?
Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến để hoàn chỉnh dự thảo Tờ trình và Dự thảo Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi), trong đó đề xuất bổ sung nhiều quy định mới đáng chú ý liên quan đến sàn giao dịch cũng như môi giới bất động sản (BĐS).
Cụ thể, Điều 60, Mục 2, Chương 7 của Dự thảo luật Kinh doanh bất động sản quy định các giao dịch BĐS phải thông qua sàn giao dịch môi giới BĐS. Bộ Xây dựng đưa ra 2 phương án.
Một là, chủ đầu tư bán, cho thuê mua nhà ở, công trình xây dựng hình thành trong tương lai; chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất đã có hạ tầng kỹ thuật trong dự án BĐS phải thực hiện thông qua sàn giao dịch môi giới BĐS.
Hai là, các BĐS đủ điều kiện đưa vào kinh doanh theo quy định tại luật này mà chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất thì phải thực hiện thông qua sàn giao dịch BĐS.
Vấn đề này đang có nhiều ý kiến khác nhau trong đó có không ít ý kiến thẳng thắn cho rằng, đây là sự thụt lùi của công tác xây dựng pháp luật.
Góp ý về vấn đề này, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) cho biết, yêu cầu bắt buộc giao dịch bất động sản qua các sàn giao dịch trước đây đã được quy định tại Điều 59 Luật Kinh doanh bất động sản năm 2006. Nhưng do quy định này không đồng bộ, không thống nhất, không phù hợp với hệ thống pháp luật và nhất là đã sinh ra “đặc quyền, đặc lợi” cho các “sàn giao dịch” và không công bằng, không đảm bảo “quyền tự chủ kinh doanh” của các doanh nghiệp chủ đầu tư dự án bất động sản, nên Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 31/10/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI đã không chỉ đạo nội dung này, nên Luật Kinh doanh bất động sản năm 2014 đã bãi bỏ quy định bắt buộc giao dịch bất động sản qua sàn giao dịch.
Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, sàn giao dịch về bản chất chỉ là đơn vị làm dịch vụ phục vụ cho bên bán, hoặc phục vụ cho bên mua, hoặc phục vụ cả bên bán và bên mua nhà đất và được trả tiền công là phí dịch vụ.
Quy định này khiến các sàn giao dịch BĐS không góp vốn với chủ đầu tư để thực hiện dự án nhưng được trao đặc quyền bán sản phẩm của dự án. Trong khi đó, chủ đầu tư lại bị tước bỏ quyền tự do tự chủ kinh doanh, đã được quy định tại điều 7 luật Doanh nghiệp 2020.
“Quy định giao dịch bất động sản phải thông qua sàn giao dịch là không hợp lý vì dẫn đến việc “sàn giao dịch” được “đặc lợi” khi được hưởng phí dịch vụ bán hàng tối thiểu là 2% trên doanh số bán hàng, thậm chí có không ít trường hợp “phí môi giới” này cao hơn rất nhiều (có thể đến 7-8% hoặc cao hơn), mà tổng giá trị của thị trường BĐS lên đến hàng triệu tỷ đồng, chỉ tính mức phí dịch vụ môi giới tối thiểu là 2% thì tổng chi phí môi giới có thể lên đến hàng ngàn tỷ đồng mỗi năm” – ông Châu phân tích.
Vị Chủ tịch HoREA cũng cho rằng, khi “cắt đứt” khâu bán hàng ra khỏi chủ đầu tư dự án BĐS thì chủ đầu tư dự án bị “tách” khỏi thị trường BĐS và gần như bị lệ thuộc hoàn toàn, trở thành người “làm thuê trở lại” cho “ông môi giới” và sàn giao dịch BĐS và chủ đầu tư cũng không thể làm tốt công tác hậu mãi, chăm sóc khách hàng.
“Quy định này sẽ có dấu hiệu của “lợi ích nhóm”, đó là “nhóm các sàn giao dịch BĐS” dẫn đến hệ quả là môi trường đầu tư kinh doanh không công bằng, không bình đẳng giữa các doanh nghiệp, không có lợi cho người tiêu dùng và không phù hợp với chủ trương của Nghị quyết 18-NQ/CP về xây dựng thị trường bất động sản bảo đảm công khai, minh bạch” – ông Châu nói.
Sàn BĐS “ôm hàng”, “thổi giá”
Bên cạnh đó, cũng có ý kiến nêu lên những ưu điểm nếu bắt buộc giao dịch bất động sản qua sàn giao dịch như quy trình mua bán sẽ chặt chẽ hơn, tuân thủ quy định pháp luật hơn và chuyên nghiệp hơn. Hàng hóa bất động sản hình thành trong tương lai, khi qua sàn giao dịch buộc phải được thẩm định, thẩm tra, tuân thủ các quy định của pháp luật mới được niêm yết công bố và giao dịch. Điều này giúp ngăn chặn các hành vi lừa đảo bán BĐS ma, BĐS ảo. Ngoài ra, còn chống thất thu thuế và thực hiện hiệu quả quy định của pháp luật về phòng chống rửa tiền.
Đánh giá về vấn đề này, một chuyên gia BĐS cho rằng, nếu Luật Kinh doanh BĐS quy định giao dịch BĐS bắt buộc phải qua sàn giao dịch BĐS chắc chắn sẽ vấp phải trở ngại lớn khi triển khai luật vào đời sống kinh tế, xã hội.
Ông chủ một dự án muốn bán sản phẩm của mình cho người mình yêu quý nhưng phải đi nhờ cậy người khác mới bán được sản phẩm đó. Theo quy định trong dự thảo thì đúng nhưng trên thực tế là điều không thể xảy ra – vị này đánh giá.
Thêm vào đó, đi vào thực tiễn của hoạt động của môi giới hiện nay, Hiệp hội TP.HCM đưa ra con số, nước ta tuy đã có hơn 300.000 người môi giới, nhưng chỉ có khoảng 30.000 người môi giới có chứng chỉ hành nghề và đã được đào tạo (chỉ chiếm khoảng 10%) với khoảng 2.000 văn phòng môi giới, sàn giao dịch bất động sản, nên phần lớn người môi giới đang hoạt động tự do kiểu “cò đất cò nhà”. Hiện nay, các sàn giao dịch của các doanh nghiệp bất động sản có uy tín thương hiệu chưa nhiều.
Chính vì thiếu lực lượng môi giới bất động sản chuyên nghiệp có chứng chỉ hành nghề, có “mã số người môi giới” nên trong thời gian qua, giới “đầu nậu, cò đất cò nhà, doanh nghiệp bất lương” đã gây ra tình trạng thổi giá, đẩy giá, giao dịch “ảo”, tạo “khan hiếm giả tạo”, gây ra các cơn “sốt ảo giá đất, giá nhà” trên thị trường bất động sản.
Đây cũng là thực trạng đã được Bộ Xây dựng chỉ ra. Theo Bộ này, một bộ phận đội ngũ làm môi giới BĐS còn yếu về chuyên môn, hiểu biết pháp luật hạn chế, chưa có tính chuyên nghiệp, yếu kém về đạo đức kinh doanh dẫn đến tình trạng làm ăn “chụp giật”, không chịu trách nhiệm, gây thiệt hại cho khách hàng.
Bên cạnh những nhân viên môi giới tại các sàn giao dịch bất động sản chuyên nghiệp có không ít những người hoạt động môi giới tự do, không có chứng chỉ môi giới bất động sản.
Cá nhân môi giới đều không tự giác kê khai nộp thuế theo quy định, nhưng pháp luật hiện nay lại thiếu công cụ để kiểm soát việc này, dẫn đến tình trạng thất thu cho ngân sách nhà nước.
Ngoài ra, mô hình sàn giao dịch kinh doanh BĐS đã được quy định nhưng hoạt động còn bất cập, chưa đảm bảo việc quản lý các giao dịch BĐS, phòng chống rửa tiền trong lĩnh vực BĐS; quy định về điều kiện thành lập, hoạt động…sàn giao dịch BĐS còn đơn giản, dẫn đến có nhiều bất cập trên thực tế như chưa hình thành được hệ thống giao dịch đồng bộ, hoạt động có hiệu quả, đảm bảo kiểm soát tốt tính pháp lý của các giao dịch bất động sản, bảo vệ được quyền lợi của người tiêu dùng.
“Có hiện tượng các sàn giao dịch BĐS câu kết với nhau “ôm hàng”, “làm giá”, “tạo sóng”, “ thổi giá”, gây “sốt ảo” ăn chênh lệch làm nhiễu loạn thị trường BĐS” – Bộ Xây dựng nhấn mạnh.
Từ đó, đặt ra lo ngại nếu quy định bắt buộc giao dịch BĐS phải qua sàn giao dịch BĐS ngay thì có nhiều điểm chưa thực sự hợp lý. Theo một số chuyên gia BĐS, vấn đề ở đây là cần có giải pháp nâng cấp chất lượng dịch vụ của sàn giao dịch BĐS, môi giới BĐS. Bởi đây là dịch vụ, khi dịch vụ tốt, uy tín thì tự khắc sẽ có khách hàng. Đó là yếu tố tự nhiên của thị trường, không nên quy định cứng.
.svg){kind=icon}
