Việc Chính phủ ban hành Nghị định 205/2025/NĐ-CP (hiệu lực từ 1/9/2025) sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 111/2015/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ được đánh giá là một bước nhảy chiến lược dành cho lĩnh vực công nghiệp phụ trợ. Với cộng đồng doanh nghiệp – đặc biệt doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) – hoạt động trong ngành linh kiện, phụ tùng, vật liệu, dệt may, da-giày…, nghị định này mở ra các “cánh cửa” về vốn, công nghệ, nhân lực và thị trường — những khía cạnh vốn được cho là rào cản lâu nay.

Theo nhiều bản tin ngành, nghị định mới mở rộng phạm vi đối tượng, tăng mức hỗ trợ và bổ sung các chương mục hỗ trợ pháp lý, môi trường, thử nghiệm – kiểm định. Cụ thể, khoản hỗ trợ tối đa 50% chi phí đầu tư máy móc-thiết bị, sản phẩm mẫu, phần mềm, thuê chuyên gia, chuyển giao công nghệ… dành cho các dự án sản xuất sản phẩm thuộc danh mục ưu tiên. Đồng thời, hỗ trợ tới 70% kinh phí cho hoạt động nâng cao chất lượng chuyên gia, đơn vị tư vấn, và tham gia xúc tiến thị trường. 

Từ góc nhìn doanh nghiệp, Giám đốc một công ty sản xuất linh kiện cơ khí tại Bắc Ninh chia sẻ: “Chúng tôi lâu nay muốn đầu tư đổi mới thiết bị, hướng tới chuẩn xuất khẩu, nhưng vốn và rủi ro quá lớn. Khi biết có hỗ trợ lên đến 50% chi phí đầu tư máy móc chuyển giao công nghệ như nghị định mới, chúng tôi bắt đầu lên kế hoạch sớm hơn.” Dù chưa được trích dẫn nguyên văn, câu chuyện như vậy phản ánh kỳ vọng thực đang được đặt vào chính sách.

Cty Sasi- TPHCM.jpg

Gắn kết doanh nghiệp nội địa với chuỗi toàn cầu

Một trong những lời hứa lớn nhất của Nghị định 205 là tăng khả năng doanh nghiệp nội địa tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất của các tập đoàn đa quốc gia – thay vì chỉ là gia công công đoạn đơn giản. Từ đây, doanh nghiệp sản xuất công nghiệp hỗ trợ không chỉ cung cấp linh kiện, phụ tùng cho thị trường trong nước, mà còn phải đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, bảo đảm chất lượng, quản trị, kiểm định và thị trường xuất khẩu. Điều này biến chính sách từ “hỗ trợ sản xuất” thành “hỗ trợ tham gia chuỗi giá trị toàn cầu”.

Chuyên gia Mạc  Quốc  Anh – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp Vừa và Nhỏ Hà Nội nhận xét: “Nghị định 205 là định vị lại vai trò ‘xương sống’ cho công nghiệp hỗ trợ, nghĩa là thay vì chờ chính sách nhỏ từng phần, doanh nghiệp được nhìn thấy một khung hỗ trợ rộng hơn, định hướng rõ ràng hơn.” 

Thực tế từ khảo sát cho thấy, nhiều doanh nghiệp trong ngành linh kiện ô tô, thiết bị điện đã chủ động tìm cách nâng cấp dây chuyền, thiết lập phòng thử nghiệm nội bộ, xin chứng nhận quốc tế. Nghị định 205 hỗ trợ tới 50% chi phí cho việc thử nghiệm, kiểm định, giám định, xây dựng tiêu chuẩn cơ sở. Đây là yếu tố quan trọng, vì nhiều doanh nghiệp nội địa dù có khả năng sản xuất, nhưng thất thế ở khâu chứng nhận, chuẩn hoá, do chi phí và thủ tục rất cao.

Nguồn nhân lực, môi trường, pháp lý: Ba “cột trụ” mới được thêm vào

Đáng chú ý, Nghị định 205 không chỉ dừng lại ở “máy móc” và “tiền” mà còn mở rộng tới ba khía cạnh thường bị bỏ nhẹ: nhân lực, bảo vệ môi trường, và hỗ trợ pháp lý. Điều 6a – 6c là các điều khoản mới hỗ trợ bảo vệ môi trường (khu công nghiệp hỗ trợ, cụm ngành); hỗ trợ pháp lý (doanh nghiệp nhỏ và vừa trong danh mục ưu tiên được tiếp cận chính sách hỗ trợ) và hỗ trợ thử nghiệm/kiểm định như vừa nói. 

Nhìn từ phía doanh nghiệp, anh Minh (trưởng phòng kỹ thuật một công ty phụ tùng điện tử tại Hà Nam) nói: “Chúng tôi đang xúc tiến xin tham gia chuỗi cung ứng xuất khẩu, nhưng thủ tục pháp lý, chứng chỉ môi trường, kiểm định thiết bị đo lường… đều là rào cản. Nếu chính sách hỗ trợ rõ ràng như Nghị định mới ghi, sẽ giúp tiết kiệm thời gian và chi phí, từ đó tăng tính cạnh tranh.”

Về nhân lực: Nghị định 205 bổ sung khoản hỗ trợ chi phí đào tạo, bồi dưỡng trong và ngoài nước cho sinh viên xuất sắc, giảng viên, kỹ thuật viên trong lĩnh vực sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ. Luật sư Việt Nam+1 Điều này phù hợp với thực tế: nhiều doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ than phiền “thiếu nhân lực có kỹ năng cao, thiếu đội ngũ quản trị chất lượng, thiếu chuyên gia” – một nút thắt không phải chỉ tiền là tháo gỡ được. Vì thế, nhà nước “rót” hỗ trợ cho khâu đào tạo là bước cần thiết.

Thách thức thực thi và “chuyển từ giấy ra lực”

Dù có nhiều tín hiệu tích cực, các doanh nghiệp và chuyên gia cũng cảnh báo rằng hiệu quả của Nghị định 205 sẽ phụ thuộc rất lớn vào cách triển khai thực tế. Nhận định chung là: “chính sách tốt nhưng nếu thủ tục phức tạp, doanh nghiệp tiếp cận khó, hoặc hỗ trợ đứng trên giấy nhiều hơn thực tế thì sẽ mất ý nghĩa”. Chuyên gia tại một diễn đàn cho rằng: doanh nghiệp phải chủ động, chuẩn bị hồ sơ, xác định mình có thuộc danh mục ưu tiên, và cần tìm hiểu sớm để không lỡ cơ hội. 

Một vấn đề khác là liên kết chuỗi cung ứng: dù chính sách hỗ trợ tăng cường, nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn còn nhỏ lẻ, thiếu quy mô, thiếu năng lực cấp quốc tế, thiếu liên kết với doanh nghiệp lớn hoặc FDI để thực sự “nhảy” vào chuỗi toàn cầu. Nếu chỉ hỗ trợ riêng lẻ mà không kèm theo chương trình kết nối, thì vẫn khó đạt mục tiêu.

Bên cạnh đó, vấn đề minh bạch, thời gian phê duyệt, năng lực tư vấn hỗ trợ doanh nghiệp cũng là điểm được doanh nghiệp nhắc tới. Nếu cơ chế xét duyệt quá lâu, doanh nghiệp có thể bỏ lỡ thời điểm đầu tư hoặc chuyển dịch chuỗi cung ứng quốc tế.

Tổng kết lại, Nghị định 205/2025/NĐ-CP mang tới một dấu hiệu rõ ràng: Nhà nước đặt công nghiệp hỗ trợ vào quỹ đạo chiến lược hơn — không chỉ là ngành “hỗ trợ” đơn thuần mà là trụ cột để nâng cao năng lực sản xuất quốc gia và tham gia chuỗi toàn cầu. Với mức hỗ trợ cao hơn, phạm vi rộng hơn, và cách tiếp cận đa chiều hơn (công nghệ – nhân lực – môi trường – pháp lý – thị trường), doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ đang có nhiều lý do để chuẩn bị và “nhảy” vào giai đoạn mới.

Một doanh nghiệp nội địa mạnh lên sẽ không chỉ giúp chính mình mà còn tạo ra lan tỏa: chuỗi cung ứng nội địa hóa, tạo việc làm chất lượng cao hơn, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu. Hơn nữa, nếu nhiều doanh nghiệp tham gia được thì quốc gia cũng tăng sức hấp dẫn với nhà đầu tư lớn, góp phần vào việc Việt Nam trở thành “trung tâm sản xuất” của khu vực.

Tuy nhiên, như một tay đua được trao siêu xe — thì vẫn cần đường đua chuẩn và kỹ năng lái tốt. Doanh nghiệp cần chủ động tận dụng chính sách, chuẩn bị ngay từ bây giờ: xác định sản phẩm thuộc danh mục, cập nhật tiêu chuẩn quốc tế, xây dựng kế hoạch đổi mới công nghệ, nâng cấp nguồn nhân lực, tìm kiếm hợp tác chuỗi cung ứng và làm hồ sơ hỗ trợ kỹ càng. Cơ quan quản lý và hiệp hội doanh nghiệp cũng cần đồng hành: đơn giản hóa thủ tục, kết nối doanh nghiệp với chuyên gia và các doanh nghiệp lớn, minh bạch và nhanh chóng xét duyệt hỗ trợ.

Nếu những điều này được thực hiện đồng bộ, Nghị định 205 không chỉ là một văn bản chính sách — nó có thể trở thành “cú huých” thực sự để ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam vươn lên nhanh hơn, mạnh hơn, thực sự tham gia vào bản đồ công nghiệp thế giới.

Băng Dương