Người nổi tiếng gian dối để 'câu' người mua hàng qua live-stream

Khoảng nửa giờ sau buổi phát trực tiếp, Li Huida cảm thấy ngực mình thắt lại vì hoảng sợ. Cô bắt đầu nghi ngờ mình bị lừa.

Li, giám đốc tiếp thị ở thành phố Tô Châu, đã chi một khoản không nhỏ để mời một người nổi tiếng tới quảng bá cho sản phẩm của công ty – loại bột dinh dưỡng thay thế bữa ăn – trong một chương trình bán hàng trực tuyến hồi giữa tháng 8 năm ngoái.

Ý tưởng này có rủi ro cao nhưng Li tự tin rằng nó sẽ thành công. Dù sao thì hình thức “live-stream” bán hàng cũng đang là một ngành công nghiệp cực kỳ sôi động ở Trung Quốc. Những ngôi sao như “hoàng tử son môi” Li Jiaqi thường bán được doanh thu hàng triệu USD mỗi lần phát sóng.

Ban đầu, mọi thứ có vẻ ổn. Người nổi tiếng mà Li thuê có gần 2,5 triệu người theo dõi trên Douyin – một phiên bản của TikTok ở Trung Quốc. Có 120.000 xem chương trình bán hàng trực tuyến đó. Những lượt “like” và bình luận cũng vô cùng rôm rả.

Khi người này giới thiệu đến sản phẩm của công ty Li, phản ứng của khán giả cũng rất tích cực. Cô bắt đầu cảm thấy nhẹ nhõm. Cô háo hức kiểm tra công cụ theo dõi doanh số bán hàng, chắc mẩm là đã có hàng nghìn đơn hàng.

Nhưng khi con số xuất hiện, cô choáng váng. “Không có một đơn hàng nào cả” – Li kể.

Tim cô bắt đầu loạn nhịp. Cô bắt đầu nhấp chuột vào tài khoản của một số người xem. Nỗi kinh hoàng của cô lại càng tăng lên khi phát hiện ra sự thật.

“Tất cả đều là tài khoản giả - hồ sơ của họ trống trơn” – Li cay đắng chia sẻ. “Toàn bộ buổi phát sóng trực tiếp này là một trò lừa đảo”.

“Hoàng tử son môi” Li Jiaqi trong một lần phát trực tiếp vào năm 2018.

Ý tưởng tiếp thị này là một thảm hoạ với Li. Công ty cô đã phải trả trước 31.000 USD (hơn 700 triệu đồng) để có mặt trong chương trình phát sóng của người nổi tiếng này. Họ cũng đã chuẩn bị hơn 4.000 hộp thực phẩm cho các đơn đặt hàng. Nhưng cuối cùng, họ chẳng thu về được một đồng nào.

“Ngoài những thiệt hại về tài chính, chúng tôi còn cảm thấy bẽ mặt. Tất cả nhân viên trong công ty đều xì xào rằng bộ phận của chúng tôi đã bị lừa”.

Tuy nhiên, Li không phải là nạn nhân duy nhất. Một cuộc điều tra của tờ Sixth Tone phát hiện ra rằng ngành công nghiệp “live-stream” khổng lồ của Trung Quốc đang có đầy rẫy những gian lận, trong đó các công ty quản lý người nổi tiếng thường xuyên thuê người làm giả các tài khoản để tăng doanh số bán hàng và số lượt xem khi các ngôi sao lên sóng.

Hiện trạng này càng trở nên phổ biến hơn khi thương mại điện tử lên ngôi do sự bùng nổ của Covid-19.

Số lượng người xem “live-stream” của nước này ước tính tăng gấp 8 lần – lên hơn 500 triệu vào năm ngoái.

Vào thời kỳ đỉnh cao, dường như nhà nhà, người người đều bán hàng qua “live-stream”. Các ngôi sao âm nhạc, những ông trùm kinh doanh và thậm chí cả chủ tịch thành phố cũng bắt đầu có “sô” diễn của riêng mình. Nhiều chương trình thu hút lượng khán giả lớn, điều này càng làm kích thích thêm sự cường điệu.

Sự bùng nổ của thị trường "live-stream" ở Trung Quốc

Hồi tháng 4/2020, Luo Yonghao – một doanh nhân công nghệ nổi tiếng – đã phát trực tiếp lần đầu tiên trên Douyin và đạt doanh thu đáng kinh ngạc – 110 triệu nhân dân tệ (hơn 394 tỷ đồng). Tháng sau đó, nữ diễn viên Liu Tao đã vượt qua anh khi đạt doanh thu gần 150 triệu nhân dân tệ chỉ trong 1 lần lên sóng cho kênh bán hàng giảm giá của Alibaba – Juhuasuan.

Xu hướng này trao quyền lực to lớn cho các công ty chuyên quản lý người nổi tiếng. Hiện có hơn 28.000 công ty như vậy ở Trung Quốc.

Khi các thương hiệu bắt đầu thừa nhận “live-stream” là một kênh tiếp thị thiết yếu, các công ty đại diện cho người nổi tiếng có thể yêu cầu thương hiệu trả tiền trước giống như Li Hui đã trả để đặt chỗ cho sản phẩm của mình trên chương trình của người nổi tiếng, cộng với khoản hoa hồng khổng lồ theo doanh số.

Song Chao – nhân viên của một công ty quản lý ngôi sao cho biết, giá cả cho 5-15 phút lên sóng đã tăng đáng kể trong vài năm qua. “Chi phí trung bình trong chương trình của Weiya – một trong những “live-streamer” hàng đầu của Alibaba – dao động từ 200.000 – 300.000 tệ, trong khi giá của Li Jiaqi thậm chí còn cao hơn” – Song chia sẻ.

Nhưng vào cuối năm 2020, tình thế bắt đầu thay đổi. Trung Quốc dần phục hồi sau đợt bùng phát Covid-19, khiến việc cách ly trên diện rộng chỉ còn là ký ức xa vời. Sự thèm muốn của người tiêu dùng với các buổi phát sóng trực tiếp dường như cũng giảm dần.

Số lượt xem giảm xuống. Các thương hiệu bắt đầu phàn nàn về việc thua lỗ lớn trong các chiến dịch. Ngay cả chính phủ nước này cũng than phiền.

Trong giai đoạn hoàng kim, các quan chức trên khắp đất nước đã thuê người quảng bá các món ngon hoặc các điểm du lịch của địa phương. Nhưng sau đó chính họ cho biết những buổi phát sóng đôi khi tạo ra doanh thu chỉ bằng một phần nhỏ chi phí quảng cáo.

“Chi phí tỷ lệ nghịch với hiệu quả. Nó không đáng” – Hong Tianyn, một quan chức chia sẻ trong cuộc họp báo hồi tháng 8.

Một "live-streamer" đang quảng cáo đặc sản địa phương của tỉnh Hắc Long Giang.

Với ông Pan Helin, giám đốc điều hành Viện Nghiên cứu kinh tế kỹ thuật số của ĐH Kinh tế và Luật Zhongnan, ngành công nghiệp “live-stream” vẫn có một tương lai tươi sáng, nhưng sự tăng trưởng của nó vào năm ngoái là không hợp lý và tạo ra bong bóng trên thị trường.

“Nhiều mặt hàng có giá trị lớn xuất hiện trên ‘live-stream’, ví dụ như xe cô, máy điều hoà. Theo quan điểm của chúng tôi, chúng vốn không phù hợp với các buổi phát trực tiếp”.

Làm giả dữ liệu là một vấn đề vượt ra ngoài ngành công nghiệp “live-stream” ở Trung Quốc. Trong những năm gần đây, các nhà bán lẻ thương mại điện tử, các nhóm người hâm mộ, thậm chí cả các chương trình truyền hình cũng bị cáo buộc có các hành vi gian lận.

Đóng vai một khách hàng tiềm năng, phóng viên của tờ Sixth Tone tiếp cận với một công ty chuyên làm giả dữ liệu ở tỉnh An Huy. Chủ sở hữu công ty này cho biết anh ta có thể tăng 10.000 người theo dõi trong vòng 6 giờ.

Một số cơ sở làm công việc này thu về lợi nhuận rất lớn. Hồi tháng 10, tỉnh Chiết Giang đã phát hiện ra một nhà điều hành kiếm được 2,7 triệu tệ trong 1 năm nhờ làm giả lượt “like”, bình luận và người theo dõi. Chủ sở hữu của nó bị phạt 500.000 tệ (gần 1,8 tỷ đồng).

Các nhà chức trách Trung Quốc đã thực hiện một số bước trấn áp các hành vi bất hợp pháp trong ngành công nghiệp này. Tuy nhiên, chủ sở hữu cơ sở này cho biết, đến nay anh ta vẫn có thể trốn tránh được các cơ quan chức năng.

Với tình trạng lừa đảo đang diễn ra quá rộng rãi, các thương hiệu của Trung Quốc đang cố gắng tự bảo vệ mình bằng mọi cách có thể. Nhiều người đang làm việc này bằng cách lập các nhóm trò chuyện trên WeChat để chia sẻ “danh sách đen” những kẻ lừa đảo.

Đăng Dương (Theo Sixth Tone)

Tự nhốt mình trong nhà kho 3 tháng để live-stream

Youtuber người Mỹ, Tim C. Inzana, vừa dành 100 ngày đầu tiên của năm 2021 nhốt mình trong nhà kho và “live-stream” trực tiếp 24/7 cho những người đăng ký theo dõi mình trên ứng dụng Twitch.