- Sử dụng kháng sinh không thích hợp, lạm dụng kháng sinh làm gia tăng tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh, trong khi việc phát triển kháng sinh mới đã chững lại từ hơn 30 năm nay.

Tình trạng kháng thuốc đang ở mức báo động, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển. Nếu không được giải quyết ngay bây giờ, trong tương lai nhiều bệnh nhiễm trùng sẽ không điều trị được, các phẫu thuật sẽ nguy hiểm hơn.

Năm 2011, toàn cầu có khoảng 640.000 trường hợp lao đa kháng thuốc; khoảng 15% người bệnh được điều trị HIV đã phải dùng đến các thuốc phác đồ bậc 2 và bậc 3 đối với các nhiễm khuẩn kháng. Ký sinh trùng sốt rét Falciparum kháng với artemisinin đang nổi lên ở Đông Nam Á, kháng với chloroquine phổ biến ở hầu hết các nước lưu hành sốt rét.

{keywords}
Tình trạng kháng thuốc tại Việt Nam và nhiều quốc gia đang phát triển đang ở mức báo động

Theo tính toán, chi phí thiệt hại do kháng thuốc có thể lên đến 100.000 tỷ đô la, 10 triệu người có thể chết nếu không có các biện pháp hành động kiên quyết hơn.

Tại Việt Nam, nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy, trong số 10 loại thuốc được dùng phổ biến nhất thì tỷ lệ dùng kháng sinh là cao nhất.

Tuy nhiên một khảo sát năm 2010 tại 3.000 hiệu thuốc vùng nông thôn và thành thị các tỉnh phía Bắc cho thấy, nhận thức về kháng sinh và kháng kháng sinh của người bán thuốc và người dân còn rất thấp. Có đến 88% thuốc kháng sinh được mua mà không cần kê đơn. Đáng chú ý, nhiều người mua kháng sinh để điều trị ho, tỷ lệ này ở thành thị lên đến gần 32%.

Tại hầu hết các cơ sở khám, chữa bệnh của Việt Nam hiện cũng đang phải đối mặt với tốc độ lan rộng các vi khuẩn kháng với nhiều loại kháng sinh. Mức độ và tốc độ kháng thuốc ngày càng gia tăng.

Ngoài ra, kháng sinh không chỉ sử dụng cho con người mà còn được dùng cả trong chăn nuôi. Nghiên cứu vào năm 2013 cho thấy có đến 45 loại kháng sinh được người nông dân sử dụng điều trị vật nuôi bị ốm, kích thích tăng trưởng. Thực tế này khiến tình trạng kháng thuốc ở Việt Nam ở mức báo động.

Trước thực trạng trên, lần đầu tiên Bộ Y tế ký kết thỏa thuận về phòng chống kháng thuốc với nhiều cơ quan bộ ngành và các tổ chức quốc tế. Việt Nam là một trong những nước đầu tiên ở khu vực Châu Á- Thái Bình Dương ký cam kết này.

Theo Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, kháng sinh ra đời là bước ngoặc trong y học về điều trị các bệnh nhiễm khuẩn. Tuy nhiên việc sử dụng loại "vũ khí" này không thích hợp, lạm dụng, điều trị kháng sinh khi không mắc bệnh lý nhiễm khuẩn đã làm gia tăng tình trạng kháng thuốc tạo ra sự khan hiếm, thiếu hụt các thuốc kháng khuẩn mới, khiến thời gian điều trị kéo dài, nguy cơ tử vong cao và chi phí điều trị ngày càng cao.

"Nhiều chủng vi khuẩn đã kháng nhiều loại kháng sinh kể cả kháng sinh thế hệ mới. Trong khi đó, việc phát triển các kháng sinh mới đã chững lại từ hơn 30 năm nay và chỉ có một vài kháng sinh mới ra đời, trong khi tỷ lệ kháng của vi khuẩn ngày càng gia tăng", Bộ trưởng Y tế lo lắng.

Ông Jeffery Kobza, quyền Trưởng Đại diện WHO cũng nhấn mạnh: "Cuộc khủng hoảng kháng thuốc mở rộng nhiều năm nay. Nhiều bệnh nhiễm trùng phổ biến trước có thể điều trị dễ dàng bằng kháng sinh thì giờ đây lại đe dọa tính mạng. Sự phát triển của kháng thuốc nhanh hơn sự phát triển của thuốc mới. Chúng ta có thể quay trở lại kỷ nguyên trước khi có kháng sinh".

T.Hạnh