Ngày 16/12, Nhật Bản đã tiến hành cuộc bầu cử để đưa Đảng Dân chủ Tự do (LDP) trở lại nắm quyền và chọn cựu Thủ tướng Shinzo Abe làm người lèo lái đất nước vượt qua cuộc khủng hoảng tài chính dài gần 1/4 thế kỷ. Nhưng ông Abe sẽ phải đối mặt với một thách thức nghiêm trọng là giải quyết cuộc khủng hoảng an ninh của Nhật Bản với Trung Quốc.
Ba ngày trước cuộc bỏ phiếu, Chính phủ Nhật Bản đã đáp lại việc một máy bay của Trung Quốc bay đi vào vùng trời phía trên các hòn đảo tranh chấp ở biển Hoa Đông hiện do Nhật Bản kiểm soát bằng cách cử 8 máy bay tiêm kích F-15 ra uy hiếp. Sự việc rất đáng lo ngại vì đây là lần đầu tiên một máy bay của Trung Quốc đi vào không phận của Nhật Bản.
Đây chỉ là sự cố mới nhất trong cuộc tranh chấp giữa hai nước này liên quan đến quần đảo Senkakus (mà Trung Quốc gọi là Điếu Ngư), đe dọa làm ảnh hưởng xấu tới quan hệ song phương và thậm chí có thể dẫn tới chiến tranh. Thủ tướng tương lai Abe không bày tỏ dấu hiệu nào giảm bớt trong việc này, mà còn nhấn mạnh ngay sau cuộc bầu cử rằng Senkakus là lãnh thổ không thể tranh cãi của Nhật Bản.
Tại Thượng Hải, trung tâm kinh tế của Trung Quốc, một cuộc thảo luận về Nhật Bản đã tập trung vào câu hỏi Tokyo có thể sẵn sàng bất chấp thương mại giữa hai nước tới mức nào, vì các hòn đảo không có người ở này.
 |
| Ngày 16/12, Nhật Bản đã tiến hành cuộc bầu cử để đưa Đảng Dân chủ Tự do (LDP) trở lại nắm quyền và chọn cựu Thủ tướng Shinzo Abe làm người lèo lái đất nước. |
Khi sẽ lên nhậm chức vào tuần tới, ông Abe cần hiểu rằng lãnh đạo mới của Trung Quốc Tập Cận Bình dường như hoàn toàn nhận được sự ủng hộ trong nước, và có thể kiên nhẫn tiếp tục nỗ lực phá vỡ quyền kiểm soát hành chính của Nhật Bản đối với quần đảo trên mà không bị sức ép phải giải quyết chuyện này sớm.
Sau một quá trình chuyển giao quyền lực êm ả hồi tháng 11, ông Tập Cận Bình đứng đầu Đảng Cộng sản Trung Quốc và dự kiến sẽ tiếp quản chính phủ vào năm tới. Hiện là người lãnh đạo của một trong những quốc gia hùng mạnh nhất thế giới, nhưng tiếc là ông Tập Cận Bình đưa ra rất ít chỉ dẫn về quan điểm của mình trong các vấn đề quốc tế, ngoài việc nhắc lại những câu sáo rỗng về sự nổi lên hòa bình của Trung Quốc và khẳng định nước ông "hoàn toàn không phải là một mối đe dọa" đối với các nước láng giềng. Trong một cuộc gặp mới đây với các chuyên gia nước ngoài, ông đã nói rằng Trung Quốc "sẽ không tìm cách bá chủ hay bành chướng". Nhưng về các vấn đề đặc biệt, như tranh chấp lãnh thổ với Nhật Bản, ông lại khá "kiệm lời".
Các quan hệ giữa hai gã khổng lồ châu Á này rất quan trọng đối với sự thịnh vượng về kinh tế và ổn định chính trị trong khu vực. Năm 2011, trao đổi thương mại giữa Trung Quốc và Nhật Bản đã đạt gần 340 tỷ USD, chủ yếu về điện tử, máy móc, và thực phẩm, cũng như các linh kiện để lắp đặt tại Trung Quốc. Hàng triệu người Trung Quốc được các công ty Nhật Bản tại Đại lục tuyển dụng. Tháng 6/2012, hai nước này đã áp dụng cơ chế hoán đổi tiền tệ trực tiếp giữa đồng yen và nhân dân tệ, cho phép họ bỏ qua USD và giảm chi phí của các giao dịch tài chính.
Nhưng đồng thời, mỗi nước cũng muốn chứng tỏ vị thế kinh tế của mình: Nhật Bản với ý tưởng tham gia các cuộc thương lượng khu vực tự do thương mại mang tên Thỏa thuận Đối tác Thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP), còn Trung Quốc bằng việc khai thác các cách thức để nhân dân tệ đóng vai trò tài chính lớn hơn trên thế giới. Về chính trị, mỗi nước tiếp tục có uy tín và ảnh hưởng quốc tế lớn hơn, trong các tổ chức đa phương cũng như các quan hệ song phương với các nước khác.
Tuy nhiên, chính trị đã đặt quan hệ kinh tế giữa nền kinh tế lớn thứ hai và ba thế giới này trước nguy cơ. Các nhà xuất khẩu lớn, như Toyota, đã phải chứng kiến doanh thu sụt giảm một nửa trong mùa thu sau nhiều tuần biểu tình tại Trung Quốc phản đối vụ việc liên quan đến Điếu Ngư/ Senkakus. Quyết định của Nhật Bản mùa hè này về việc mua một số hòn đảo do tư nhân sở hữu có thể là một động thái nhằm ngăn chặn thống đốc Tokyo khi đó là ông Ishihara Shintaro làm điều tương tự, nhưng lại làm ảnh hưởng tới quan hệ với Bắc Kinh, thổi bùng lên một cơn "bão lửa" biểu tình chống Nhật trên khắp Trung Quốc và gây ra một cuộc đối đầu trên biển hiện nay xung quanh các đảo này. Các tướng lĩnh và chuyên gia bình luận của Trung Quốc đã kêu gọi nước này chuẩn bị chiến đấu, và các nhà quan sát phương Tây, trong đó có Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Leon Panetta, thì bày tỏ lo ngại rằng xung đột có thể bùng phát giữa hai kình địch lịch sử này.
Giống như ông Abe, ông Tập Cận Bình sẽ không thay đổi căn bản quan điểm của Bắc Kinh đối với các hòn đảo này, nơi mà Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Trương Chí Quân nói rằng chúng là lãnh thổ "lịch sử và hợp pháp" của Trung Quốc. Nhưng lãnh đạo Trung Quốc sẽ phải cân bằng một đường hướng ngoại giao cứng rắn với các quan điểm bán chính thức còn cứng rắn hơn nhiều, vốn làm bùng lên chủ nghĩa dân tộc Trung Quốc.
Ví dụ, Trung Tướng Ren Haiquan, tại một cuộc họp các quan chức quân sự cấp cao từ 16 quốc gia diễn ra tại Australia hồi tháng 11, đã nói rằng tranh chấp này có thể gây ra chiến tranh với Nhật Bản, nước mà ông nhắc lại rằng một thời là "phát xít" đã tấn công Australia. Thiếu tướng diều hâu Luo Yuan thậm chí khuyến cáo rằng thay vì đối thoại với người Nhật, Trung Quốc nên cử hàng trăm tàu biển đến khu vực tranh chấp để tiến hành một cuộc chiến tranh du kích trên biển.
Về phần mình, ông Tập Cận Bình không phản bác các tuyên bố trên, nhưng cũng không nói là ông sẽ giảm sức ép với Nhật Bản. Trong khi đó, các tàu của Trung Quốc tiếp tục thường xuyên vào vùng biển xung quanh quần đảo đang tranh chấp, khiến lực lượng Bảo vệ Bờ biển Nhật Bản phải đáp trả.
Còn tiếp
Châu Giang theo FP
.svg){kind=icon}
