Tỉnh miền núi Tuyên Quang có 22 dân tộc sinh sống, trong đó 56% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS). Các dân tộc thường có tập quán sống thành từng bản, quan hệ gia đình, dòng họ tương đối chặt chẽ, phong tục, tập quán đa dạng, phong phú.
Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 xác định, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc luôn là nhiệm vụ trọng tâm của các cấp, các ngành. Bởi giữ được bản sắc mới giữ được hồn cốt dân tộc, mới có thể phát triển du lịch thành ngành kinh tế quan trọng của tỉnh.
Trên cơ sở chủ trương này, những năm qua tỉnh đã ban hành nhiều nghị quyết chuyên đề, chương trình, đề án, dự án, kế hoạch về việc phát triển văn hóa kết hợp phát triển du lịch, trong đó nhấn mạnh việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn.
Đồng thời, Sở VHTTDL tỉnh phối hợp với các địa phương triển khai hiệu quả Dự án 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia 1719 (Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch).
Chẳng hạn, tại huyện Chiêm Hóa, các thành viên CLB văn hóa truyền thống người Dao xã Trung Hà được tham gia lớp truyền dạy văn hóa dân tộc Dao, do Phòng Văn hóa - Thông tin huyện tổ chức theo Dự án 6. Tham gia lớp tập huấn, các học viên được các giảng viên truyền dạy làn điệu hát páo dung truyền thống, nâng cao kỹ năng biểu diễn, giao lưu văn hóa, văn nghệ dân gian.
Triển khai Dự án 6, năm 2024, Tuyên Quang được hỗ trợ tổng kinh phí 38,502 tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư phát triển là: 19,314 tỷ đồng, vốn sự nghiệp là: 19,188 tỷ đồng. Tính đến tháng 10/2024, tỉnh đã giải ngân 7,975 tỷ đồng, đạt 20,7%.
Tuyên Quang là mảnh đất giàu di sản văn hóa của đồng bào DTTS
Bảo tồn, phát huy các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể
Ở lĩnh vực văn hóa vật thể, tỉnh quản lý tốt hơn 658 di tích lịch sử (DTLS), văn hóa và danh lam thắng cảnh. Trong đó có 3 khu di tích quốc gia đặc biệt là Khu DTLS quốc gia đặc biệt Tân Trào (Sơn Dương), Khu DTLS quốc gia đặc biệt Kim Bình (Chiêm Hóa), Danh lam thắng cảnh di tích Quốc gia đặc biệt Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang - Lâm Bình.
Ngoài ra tỉnh có hàng nghìn cổ vật, tư liệu quý; trong đó có bảo vật quốc gia Văn bia Bảo Ninh Sùng Phúc ở chùa Bảo Ninh Sùng Phúc, Yên Nguyên (Chiêm Hóa), có từ thời nhà Lý.
Hiện nay tỉnh có gần 70 di tích đền, chùa không chỉ nổi tiếng linh thiêng, mà còn có bề dày lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng, kiến trúc độc đáo cổ xưa, với phong cảnh hữu tình, nguyên sơ, huyền bí. Như đền Pú Bảo, chùa Phúc Lâm Tự (Lâm Bình); chùa Đại Bi, Phật Lâm (Yên Sơn); chùa Lang Đạo (Sơn Dương);…
Về lĩnh vực văn hóa phi vật thể, trên địa bàn có 425 di sản của các dân tộc, trong đó có 17 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Cùng với 11 tỉnh đất Then, Then Tuyên Quang cũng nằm trong vùng Di sản văn hóa đại diện của nhân loại cần được bảo tồn, phát huy.
Toàn tỉnh có hơn 40 lễ hội truyền thống đặc sắc gắn với tâm linh, văn hóa của các dân tộc. Trong những năm qua tỉnh đã bảo tồn, khôi phục, phát huy một số lễ hội như: Lễ hội Lồng tông của đồng bào Tày (Chiêm Hóa, Na Hang, Lâm Bình); Lễ hội Nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn (Lâm Bình), Dao Đỏ (Na Hang), Cao Lan (Yên Sơn); Lễ hội Cầu mùa của đồng bào Tày xã Tân Trào (Sơn Dương);…
Kho tàng dân ca, dân vũ như làn điệu Then, Cọi, Quan làng, Páo dung, Sình ca, Soọng cô phát triển khá mạnh. Hiện 100% số xã, phường, thị trấn trong toàn tỉnh có đội văn nghệ quần chúng; trên 2.600 đội văn nghệ quần chúng thôn, bản, tổ dân phố và các cơ quan, đơn vị, trường học, lực lượng vũ trang; trên 200 CLB đàn hát dân ca và bảo tồn văn hóa dân tộc.
Đối với văn hóa vật thể, tỉnh đã đẩy mạnh chỉnh trang tôn tạo các khu, điểm di tích, giữ gìn bảo vệ nghiêm ngặt và hài hòa các khu danh thắng quốc gia. Đối với loại hình văn hóa phi vật thể, tỉnh chỉ đạo cơ quan chuyên môn tiến hành ưu tiên kiểm kê và lập hồ sơ khoa học cho từng đối tượng, có giải pháp bảo tồn trong cộng đồng. Các sản phẩm du lịch như OCOP, quà tặng lưu niệm, ẩm thực đều coi trọng yếu tố bản sắc văn hóa địa phương.
Bên cạnh đó, tỉnh cũng chỉ đạo các huyện, thành phố tiến hành khảo sát, quy hoạch thêm các làng văn hóa du lịch (VHDL) cộng đồng tiềm năng. Cụ thể, như: huyện Na Hang quy hoạch, xây dựng thêm Làng VHDL thôn Bản Bung, xã Thanh Tương; Làng VHDL thôn Nà Khá, xã Năng Khả. Huyện Lâm Bình quy hoạch Làng VHDL Khuổi Trang, Khuổi Củng của đồng bào Mông xã Xuân Lập;...
.svg){kind=icon}
