Trong bối cảnh sự thay đổi chiến lược diễn ra liên tục ở châu Á cùng sự trỗi dậy
của Trung Quốc, Úc một mặt thắt chặt hơn quan hệ đồng minh với Mỹ, mặt khác tìm
cách tính toán trong quan hệ với Ấn Độ - một cường quốc đang nổi lên trong khu
vực Ấn Độ - Thái Bình Dương.
Trước tương lai đầy cạnh tranh ở châu Á, nhiều đề xuất về sự cần thiết của Úc
trong việc lựa chọn giữa đồng minh Mỹ và đối tác thương mại hàng đầu Trung Quốc
đã được nêu ra. Giữa bối cảnh ấy, sự nổi lên của Ấn Độ khiến cuộc chạy đua quyền
lực ở châu Á càng thêm phức tạp. Tuy nhiên, sự nổi lên này nhiều khả năng sẽ
mang đến cho Úc lợi ích lớn hơn.
Hơn lúc nào hết, Canberra và New Delhi đang phát hiện điểm hội tụ lớn giữa hai bên về lợi ích an ninh cũng như kinh tế. Cả hai cùng lo ngại trước ảnh hưởng chiến lược của Trung Quốc trong khu vực. Cả hai đều ấp ủ những giá trị chung của nền dân trị, đồng thời cùng chống kẻ thù Hồi giáo cực đoan.
Khả năng, điều kiện của Úc và Ấn Độ là một sự tương xứng tới mức hoàn hảo: Úc có trữ lượng khoáng sản khổng lồ, là một nền kinh tế ổn định, phát triển; trong khi đó, Ấn Độ có nguồn vốn nhân lực dồi dào hiếm có, cùng nhu cầu lớn về năng lượng và tài nguyên.
 |
|
Tàu chiến của Hải quân Úc và Ấn Độ trong một cuộc tập trận. Ảnh: Asia
Finest |
Một cuộc khảo sát gần đây trong giới chính trị và công chức ở Ấn Độ cho thấy trong khi coi Úc là điểm đến du lịch được yêu thích, là quốc gia có nền giáo dục chất lượng thì rất ít người đánh giá cao Úc về mặt chính trị và chiến lược trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Trong bài viết trên tờ The Australian, ông Amitabh Matto, Giám đốc Viện Úc - Ấn
thuộc Đại học Melbourne, chỉ ra rằng vẫn còn quá ít các cuộc hội đàm thực sự
giữa quan chức cấp cao Úc và Ấn Độ. Chưa nhiều quan chức Ấn Độ hướng sự chú ý
tới Úc.
Do vậy, các nhà ngoại giao và quan chức Úc phải kiên trì thu hút New Delhi. Ông Matto cảnh báo rằng việc thiếu đi sự can dự bền vững ở bất cứ cấp độ nào, thậm chí là một vấn đề riêng lẻ, có thể khiến quan hệ song phương chệch hướng. Điều này phải thay đổi, khi Úc và Ấn Độ cấp thiết hợp tác với nhau và vì lợi ích của khu vực.
Quan hệ chiến lược thực thụ?
Câu hỏi then chốt là liệu rằng giờ đây, hai nước có thể xây dựng lòng tin, sự
hiểu biết song phương cần thiết cho một quan hệ chiến lược thực thụ hay không?
Đối với Ấn Độ, an ninh năng lượng đóng vai trò trung tâm. Trong tương lai, nhu
cầu về năng lượng của Ấn Độ sẽ phải tăng gấp nhiều lần để đảm bảo tốc độ phát
triển kinh tế, giúp hàng trăm triệu người sống đàng hoàng. Ấn Độ cần sự đóng
góp nhiều hơn của Úc trong xuất khẩu than đá và khí đốt, cũng như đầu tư vào
khai mỏ và cơ sở hạ tầng.
Nhà bình luận Raja Mohan ở Trung tâm Nghiên cứu chính sách New Delhi cho rằng,
Úc - nước có trữ lượng urani lớn nhất thế giới - cần xem xét nghiêm túc khả năng
bán urani phục vụ ngành điện Ấn Độ. Canberra ghi nhận rằng New Delhi không sử
dụng urani để phổ biến công nghệ vũ khí hạt nhân. Trong những năm tới, Ấn Độ có
thể không cần urani của Úc. Nhưng việc Úc từ chối bán urani cho Ấn Độ bị New
Delhi coi là “tín hiệu của sự thiếu tin tưởng”.
Theo nhà phân tích Rory Medcalf ở Viện nghiên cứu LOWY tại Sydney, về phần mình,
Ấn Độ cần hiểu rằng việc không bán urani cho nước này chỉ đơn giản phản ánh sự
không thống nhất trong nội bộ Công Đảng cầm quyền Úc. New Delhi cũng cần nhận ra
sự thất vọng của Canberra xung quanh quyết định không đến Úc tham dự Hội nghị
thượng đỉnh Khối thịnh vượng chung Anh (CHOGM) của Thủ tướng Ấn Độ Manmohan
Singh vào tháng 10 năm nay.
Trước đó, với mong muốn cải thiện quan hệ với New Delhi, Canberra thậm chí đã
lên kế hoạch trọng thị đón ông Singh, trong đó có việc bố trí để ông phát biểu ở
cả Thượng viện lẫn Hạ viện sau khi dự CHOGM. Bất luận vấn đề urani liên quan tới
sự trì hoãn thăm Úc của Thủ tướng Ấn Độ ra sao, New Delhi cũng không có lợi khi
do dự hợp tác với Canberra, nhất là về quân sự, an ninh và tình báo.
Về mặt chiến lược, Úc và Ấn Độ cần chung sức mở rộng môi trường ổn định, hợp tác
ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Không phải liên kết để chống lại Bắc Kinh mà
là để đảm bảo rằng các cường quốc trỗi dậy một cách hòa bình.
Trên các vùng biển, lợi ích và tầm ảnh hưởng hàng hải của Trung Quốc tiếp tục mở
rộng, trong khi thách thức biển xuyên quốc gia như cướp biển, vận chuyển người
trái phép còn dai dẳng. Bởi vậy, hiện được coi là thời điểm thích hợp để Úc và
Ấn Độ tăng cường hợp tác an ninh hàng hải, đẩy mạnh cấp độ can dự hải quân tại
khu vực Ấn Độ Dương và Đông Nam Á. Úc và Ấn Độ có thể dẫn dắt việc xây dựng trật
tự hàng hải theo luật lệ ở Ấn Độ Dương, cũng như hỗ trợ lẫn nhau tại Biển Đông.
Điều này sẽ trở nên hết sức quan trọng trong trường hợp Trung Quốc tiếp tục có
hành động cứng rắn.
Lợi ích của Ấn Độ đang mở rộng sang phía đông, quan hệ với Mỹ đã định hình, bất
chấp có lúc trồi sụt. Trong khi đó, Úc bắt đầu quan tâm tới việc phòng thủ ở các
vùng biển phía Tây và phía Bắc, cùng với triển vọng hải quân Mỹ tăng cường hiện
diện tại đây. Chính vì lẽ đó, tại Đối thoại thường niên cấp bộ trưởng Ngoại
giao và Quốc phòng (AUSMIN 2011) ở San Francisco, lần đầu tiên Mỹ và Úc công
khai khuyến khích Ấn Độ đẩy mạnh chính sách “hướng Đông”.
Trong bức tranh rộng lớn của khu vực Ấn Độ Dương - châu Á, Thái Bình Dương, Úc và
Ấn Độ nhiều khả năng sẽ cùng nhau thiết lập các diễn đàn song phương dành cho
các chính trị gia, học giả hai nước, đồng thời sử dụng các diễn đàn đa phương
quan trọng như Hội nghị thượng đỉnh Đông Á để tăng cường hiểu biết lẫn nhau. Một
số nhà phân tích chính trị nhận định rằng ở thế kỷ Á châu, sẽ là “thảm kịch” nếu
lãnh đạo hai nước không rũ bỏ định kiến cũ để đưa quan hệ Úc - Ấn bước vào giai
đoạn “khai hoa kết trái”.
V.Giang (theo The Australian)
.svg){kind=icon}
