'Văn phòng chỉ 1 công chứng viên, khi bất trắc sẽ gây hệ quả pháp lý'

Sáng 13/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục phiên họp chuyên đề pháp luật cho ý tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi). Nội dung được nhiều đại biểu quan tâm góp ý là các quy định liên quan mô hình tổ chức của văn phòng công chứng.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, qua thảo luận tại Quốc hội, đại biểu Quốc hội còn nhiều ý kiến về mô hình của văn phòng công chứng.

Tại kỳ họp trước, Bộ trưởng, Phó Thủ tướng đã giải trình về vấn đề này. Từ khi xây dựng luật trước (năm 2014) cũng đã ý kiến, sau đó Quốc hội thống nhất chỉ có văn phòng công chứng theo mô hình hợp danh.

Tuy nhiên, trong kỳ họp này, vấn đề này lại được nêu ra bởi vì một số vùng gặp nhiều khó khăn để áp dụng mô hình công ty hợp danh. Vì vậy, có đề xuất cho phép tổ chức văn phòng công chứng theo mô hình doanh nghiệp tư nhân tại những khu vực này.

Ông Định cho biết, vấn đề này có nhiều ý kiến khác nhau trong Thường trực Ủy ban Pháp luật. Trong đó, đa số lại ủng hộ phương án theo mô hình doanh nghiệp tư nhân, còn số ủng hộ phương án Chính phủ (hợp danh) thì ít hơn.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, quá trình thảo luận, một số ý kiến đề xuất bổ sung thêm loại hình văn phòng công chứng là doanh nghiệp tư nhân có 1 công chứng viên bên cạnh loại hình công ty hợp danh có từ 2 công chứng viên trở lên.

Theo ông Tùng, một số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành với cơ quan chủ trì soạn thảo, đề nghị tiếp tục kế thừa Luật Công chứng hiện hành quy định mô hình tổ chức của văn phòng công chứng là công ty hợp danh có từ 2 công chứng viên trở lên.

Trong khi đó, nhiều ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật lại tán thành bổ sung loại hình văn phòng công chứng doanh nghiệp tư nhân 1 công chứng viên theo hướng loại hình này chỉ áp dụng tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn.

Việc bổ sung mô hình văn phòng công chứng là doanh nghiệp tư nhân có ưu điểm mở rộng sự lựa chọn của công chứng viên. Luật hiện hành và dự thảo luật đều quy định cho phép văn phòng công chứng được thuê công chứng viên làm việc theo hợp đồng lao động, qua đó đã giải quyết những bất cập của mô hình doanh nghiệp tư nhân do phụ thuộc vào 1 công chứng viên duy nhất.

Các ý kiến này cho rằng, việc quy định văn phòng công chứng phải có từ 2 thành viên hợp danh trở lên còn dẫn đến tình trạng hợp danh hình thức, gây bức xúc trong thời gian qua.

Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường thống nhất với đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật, đề nghị bổ sung loại hình văn phòng công chứng là doanh nghiệp tư nhân chỉ có 1 công chứng viên bên cạnh công ty hợp doanh.

Theo ông Cường, trước mắt cho phép áp dụng loại hình này tại các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, còn các địa bàn khác thì áp dụng loại hình công ty hợp danh.

Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại - Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn cũng bày tỏ tán thành mở rộng mô hình văn phòng công chứng, bổ sung mô hình doanh nghiệp tư nhân với 1 công chứng viên.

Bởi thực tế thời gian qua, việc bắt buộc hợp danh phải có 2 thành viên trở lên khiến rất nhiều địa bàn kinh tế khó khăn, quy mô thị trường bé gặp khó khăn, ảnh hưởng các giao dịch tại đây.

Vì vậy, ông Tuấn cho rằng, nếu yêu cầu phải có 2 công chứng viên ở những vùng thị trường bé sẽ khó. Thực tế thời gian vừa qua có tương đối nhiều văn phòng công chứng chỉ có 1 công chứng viên.

Chủ tịch Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam Nguyễn Chí Thiện cho biết, luật Công chứng 2006 đã đưa ra loại hình văn phòng công chứng là doanh nghiệp tư với 1 công chứng viên. Tuy nhiên, sau 8 năm thực hiện luật, khi sửa luật vào năm 2014 thì thấy rằng mô hình này không khả thi.

Ông cũng bày tỏ lo ngại, nếu cho phép thành lập văn phòng công chứng 1 công chứng viên thì số lượng văn phòng công chứng sẽ rất nhiều.

Vì vậy, Hiệp hội Công chứng viên cho rằng, duy trì văn phòng công chứng dưới hình thức là công ty hợp danh như hiện nay là phù hợp.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long cho biết, luật Công chứng 2006 đã quy định 2 loại hình. Đến luật Công chứng 2014 thì phải điều chỉnh lại, chỉ còn loại hình hợp danh.

Phó Thủ tướng bày tỏ lo ngại, văn phòng công chứng tư nhân chỉ có 1 người, nếu có bất trắc, ốm đau, chết, "trái gió trở trời" thì sẽ gây ra hệ quả pháp lý của việc chứng nhận tài sản. Điều này không đúng với bản chất của dịch vụ công là phải liên tục và chịu trách nhiệm.

Trước đây công chứng viên khan hiếm. Vào năm 2014 cả nước có khoảng trên 1.300 công chứng viên và 600 tổ chức hành nghề công chứng. Nhưng hiện nay đã có khoảng 3.400 công chứng viên và 1.400 tổ chức hành nghề.

Do đó, Phó Thủ tướng cho rằng nếu chia đôi số lượng công chứng viên để đảm bảo văn phòng công chứng có 2 công chứng viên trở lên thì vẫn đủ, thậm chí là 2,5 người một phòng công chứng.

Ngoài ra, nếu cho tự do về số công chứng viên và văn phòng công chứng tách hết ra thì số lượng văn phòng công chứng sẽ tăng gấp đôi, thậm chí hơn sẽ tạo ra “đại vấn đề” về quản lý.