Theo tham luận của ông Nguyễn Thế Thắng, Chủ tịch Hội Làm vườn Nghệ An tại một hội thảo mới đây cho biết, mô hình vườn chuẩn được tỉnh Nghệ An triển khai từ năm 2018, dựa trên Quyết định 482/QĐ-SNN-VPĐP và Kế hoạch 410/KH-UBND. Ban đầu, người dân còn nghi ngờ về hiệu quả. Nhưng với sự hỗ trợ của chính quyền, tuyên truyền tập huấn và các mô hình điểm minh chứng, phong trào nhanh chóng lan rộng. Giai đoạn đầu đã có 70 vườn được chứng nhận.
Đến năm 2022, UBND tỉnh ban hành Bộ tiêu chí mới theo Quyết định 1541/QĐ-UBND, điều chỉnh phù hợp thực tiễn và tiếp tục giao Hội Làm vườn Nghệ An phụ trách chuyên môn. Các tiêu chí yêu cầu hộ gia đình có bản vẽ quy hoạch được phê duyệt, ứng dụng khoa học kỹ thuật, xây dựng cảnh quan xanh – sạch – đẹp, đảm bảo vệ sinh môi trường, truy xuất nguồn gốc sản phẩm và đạt mức thu nhập tối thiểu từ 30 triệu đến 100 triệu đồng mỗi năm tùy diện tích vườn.
Với hơn 499 nghìn hộ nông dân, nhu cầu xây dựng vườn chuẩn ở Nghệ An rất lớn. Tuy nhiên, quá trình triển khai gặp không ít rào cản khi sản xuất còn manh mún, nông dân thiếu vốn và kỹ thuật, việc đầu tư hệ thống tưới tiêu, chế biến hay xử lý môi trường còn hạn chế. Thị trường tiêu thụ sản phẩm chưa ổn định cũng khiến phong trào chưa thực sự đồng đều giữa các địa phương.
Dù vậy, kết quả đạt được rất đáng ghi nhận. Đến cuối năm 2024, tỉnh đã cấp chứng nhận cho 800 vườn chuẩn, hơn 2.000 vườn khác đang hoàn thiện hồ sơ. Năm 2022, Nghệ An tổ chức cuộc thi “Vườn chuẩn nông thôn mới đẹp”, vinh danh 16 vườn tiêu biểu. Mô hình này nổi bật ở việc áp dụng phương pháp canh tác hữu cơ, tuần hoàn. Các hộ dân tận dụng rác thải gia đình, mùn cưa, lá cây làm phân hữu cơ, sử dụng chế phẩm sinh học và hệ thống tưới tự động để duy trì độ ẩm từ 70 - 80%. Cây trồng được bố trí theo mùa vụ, phù hợp khí hậu. Nhờ vậy, nhiều hộ đạt thu nhập từ 50 triệu đến 500 triệu đồng mỗi năm, như gia đình ông Trần Ngọc Quyết ở xã Hưng Đông, thành phố Vinh (cũ), ông Lương Quang Yên ở Nghĩa Đàn (cũ) hay ông Trần Văn Sơn ở Thanh Chương (cũ).
Ông Nguyễn Thế Thắng nhấn mạnh, xây dựng vườn chuẩn không phải làm mới hoàn toàn mà cải tạo, chỉnh trang trên nền vườn có sẵn, có sự tư vấn của chuyên gia để đạt hiệu quả tối ưu. Đây là cách để người dân làm chủ sản xuất, ứng dụng khoa học kỹ thuật, nâng cao giá trị kinh tế hộ.
Tuy nhiên, phong trào vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Diện tích đất vườn nhỏ, sản xuất chưa đủ sức cạnh tranh với các ngành nghề khác, quỹ đất bị thu hẹp do đô thị hóa nhanh. Để khắc phục tình trạng này, tỉnh xác định vườn chuẩn là nền tảng cốt lõi phát triển kinh tế hộ, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, hỗ trợ kỹ thuật, vốn và khuyến khích thành lập tổ hợp tác, hợp tác xã để sản xuất hàng hóa quy mô lớn.
Từ thực tiễn triển khai, Nghệ An rút ra bài học rằng chính quyền cần đưa tiêu chí vườn chuẩn vào chương trình nông thôn mới để huy động cả hệ thống chính trị, người dân phải thấy rõ lợi ích trực tiếp để tự nguyện tham gia và cần có mô hình điểm với đội ngũ chuyên gia để nhân rộng.
Trong phần kiến nghị, ông Nguyễn Thế Thắng đề xuất xem vườn chuẩn là tiêu chí bắt buộc để hình thành khu dân cư kiểu mẫu, tăng nguồn ngân sách kích cầu, hỗ trợ người dân, đồng thời xây dựng lộ trình và kế hoạch tuyên truyền toàn diện để biến vườn chuẩn thành phong trào phát triển bền vững.
Phong trào xây dựng vườn chuẩn nông thôn mới ở Nghệ An không chỉ nâng cao thu nhập, cải thiện cảnh quan mà còn góp phần quan trọng trong chiến lược phát triển nông thôn mới toàn diện, gắn với xu hướng sản xuất nông nghiệp xanh, hữu cơ và tuần hoàn.
.svg){kind=icon}
