8 triệu người chết mỗi năm vì thuốc lá

Gặt hái nhiều thành công

Sáng 29/10, tại TP.HCM, Bộ Thông tin và Truyền Thông tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực truyền thông về Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Hội nghị có sự xuất hiện của Ths. Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông; TS. Võ Thanh Lâm, Chánh Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông; Ths. Đào Thế Sơn, Liên minh Quốc tế phòng chống lao và bệnh phổi cùng Ths. Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Ths. Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông nhấn mạnh, Bộ Thông tin và Truyền thông đã phối hợp với Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế thực hiện nhiều chương trình, kế hoạch, hội nghị để cung cấp cho các đối tượng thuộc lĩnh vực của Bộ những thông tin cần thiết, tăng cường khả năng phòng chống tác hại của thuốc lá.

Ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế Bộ Thông tin và Truyền thông phát biểu khai mạc hội nghị. (Ảnh: Nguyễn Sơn).

Theo Ths Hải, Tổ chức Y tế Thế giới đã có công ước khung về kiểm soát thuốc lá. Việt Nam cũng tham gia trong công ước này và ban hành một  luật về phòng chống tác hại thuốc lá. Luật này đã có hiệu lực từ năm 2013.

“Để các văn bản pháp luật được triển khai một cách có hiệu quả, trong nhiều năm qua, Bộ Thông tin và Truyền thông đã tổ chức rất nhiều hội thảo phòng chống tác hại thuốc lá, góp phần giảm thiểu những người hút thuốc lá”, Ths Hồ Hồng Hải nhấn mạnh thêm.

Tham dự hội nghị, TS Võ Thanh Lâm đã chia sẻ kinh nghiệm và kết quả đạt được trong công tác truyền thông về phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Bộ Thông tin và Truyền thông.

Công tác phòng chống tác hại của thuốc lá tại Bộ Thông tin và Truyền thông đã bắt đầu từ 2016. Vụ Pháp chế là một trong các đơn vị được giao một số nhiệm vụ liên quan đến các hoạt động, mục tiêu của việc phòng chống tác hại của thuốc lá.

Trong 5 năm qua, Vụ pháp chế đã có rất nhiều hoạt động đặc biệt là hoạt động chỉ đạo về thông tin, tuyên truyền về phòng, chống tác hại của thuốc lá như: ban hành các văn bản chỉ đạo, định hướng các nguồn thông tin liên quan đến báo chí Trung ương và địa phương tăng cường hoạt động tuyên truyền kiểm soát chung về thuốc lá và luật phòng chống tác hại của thuốc lá.

Song song đó, đơn vị cũng giới thiệu những phong trào, chiến dịch, tấm gương, mô hình tốt, mô hình hiệu quả tạo hiệu ứng tuyên truyền rộng theo chiều hướng tích cực nhằm cổ vũ cho hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá nói chung.

Cũng theo TS Lâm, trong nỗ lực tuyên truyền tác hại của thuốc lá, 5 năm vừa qua, Vụ Pháp chế đã phối hợp với các đơn vị liên quan thiết kế, phát hành bộ tem về phòng chống tác hại thuốc lá. Với sản phẩm tem như trên, việc tuyên truyền sẽ rất rộng rãi, mang lại hiệu quả lớn.

Nhiều thách thức mới

Tuy vậy, thuốc lá vẫn là ngành đem lại cho cá nhân, tổ chức sản xuất món lợi kếch xù. Do vậy, vì lợi nhuận, các cá nhân, tổ chức này vẫn tiếp tục tìm mọi cách duy trì lượng người sử dụng sản phẩm độc hại của mình.

Thậm chí, vấp phải những rào cản của các tổ chức y tế, các nhà sản xuất đã “nâng tầm” các hình thức tiếp thị, vạch ra chiến lược kích cầu các sản phẩm thuốc lá mới. Về vấn đề này, Ths. Đào Thế Sơn, Liên minh Quốc tế phòng chống lao và bệnh phổi đã đưa ra những nhận định cụ thể.

Theo ông, các thống kê uy tín cho thấy, hàng năm có đến 8 triệu người chết trên toàn thế giới vì thuốc lá. Tính từ năm 2017, thế giới tăng thêm 8 triệu người sử dụng nicotin. Con số tăng thêm này phần lớn xuất phát từ việc nhà sản xuất đưa ra thị trường các loại sản phẩm thuốc lá mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng).

Ông Võ Thanh Lâm, Chánh Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông thông tin tại hội nghị. (Ảnh: Nguyễn Sơn).

Song song với việc đưa ra các loại thuốc lá mới, các công ty vẫn đẩy mạnh sản xuất, tiêu thụ thuốc lá điếu truyền thống. Nguy hiểm hơn, các sản phẩm độc hại mới cũng được công ty sản xuất đẩy mạnh ở giới trẻ thay vì tập trung vào người lớn như nhiều tuyên bố trước đó của họ.

Ths Sơn cũng phân tích các chiêu kích cầu giới trẻ của các công ty sản xuất nhiều loại thuốc lá mới. Cụ thể, các công ty không thực hiện kiểm tra độ tuổi khi bán sản phẩm; Thuê người mẫu và KOL trẻ tuổi để tiếp thị trên mạng xã hội; Tổ chức sự kiện âm nhạc trẻ để tiếp thị sản phẩm; Sử dụng #hashtag nhắm vào giới trẻ; Quảng bá sản phẩm thuốc lá điện tử như một lối sống mới đẳng cấp hơn…

Không chỉ vậy, vì lợi nhuận, ngành công nghiệp thuốc lá đã tung ra vô số chiêu thức để làm suy yếu chính sách y tế. Theo ông Sơn, có thể liệt kê các chiêu thức như sau: Xây dựng liên minh và các tổ chức bề mặt; Làm suy yếu các cộng đồng y tế công cộng.

Ngành công nghiệp thuốc lá cũng cố gắng gây tranh cãi về sự thật liên quan đến sức khỏe; Thực hiện, quảng bá các nghiên cứu sai lệch; Vận động hành lang; Tác động chính sách ở cấp cao; Đe dọa pháp lý; Hỗ trợ buôn lậu; Tìm cách cải thiện uy tín.

Cũng trong khuôn khổ buổi hội nghị, Ths. Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế đã cung cấp những thông tin mới trong Nghị định 117/2020?NĐ-CP Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế (thay thế NĐ 176/2013/NĐ-CP).

Ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế Bộ Thông tin và Truyền thông phát biểu bế mạc hội nghị. (Ảnh: Nguyễn Sơn).

Nghị định mới đã nâng mức phạt hành chính cho hành vi vi phạm cũng như cho phép cơ quan chức năng “phạt nguội” đối với các cơ sở có những sai phạm trong việc phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Ths Thu Hương cũng cung cấp những thành công bước đầu trong công tác xây dựng, triển khai các mô hình điểm về cộng đồng, cơ quan, tổ chức không có khói thuốc lá.

Theo đó, hiện nay, 100% tỉnh, thành trong cả nước đã thành lập Ban chỉ đạo Phòng chống tác hại (PCTH) thuốc lá, đưa nội dung của PCTH thuốc lá vào hoạt động hàng năm. Việc thực hiện môi trường không khói thuốc có nhiều chuyển biến tích cực.

Tại các cuộc hội thảo, họp, hội nghị, cơ quan công sở việc hút thuốc hầu như không còn. Nhiều sự kiện trong cộng đồng như đám cưới, đám tang…tại nhiều địa phương đã bỏ hoặc giảm việc mời hút thuốc lá…

Thay đổi hành vi, giảm tỷ lệ người hút thuốc lá ở Việt Nam

Các hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá đang ngày càng được triển khai rộng khắp trên toàn quốc từ nơi công cộng cho đến chốn công sở, bệnh viện, cơ quan nhà nước…

Nguyễn Sơn