Sáng 2/8, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cùng Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội tổ chức Hội nghị góp ý về triển khai thực hiện chương trình sách giáo khoa phổ thông 2018.

Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan, Phó Chủ tịch không chuyên trách Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Chủ tịch Hội khuyến học Việt Nam, đã chia sẻ nhiều trăn trở liên quan đến việc dạy và học, trong đó có câu chuyện sách giáo khoa (SGK), chính sách tiền lương đối với nhà giáo.

"Tôi khẳng định bây giờ vẫn có bài văn mẫu"

Nguyên Phó Chủ tịch nước khẳng định, chủ trương đổi mới chương trình, đổi mới SGK là đúng đắn nhưng triển khai thực hiện không theo kịp với chủ trương. Nhất là trong bối cảnh Cách mạng 4.0, việc đặt vị trí giáo dục ở đâu chưa được đánh giá nên từ chủ trương đến thực hiện rất lúng túng.

Việc đầu tư cho cơ sở vật chất, trình độ người thầy đều chưa đáp ứng; chưa tương đồng giữa chủ trương, mục tiêu đề ra với thực tế.

Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan

Bên cạnh đó, thiếu sự chuẩn bị đồng bộ, thiếu sự chuẩn bị trong thực hiện chủ trương đổi mới, mà đầu tiên là thiếu chuẩn bị tâm lý cho việc đổi mới SGK.

“Chúng ta không chuẩn bị tâm lý kỹ càng cho giáo viên và cán bộ quản lý nên tâm lý chưa thông suốt, cộng với việc đào tạo đội ngũ phục vụ chủ trương này chưa có. Ta không chuẩn bị kịp cho chủ trương”, bà Doan nhận định. 

Trong chọn SGK hiện nay, theo bà Doan, đây chính là chuyển phương pháp từ truyền kiến thức sang phương pháp tư duy và năng lực. Việc này cần có bước đi, nghiên cứu trang bị phương pháp giảng dạy cho giáo viên kết hợp với các trường sư phạm.

“Vừa qua một giáo viên phải dạy từ hóa học, sinh học, vật lý mà chỉ cập nhật trong 1 tháng rồi giảng dạy. Phải có nghiên cứu, có chiến lược hẳn hoi”, bà Doan nhấn mạnh.

Với học sinh, áp lực thi cử cũng là vấn đề được bà Doan nêu ra: “Các đồng chí nói SGK mới không làm cho học sinh, thầy giáo giảng dạy và học tập rập khuôn máy móc. Vậy bài văn mẫu là cái gì khi đi thi học sinh vẫn phải chép bài văn mẫu. Tôi khẳng định bây giờ vẫn có bài văn mẫu, thực chất trong gia đình tôi thấy con cháu học vẫn có bài văn mẫu”.

Nguyên Phó Chủ tịch nước cho rằng, thi cử quá nặng nề. Mặc dù Bộ GD-ĐT nói "chống bệnh thành tích" trong thi cử nhưng ở dưới “có chống đâu”, vì việc này ảnh hưởng đến bình bầu, thi đua. Dù Bộ GD-ĐT vừa rồi cố gắng lắm nhưng "ở trên nói, ở dưới không nghe" vì bệnh thành tích và cái gì cũng đổ cho Bộ GD-ĐT.

Cần quan tâm xây dựng “con đường tri thức”

Nguyên Phó Chủ tịch nước cũng nêu hàng loạt các áp lực ập đến với nhà giáo trong cùng một lúc như vừa tinh giản biên chế, vừa phải nâng cao năng lực, chuẩn hóa trình độ giáo viên.

Tuy nhiên, bà cũng nêu thực tế: “Cháu tôi làm giáo viên, khi có chủ trương chuẩn hóa giáo viên, nó đi học chứng chỉ nhưng một anh ở trường làm bài cho cả trường chép. Như thế thì giáo viên muôn đời không bao giờ đáp ứng được”.

Vấn đề nữa cũng được nguyên Phó Chủ tịch nước trăn trở là câu chuyện tiền lương của giáo viên. 

“Nói thật lương thế này thì chẳng ai muốn làm nhà giáo. Giáo viên áp lực quá, cùng một lúc phải tinh giản biên chế, vừa đánh giá lại năng lực, nâng cao năng lực, vừa chính sách tiền lương không phù hợp. Lương giáo viên mấy triệu bạc làm sao đủ sống, phải dạy thêm, làm đủ thứ…”, bà Doan nêu thực tế.

Bà Doan gợi mở: Tại sao Quốc hội không nghiên cứu bảng lương của ngành giáo dục?

Nguyên Phó Chủ tịch nước dẫn lại lời Bác Hồ đã nói “phần nhiều do giáo dục mà nên”, “10 năm trồng cây, trăm năm trồng người” và chỉ ra sản phẩm của giáo dục không phải thể hiện kết quả ngay hôm nay mà có thể sau 10 - 20 năm. 

Cho nên bà đề nghị phải có chính sách tiền lương, thông qua bảng lương riêng cho nhà giáo, bởi cứ như thế này thì nhà giáo không đủ điều kiện để theo nghề.

Từ những trăn trở này, nguyên Phó Chủ tịch nước đề nghị Chính phủ, nhất là Ủy ban quốc gia về giáo dục cần bàn nhiều về định hướng, chiến lược cho giáo dục.

“Từ đông tây kim cổ đến giờ, không có một quốc gia nào đi lên mà không xuất phát từ giáo dục. Bây giờ chúng ta xây những con đường cao tốc mà không để ý đến “con đường tri thức”. Trong khi đây là con đường nhanh nhất để phát triển bền vững nhất, để chúng ta thành công nhưng ít người quan tâm”, nguyên Phó Chủ tịch nước nhấn mạnh.

Lưu ý "con đường tri thức" phải được xây dựng, bà Doan đề nghị Quốc hội có những chuyên đề bàn sâu về giáo dục. “Tôi thường xuyên trao đổi với Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ về vấn đề này. Ông ấy là giáo sư, cũng là người từ thầy giáo đi lên nên thấu hiểu được điều này", bà Doan chia sẻ.